طلبهای که نسبت به مسیر خودش تردید دارد، هیچ وقت به هدف نمی‌رسد
خبرنگاران افتخاری/جلال بیطرفان: یکی از اساتید حوزه علمیه قم در دیدار با طلاب و اساتید حوزه علمیه آذربایجان غربی گفت: طلبهای که نسبت به مسیر خودش تردید دارد، تزلزل دارد، محکم و استوار نیست و نسبت به هدف خودش اگر تردید داشته باشد، هیچ وقت به هدف نمی‌رسد.
به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، حجت‌الاسلام والمسلمین قهرمانی، مدیرحوزه‌های علمیه آذربایجان غربی به همراه بیش از500 نفر از اساتید و فضلای استان آذربایجان غربی به قم سفر کرده‌اند با آیت‌الله محمد جواد فاضل لنکرانی دیدار کردند.
در این دیدار که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد؛ مدیر حوزه علمیه استان آذربایجان غربی با گرامیداشت یاد و خاطره مرجع فقید جهان تشیع آیت‌الله‌العظمی فاضل لنکرانی(قده) از تلاش‌های فرزند برومند آن عالم ربانی در تحقق منویات آن مرجع بزرگ تقدیر و گزارشی از وضعیت حوزه علمیه استان ارائه کردند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی در این دیدار گفت: این ایام از دو جهت بسیار مهم است؛ یکی از جهت ماه ربیع‌المولود که ولادت با سعادت پیامبر اکرم(ص) و امام جعفر صادق(ع) را در این ماه داشتیم و امیدواریم که از برکات یاد ولادت این دو رکن اسلام همه‌ی ما بهره‌مند شده باشیم و بهره‌مند شویم.
وی بیان کرد: به مقتضای اینکه همه ما طلبه هستیم، طالب علوم دین هستیم، در مسیری که انبیاء الهی بودند به حسب ظاهر قدم گذاشتیم، باید یک توجه دائمی به مسیر خودمان و هدف خودمان داشته باشیم. یک طلبه موفق؛ طلبهای است که به مسیر خودش ایمان داشته باشد و به هدف خودش هم ایمان داشته باشد. اگر «آمنَ بطریقه و آمَنَ بهدفه»، این طلبه، طلبه موفقی می‌شود.
آیت‌الله فاضل لنکرانی خاطرنشان کرد: وقتی آیات قرآن را بررسی می‌کنیم یکی از شروطی که خداوند تبارک و تعالی برای انبیاء سفارش می‌فرمود؛ این راه پرخطر و مشکل و راه پرمخاطره‌ای بود که هر پیامبری داشته است. شما ملاحظه کنید در تبلیغ دین، بیشترین مشکلات را رسولان الهی داشتند. ما الآن سر سفره آماده نشسته‌‌ایم و همان کار و مطالب آنها را با تجربیاتی که وجود داشته، مجددا تکرار می‌کنیم. مشکل برای آنها بوده. انسان نسبت به مناسبت همین ربیع‌المولود، ولادت پیامبر(ص) و یا مسئله رسالت پیامبر(ص)، فکر کنیم که چه مقدار مشکلات برای رسول خدا بوده، «ما أوذیَ نبیٌ بمثل ما أوذیت».
