مروری بر زندگی‌نامه آیت‌الله‌العظمی مجتبی تهرانی
گروه خبرنگاران افتخاری/ امیرمحسن سلطان‌احمدی: یک سال از ارتحال عالم عامل پایتخت مرحوم آیت‌االله‌العظمی مجتبی تهرانی گذشت و به بهانه سالگرد درگذشت وی در ادامه مروری بر زندگی این عالم فرزانه می‌کنیم.
به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آیت‌الله مجتبی تهرانی در سال ۱۳۱۶ در خانواده‌ای از اهل علم، معرفت و شهادت و در تهران به دنیا آمد. پدر ایشان مرحوم آیت‌الله میرزا عبدالعلی تهرانی، از شاگردان مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، فقیهی مجاهد و عارفی سترگ بود که در زمان تاریک حکومت پهلوی اول، با همراهی و رفاقت مرحوم آیت‌الله شاه‌آبادی بزرگ به اقامه جماعت در مسجد جامع بازار تهران مشغول بود و در امر تربیت نفوس مستعد و راهنمایی سالکان الی‌الله تعالی اهتمام ویژه داشت.
وی طبق رسم تمامی خاندان‌های علم و معرفت، تحصیل در علوم دینی و اشتغال به علوم حوزوی را از دوران کودکی آغاز کرد و در امر تحصیل علوم، جدیت فوق‌العاده‌ای داشت. وی با هدایت و ارشاد والد بزرگوار خود، برای مدت چهار سال به مشهد مقدس مهاجرت کرد و در سایه الطاف حضرت علی بن موسی‌الرضا(ع) مشغول به گذراندن سطح شد و از محضر اساتید برجسته‌ای چون ادیب نیشابوری بهره برد؛ سپس به قم مهاجرت کرد تا در حوزه نوپای آن دیار، که به تازگی تمامی اهل علم جهان تشیع را به‌سوی خود جذب می‌کرد، حضور یابد و سطوح عالی دروس حوزوی را نیز به اتمام برساند.
این عالم وارسته با جدیت و پشتکار بسیار، دروس سطح را به سرعت تمام کرد و در سنین نوجوانی به محضر علمی بزرگانی چون مرحوم امام خمینی، مرحوم آیت‌الله العظمی بروجردی، مرحوم آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی و مرحوم علامه طباطبایی راه یافت.
در جدیت و پشتکار معظم‌له همین نکته کافی است که به فرموده خودشان، در زمانی که مشغول به دروس سطح بودند، دو مرتبه تمام وسائل‌الشیعه را مطالعه کردند تا برای شرکت در درس خارج آماده شوند.
وی با نبوغ و پشتکاری که از خود نشان داد، در جوانی به درجه اجتهاد رسید و به‌زودی توانست از نزدیکان و خصیصین امام(ره) قرار گیرند. مقبولیت علمی ایشان نزد استاد خویش، به‌اندازه‌ای بود که حضرت امام به طلبه خوش‌فکر و جوان خود اجازه داد تا تقریرات و نوشته‌جات درس بیع‌شان را جمع‌آوری کرده و به صورت یک اثر مستقل منتشر کند.
آیت‌الله‌العظمی مجتبی تهرانی در همین ایام کتاب مکاسب محرمه امام(ره)، همچنین دو جلد رسائل اصولی ایشان را تنظیم و منتشر کردند. با آنکه هنوز مدت زیادی از استفاضه این طلبه فاضل و جوان از محضر زعیم عالم تشیع، آیت‌الله‌العظمی بروجردی نگذشته بود، این مرجع کم‌نظیر رحلت کرد و بار هدایت امت را به دوش خلف صالح خویش چون امام خمینی(ره) نهاد.
حال که امر خطیر مرجعیت متوجه حضرت امام شده بود، ایشان شاگرد فاضل خود، یعنی حاج‌آقا مجتبی تهرانی را مأمور به جمع‌آوری فتاوا و تنظیم اولین نسخه از رساله عملیه و مناسک حج خویش گردانید که در همان ایام به چاپ رسید و در دسترس مقلدان قرار گرفت.
این استاد برای انجام این امر مهم، ضمن بهرهگیری از دست‌نوشته‌های متعدد استاد خویش، با ایشان هم‌بحث شد و رساله‌ای دقیق و علمی آماده کرد که بعدها جزو دقیق‌ترین رساله‌های منسوب به امام خمینی(ره) مطرح شد. همه این امور در زمانی اتفاق افتاد که هنوز کمتر از 25 سال از عمر شریف حضرت استاد می‌گذشت.
