کپی‌برداری از الگوهای غربی، کمکی به توسعه شبکه‌های اجتماعی داخلی نمی‌کند

اردشیر انتظاری، مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به شبکه‌های اجتماعی اظهار کرد: شرایط جهانی، هم‌اکنون به گونه‌ای‌ است که با توسعه اینترنت و شکل‌گیری وب یک، دو و سه، عملاً بسترها برای گسترش مناسبات اجتماعی در عرصه‌های مختلف فراهم شده است؛ قطعاً جوامعی که اقدام گسترده‌تری در این زمینه انجام دهند، سهم بیشتری در توسعه ارزش‌ها، نظام‌های ارزشی و هنجارهای مورد نظر خود دارند.

وی افزود: جامعه ما با توجه به گذشته فرهنگی و سرمایه‌های فرهنگی و اجتماعی، به خوبی می‌تواند از شبکه‌های اجتماعی برای اهداف خود استفاده کند. برای اینکه بتوانیم رقابت خوبی داشته باشیم نیز باید توسعه شبکه‌های اجتماعی را دستور کار خود قرار دهیم و این بسترسازی‌ها فراهم شود تا در عرصه‌های مختلف تخصصی و عمومی، شرایط اجتماعی و متنوعی داشته باشیم.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: در توسعه شبکه‌های اجتماعی، محدودیت‌های فنی داریم که باید به آن توجه کنیم. ما نیازمند بسترهای تخصصی هستیم. راه‌اندازی شبکه‌های تخصصی کار هر کسی نیست و دوره‌های تخصصی می‌طلبد. دانشگاه‌ها باید روی پروژه‌هایی در این زمینه کار کنند.

شبکه‌های اجتماعی موفق، محصول دانشگاه‌ است

انتظاری اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی در هر جای دنیا که فعال شده‌اند، محصول دانشگاه است و این‌طور نیست که چند نفر تصمیم گرفته باشند که در یک لحظه، شبکه‌ اجتماعی راه‌اندازی کنند؛ بلکه شبکه‌های اجتماعی در قالب پروژه‌های عظیم چند میلیارد دلاری در دانشگاه‌ها در دستور کار قرار گرفته است و محصول آن، شبکه‌های اجتماعی فعال کنونی شده است. این اتفاق باید در ایران هم رخ دهد و دانشگاه‌ها در این زمینه آغاز به کار کنند که البته پروسه طولانی را می‌طلبد.

وی یادآور شد: توسعه شبکه‌های اجتماعی زمینه‌های فرهنگی را می‌طلبد و نیازمند آموزش‌های عمومی است. رسانه‌ها باید کمک کنند تا بسترهای لازم برای توسعه این شبکه‌های اجتماعی در کشور فراهم شود. این فرهنگ عمومی خیلی می‌تواند نقش داشته باشد و تحقیقات بسیاری روی آن انجام شود.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: برای راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی باید تحقیقات بسیاری انجام شود که این تحقیقات می‌تواند از تحقیقات باستان‌شناسی تا تحقیقات روستایی و عشایری باشد. در این راستا سرمایه‌ها و رویه‌های بسیار متنوعی در روابط اجتماعی داریم که باید از آنها بهره‌گیری کنیم.

وی بیان کرد: کپی‌برداری از الگوهای غربی در توسعه شبکه‌های اجتماعی کمکی به ما نمی‌کند، البته باید از تجربیات آنها استفاده شود، اما برای اینکه رنگ و بوی بومی به خود بگیرد، باید حتماً از سرمایه‌های فرهنگی خود بهره کافی داشته باشیم.

استفاده از فرهنگ بومی، مذهبی نیازمند بسترهای نظری است

انتظاری اظهار کرد: در توسعه شبکه‌های اجتماعی نمی‌توان تعیین کرد که چه موضوعاتی از فرهنگ اسلامی و قرآنی باید نمود داشته باشد، بلکه اینها نیازمند بستر نظری و تئوری‌پردازی است. غرب تلاش می‌کند تا گزینه‌های خود را به عنوان گزینه‌های جهانی تحمیل کند. ما در مقابل گزینه‌های غرب که در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و موضوعات فرهنگ اسلامی داریم، باید به شناسایی بپردازیم و سپس تحقیقات و مطالعه لازم را انجام دهیم.

وی بیان کرد: تحقیقات و مطالعات لازم باید در عرصه شبکه‌های اجتماعی ارائه شود و پا به عرصه مناسبات بگذارد و در نهایت بحث و گفت‌وگو شود تا فرهنگ ایرانی در عرصه جهانی معرفی شود. فرهنگ ایرانی در موضوعاتی همچون سبک زندگی، حکومت‌داری و اقتصاد سرمایه‌داری حرفی برای گفتن دارد و برای این موضوعات می‌تواند از فرهنگ اسلامی الهام بگیرد و آن را در شبکه‌های اجتماعی ارائه دهد.

مدیر گروه جامعه‌شناسی دانشگاه علامه تصریح کرد: یکی از زیرساخت‌ها دانش تخصصی است و باید پروژه‌های دانشگاهی در سطوح مختلف تحصیلات تکمیلی کار شود تا سازوکار مناسبی برای توسعه شبکه‌های اجتماعی ارائه شود.

وی یادآور شد: در توسعه شبکه‌های اجتماعی باید بخش دولتی، سیاست‌گذار پروژه باشد. البته تنها بخش دولتی نباید در این ماجرا نقش داشته باشد، بلکه بخش خصوصی هم ترغیب شود تا پا به میدان بگذارد. پایه‌های اساسی این امر باید از سوی بخش دولتی محقق شود. اگر بسترها فراهم شود، خود به خود راه این فرایند روشن می‌شود.

انتظاری اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی خارجی، خطرات متعددی دارند؛ چرا که کاربران‌ ما هنوز یاد نگرفته‌اند که با موضوعات انتقادی برخورد کنند و البته این موضوع به نظام تعلیم و تربیت‌ ما مربوط می‌شود که فرزندان را با تفکر انتقادی پرورش نمی‌دهند و این موضوع سبب می‌شود تا در مقیاس‌هایی از این دست، آنها نتوانند واکنش مناسبی را انجام دهند و به راحتی در برابر آن آسیب‌ها منفعل باشند و میزان آسیب‌پذیری‌شان افزایش می‌یابد.

وی یادآور شد: مهمترین آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی خارجی، آسیب‌های اجتماعی است که به سرمایه‌های اجتماعی ضربه وارد می‌کند و سبب می‌شود تا سرمایه‌های اجتماعی از میان برود و سرمایه اجتماعی کاذب به دست آید که این امر اگر رخ دهد، جبران‌ناپذیر خواهد بود.