ضرورت توجه به اندیشه‌های پیشگامان وحدت حوزه و دانشگاه در حوزه عمل
گروه اندیشه: بازخوانی، احیا و تقویت اندیشه‌های شهدایی مثل شهید مفتح، به عنوان افرادی که نماد و پیشگام همگامی حوزه و دانشگاه بودند باید از حد حالت نمادین به حوزه عمل وارد شود.
حجت‌الاسلام و المسلمین محمد‌باقر سعیدی‌روشن، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه، گفت: شهید مطهری، شهید بهشتی و شهید مفتح، پیشگامان طرح وحدت حوزه و دانشگاه بودند که اکنون جنبه‌ای نمادین از انقلاب و تحول در علوم انسانی پیدا کرده‌اند. این طرحی که شهیدان مطرح کرده‌اند نیاز هر روزه ماست و ما باید با بازخوانی، احیا و تقویت آن، تفکر آن‌ها را از حالت نمادین به حالت عملی تبدیل کنیم. این شهیدان افرادی بودند که دغدغه جامعه خود را داشتند و با نگرش اسلامی به فکر اصلاح اجتماع بودند، در حال حاضر جامعه دانشگاهی ما با همراهی حوزه‌های علمیه باید با جدیت راه آن‌ها را پیگیری کند.
وی اظهار کرد: اگر سخن از وحدت حوزه و دانشگاه می‌شود، باید به این مطلب توجه کرد که این وحدت، دست و یا وسیله‌ای است که ما را به اهداف جامعه اسلامی برساند. کارهای مشترک حوزه و دانشگاه، با ظرفیت‌های خاص هر کدام، می‌تواند جامعه مطلوب را جامعه‌ای دست یافتنی نماید؛ جامعه مطلوب، جامعه‌ای است مبتنی بر ارزش‌ها، آموزه‌ها و فرهنگ اسلامی که طبعا بخش اصلی آن باورها و ارزش‌ها خواهد بود.
تفاوت مدل‌های کاربردی علوم در جوامع مختلف
وی تصریح کرد: از رهنمودهای امام راحل(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی این است که علوم انسانی رایج به درد ما نمی‌خورد و این کاری که در زمینه تحول در پیش داریم، یک برنامه بلند مدت است. به عنوان مثال اقتصاد سرمایه داری، به تصریح اکثر اقتصاددانان، متناسب با جامعه سرمایه‌داری است و مدل آن مناسب جوامع دیگر نیست.
رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت: طبیعی است که علوم غربی برای ما به عنوان جامعه اسلامی، به لحاظ شناخت‌ها، در بحث تدبیر و تدوین در برای ما کارایی ندارد. گرچه ممکن است که فرهنگ جامعه اسلامی نقاط مشترکی با علوم و فرهنگ غربی وجود داشته باشد اما این دو به لحاظ سیستم‌ها، کارکردها، اهداف و رویکردها با هم‌دیگر متفاوتند. گرچه ما از زحمات دانشمندان غربی استفاده خواهیم کرد، ولی این استفاده همراه با نگاه پالایشی خواهد بود تا در نهایت به طرح مدل جامعه مطلوب، دست پیدا کنیم.
امام خمینی(ره) و تحول علوم انسانی
وی ادامه داد: تمام اهتمام امام راحل(ره) در انقلاب اسلامی مبتنی بر تکیه بر ارزش‌های اسلامی و به چالش کشیدن فرهنگ موجود در جامعه قبل از انقلاب بود. طبعا حرکت انقلابی امام خمینی(ره) با محتوای علوم انسانی و فرهنگی که از دانشگاه به جامعه تسری پیدا می‌کرد، محقق نمی‌شد.
وی با اشاره به این‌که در نگاه امام خمینی(ره) انقلاب فرهنگی معادل با تحول در علوم انسانی است ، تصریح کرد: علوم انسانی رایج در هر جایی از دنیا، مرتبط با فرهنگ و ارزش‌های همان جامعه است. اگر بنا باشد که ما جامعه‌ای با اصول و ارزش‌های اسلامی داشته باشیم، نمی‌توانیم از بسته‌های تربیتی جوامع دیگر که بسترهای اخلاقی، فکری، ارزشی و هم‌چنین تعریف متفاوتی از انسان دارند، استفاده کنیم.
سعیدی‌روشن با بیان این‌که طبیعتاً ما نمی‌خواهیم علوم غربی را یکسره کنار بگذاریم و از صفر شروع کنیم، افزود: ما به علوم غربی، مبانی و روش تحقیق آن‌ها نگاه پالایشی داریم و با شناخت نقاط ضعف و نقاط قوت آن‌ها، به یک مدل ایرانی اسلامی خواهیم رسید و این مدل را برای استفاده به دانشگاه‌ها عرضه خواهیم کرد.
رابطه متقابل حوزه و دانشگاه
وی درباره رابطه متقابل حوزه و دانشگاه بیان کرد: نوع مأموریت‌های حوزه و دانشگاه بر حسب اقتضائات، ظرفیت‌ها، وسعت رشته‌ها و گرایش‌ها می‌تواند متفاوت باشد. این دو در بخش‌هایی با هم‌دیگر نقطه تلاقی دارند و در بخش‌های دیگر ارتباطی با هم‌دیگر ندارند. طبیعتاً در بخش فقه و اصول حوزه و بخش علوم فنی و پایه دانشگاه ارتباط حداقلی وجود دارد و هر کدام اختصاصات خود را دارند.
وی در پایان گفت: نقطه مشترک حوزه و دانشگاه علوم انسانی است. تغییرات و تحولاتی که در جامعه رخ می‌دهد و چهره آن را تغییر می‌دهد، در علوم حوزوی هم وارد می‌شود، بنابراین، این مطالعات یک مطالعه میان رشته‌ای است و قلمرو علوم انسانی دانشگاهی و علوم حوزوی در محدوده‌های بسیاری در هم تنیده و متداخل می‌شود که با همیاری و وحدت حوزه و دانشگاه دستیابی به علوم انسانی اسلامی، هم ممکن و هم محقق می‌شود.