وی علاوه بر یادگیری فقه و اصول در محضر استاد بی‌بدیل خود، چندین سال نیز از مشرب اخلاقی و عرفانی آن عارف کامل و عالم ربانی سیراب شد و با دیدگاههای اجتماعی و سیاسی امام امت به خوبی آشنا شد.
این استضائه از خورشید حیات‌بخش امام و دیگر اولیای الهی ادامه داشت تا آنکه جرقه‌های بیداری اسلامیِ ملت ایران زده شد و امام خمینی(ره) از کشور تبعید شد. بعد از این واقعه دردناک، آیت‌الله تهرانی نیز سه سال بعد، به نجف رفت تا هم سیر معنوی خود را در سایه فیوضات امیر‌المؤمنین(ع) و دیگر ائمه هدی تکمیل کند و هم از تربیت استاد خویش بی‌بهره نماند؛ اما این معیت زیاد طول نکشید و امام(ره) به ایشان امر کردند که به ایران برگشته و در تهران حضور داشته باشند. لذا ایشان در سال ۱۳۴۹ به زادگاه خود بازگشت و به کارهای مهم و برزمین مانده مشغول شد.
این استاد از زمان بازگشت به تهران، تا پیروزی انقلاب شکوهمند امامت و ولایت در ایران، ضمن اقامه جماعت در مسجد جامع بازار، تدریس سطوح عالی خود را در مدارس علمیه تهران آغاز کردند و تربیت و هدایت جوانان انقلابی را به‌دست گرفتند. از جلسات بسیار محرمانه با برخی انقلابیون فعال گرفته تا جلسات عمومی اخلاق که در برخی مقاطع زمانی به‌دلیل ممانعت حکومت جور تعطیل می‌شد، همچنین حضور در بازار تهران و هدایت و رهبری مردم کوچه و بازار از اهم فعالیت‌های معظم‌له پیش از انقلاب بود.
حضور عادی آیت‌الله‌العظمی تهرانی در تهران و فعالیت‌های مخفی وی در راهنمایی و رهبری مجاهدان انقلابی، آن‌قدر مفید و مؤثر بود که هنوز هم برکات آن در میان اهالی تهران، باقی و جاری است و بعد از مدتها سّر تأکیدهای امام(ره) مبنی بر مراجعت وی به تهران را روشن کرد. عنایت ویژه امام(ره) به تهرانی موجب شد که این استاد گرانقدر تا امروز در عاصمه جهان تشیع بماند و نعمتی بی‌بدیل برای اهل این دیار باشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با آغاز ولایت و زعامت امام خمینی(ره) همچنین با توجه به سوابق درخشان و مراودات وی با ایشان، انتظار می‌رفت که وی یکی از مسئولان نظام اسلامی شده و گوشه‌ای از بار این انقلاب را به دوش بکشند؛ اما بنا به گفته خودش، با دعا به درگاه خدای متعال و توسل به حضرات معصومین، خود را از قبول مسئولیت‌های آشکار کنار کشیدند و با حضور در صحنه نیروسازی برای انقلاب، همچنان به صورت گمنام و مؤثر به تربیت نیروهای جوان و کارآمد برای انقلاب اسلامی پرداختند. لذا جلسات درس خارج وی مملو از طلاب سطوح عالی بود که برای انجام وظیفه به تهران آمده بودند و از فضای علمی قم فاصله داشتند. این جلسات آن‌قدر مفید و کم‌نظیر بود که بسیاری از فضلا را به خود جذب کرد و حسرت دوری از فضای علمی قم را به رضایت و شکرگزاری شرکت در این جلسات علمی تبدیل کرد.
از سوی دیگر، جلسات عمومی اخلاق و معارف اسلامی که قبل از انقلاب نیز برپا بود و از سال ۱۳۵۶ به طور منظم و هفتگی دائر می‌شد، مأمن بی‌نظیری برای بسیجیان مخلص روح‌الله و سکوی پرشی برای دلدادگان و حیات‌یافتگان انقلاب اسلامی بود که تازه از زیر یوق جهالت ستم‌شاهی رهایی یافته و به نور حکومت الهی منور گشته بودند. وی سرانجام در روز سه‌شنبه، ۱۲ دی‌ماه سال ۱۳۹۱ در سن ۷۵ سالگی درگذشت و مقام معظم رهبری بر پیکرش نماز خواند و همزمان با اربعین حسینی در حرم حضرت عبدالعظیم در شهر ری دفن شد.
یادآور می‌شود، مراسم سالگرد ارتحال این عالم فقید امروز، یکشنبه اول دی‌ماه از ساعت 9 الی 11 در مسجد جامع بازار تهران(ویژه آقایان) برگزار می‌شود.
