حوزه تهران جامع جمیع جریان‌های حکمی بوده است
گروه اندیشه: حوزه حکمی تهران نماینده جریان خاصی نبوده و هیچ شباهتی به مکتب ندارد بلکه به نحوی این حوزه جامع جمیع جریان‌های حکمی و فلسفی است که با روی‌آوردن اهل حکمت از نواحی مختلف به تهران شکل گرفته و حوزه معقولی هم قم و هم نجف اشرف هر دو از اتباع حوزه عقلانی تهران هستند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، منوچهر صدوقی‌سها، استاد و پژوهشگر برجسته حوزه فلسفه و عرفان اسلامی در پیش‌همایش حکیم طهران با موضوع جریان‌شناسی حوزه حکمی تهران، که امروز چهارشنبه، 18 دی‌ماه در حوزه علمیه امام رضا(ع) برگزار شد با انتقاد از عنوان «مکتب تهران»، گفت: این عنوان مطلقاً درست نیست و همان عبارت «حوزه تهران» عبارت مناسبی است.
صدوقی‌سها افزود: در حوزه تهران مکتب خاص واحدی شکل نگرفته است که افرادی با فکر واحد در حوزه جغرافیایی واحدی جمع شده باشند تا بتوان به آن عنوان مکتب داد. در تهران چنین نیست که بگوئیم حوزه تهران برای مثال نماینده مکتب مشایی است یا صرفاً نماینده عرفان، بلکه به نحوی این حوزه جامع جمیع جریان‌های حکمی و فلسفی است و هیچ شباهتی به مکتب ندارد.
وی در مورد نقطه آغاز و تشکیل حوزه تهران نیز با انتقاد از این بحث که حوزه تهران را حاصل تعطیلی و انتقال حوزه اصفهان به تهران می‌دانند، گفت: مطلقاً چنین نیست که حوزه تهران منتقل به تهران شده باشد و هر چند بعضی از اساتید و حکما و عرفا و مشایخ حوزه اصفهان به تهران مهاجرت کردند و حوزه جدیدی را تأسیس کردند اما این با تعطیلی حوزه اصفهان همراه نبود و این حوزه به جای خود باقی بود و به کار خود ادامه داد.
صدوقی‌سها اولین مشخصه عمده حوزه تهران را در این دانست که اهل حکمت از همه بلاد به این حوزه روی آوردند و عنوان کرد: علاوه بر اصفهان، از خراسان و از شیراز نیز حکمایی که سینه به سینه مجرای حکمت و فلسفه و عرفان اسلامی بودند به تهران آمدند و به تدریس حکمت پرداختند و نکته مهمتر این که حوزه معقولی هم قم و هم نجف اشرف هر دو از اتباع حوزه عقلانی تهران هستند.
آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید از برکات حوزه تهران بوده است
این استاد فلسفه و عرفان با اشاره به یکی دیگر از مشخصه‌های حوزه عقلی و حکمی تهران، گفت: آشنایی ایرانیان با فلسفه غربی در همین تهران پیدا شد و در حالی که معمولاً تصور می‌شود اولین متن درباره تفکر غربی نوشته شده است «سیر حکمت در اروپا» اثر محمدعلی فروغی است اما این گونه نیست و نوشته‌ها و آثاری از زمان اولین ترجمه «گفتار در روش دکارت» توسط ملا لازار یهودی در دست است که این امر را نشان می‌دهد. نتیجتاً این که آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید هم از برکات حوزه تهران بوده است.
وی یک شاخصه دیگر را هم جامعیت این حوزه دانست و بیان کرد: در این حوزه حکمت مشاء، حکمت اشراق، حکمت متعالیه، کلام، عرفان، ریاضی و فروع آن و حتی علم موسیقی نظری هم بوده است.
بقای سلسله حکما در تهران
صدوقی‌سها با بیان این که مدرسین این نحله‌های مختلف چنین نبوده است که من‌عندی یا با مطالعه، مطالبی را مطرح کرده باشند، عنوان کرد: این گونه بوده است که اساتید عرفان در خدمت استادان طبقه قبل از خود تربیت می‌شده‌اند و مدرس حکمت مشایی در خدمت حکیم مشایی تربیت می‌شده و سلسله اساتید به قدما منتهی می‌شود و این اتفاق میمونی است که در تهران افتاده و همچنان در این حوزه سلسله اساتید حکمت برقرار مانده است.
وی در پایان نیز از دست اندرکاران حوزه علمیه تهران درخواست کرد که به منظور برقرار ماندن جریان حکمت در تهران و احیای حوزه حکمی تهران یکی از مدارس علمیه تهران را به تدریس مباحث حکمی اختصاص دهند.
یادآور می‌شود، پیش‌همایش حکیم طهران با موضوع جریان‌شناسی حوزه حکمی تهران، امروز چهارشنبه، 18 دی‌ماه به همت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مجمع عالی حکمت اسلامی، بنیاد حکمت اسلامی صدرا و حوزه علمیه امام رضا(ع) و با حضور آیت‌الله سید حسن مصطفوی و حجج اسلام حسن معلمی و علی‌اکبر رشاد و منوچهر صدوقی‌سها در محل حوزه علمیه امام رضا(ع) برگزار شد.