آیت‌الله فاضل لنکرانی بیان کرد: حالا سؤال این است؛ سفارش مهمی که خدا به رسول خودش داشت برای اینکه در این راه استوار باشد چه بوده است؟
استاد حوزه علمیه قم افزود: فکر می‌کنم، برداشت ما این است یکی از سفارش‌های مهم؛ مسئله توکل بر خدا بوده است. ما وقتی قرآن می‌خوانیم چقدر آیات مربوط به توکل بر خدا در قرآن خطاب به خود رسول خدا «و تَوَکَّل عَلَی الله» آمده است؟ این امر به توکل فراوان است و آیات فراوانی است. «وَ تَوَکَّلْ عَلَى اللهِ وَ کَفى بِاللهِ وَکیلا»، «فَتَوَکَّلْ عَلَى اللهِ إِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلین» و «وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذی لا یَمُوت»، صبح که می‌خواهیم برای حوزه علمیه حرکت کنیم، می‌خواهیم به درس یا منبر برویم، حتّی می‌خواهیم یک نماز جماعت بخوانیم، می‌خواهیم در یک مدرسه‌ای برویم، ببینیم آیا این توکل بر خدا را داریم یا نداریم؟
وی بیان کرد: خیلی از ما غافلیم، خیلی از ما توجه نداریم. گاهی اوقات کار را به مثابه یک امر روزمره خودمان، هر روز درس می‌رویم و امروز هم درس می‌رویم، هر روز نماز می‌رویم و امروز هم می‌رویم، هر روز با مردم صحبت می‌کنیم، امروز هم همین‌طور. در حالی که این یک «امر» است، امر هم که دلالت بر وجوب دارد. بر حاملان ابلاغ الهی و احکام الهی، واجب است که هر آن و لحظه و همیشه توکل بر خدا کنند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی تصریح کرد: در مورد توکل در قرآن تعابیر هم مختلف است. گاهی خدا می‌فرماید بر خدا توکل کن، گاهی می‌فرماید بر حیّ‌ای که لا یموت، یعنی همیشه توجّه دارد و بیدار است، «وَ تَوَکَّلْ عَلَى الْعَزیزِ الرَّحیم»؛ بر یک قدرتی که نفوذناپذیر است، عزیز یعنی قدرتی که نفوذ ناپذیر است، هیچ چیزی نمی‌تواند مانع او شود. چقدر انسان شارژ می‌شود و انرژی پیدا میکند؟ بهترین روش برای اینکه انسان اضطراب‌های خودش را درمان کند، همین توکل بر خداست، میدان‌های بزرگ، چه میدان‌های بزرگی امروز فراروی روحانیّت قرار دارد.
استاد حوزه علمیه قم گفت: ما در این میدان‌های سخت و بزرگ، غیر از اینکه باید مجهّز به جهاز علمی و تقوایی باشیم، باید به مسئله توکل اهمیت بسیار دهیم. امروز انقلاب ما این همه دشمن دارد. رهبری معظم انقلاب با چه پشتوانه و قدرتی در مقابل این قدرت‌ها صحبت میکند؟ توکّل بر خدا. «توکل» نباید لفظی باشد. این آیات توکل را ببینید که واقعاً برای ما طلبه‌ها در درجه‌ی اول برای خودم عرض می‌کنم بسیار ضرورت دارد. ما اسماً خودمان را جزء متوکلین می‌دانیم، اما توکل واقعی نداریم.
وی افزود: در روایات دارد که توکل واقعی و حدّ توکل این است «مَا حَدُّ التَّوَکُّلِ؟ فَقَالَ لِی أَنْ لَا تَخَافَ مَعَ اللهِ أَحَداً»؛ غیر از خدا انسان از هیچ چیزی نترسد، انسان خوف اینکه اعتبارش را از دست ندهد، گاهی اوقات انسان می‌خواهد یک حرفی بزند، بالای منبر می‌گوید اگر این حرف را بزنم شاید دیگر من را برای سال آینده دعوت نکنند. این شخص دعوت بر خدا ندارد. اگر بخواهم بروم دفاع از یک مظلوم کنم اعتبارم را از دست می‌دهم، این توکل بر مردم دارد، توکل بر اشخاص دارد. توکل این است که انسان از غیر خدا هیچ خوفی نداشته باشد.
آیت‌الله فاضل لنکرانی خاطرنشان کرد: یک مراجعه‌ای به نفس‌مان کنیم، نمی‌شود آدم بگوید این چیزی است که خود انسان باید قضاوت کند و غیر از خود انسان و خدا هم کسی نمی‌داند. آیا ما از غیر خدا خوف داریم یا نداریم، این را در خودمان حل کنیم.
وی بیان کرد: خوف اینکه ما الآن داریم درس طلبگی می‌خوانیم آینده بچه‌ها و زندگی‌مان چه می‌شود؟ به معنای نداشتن توکل است. یکی از آثاری که در روایات توکل آمده این است که توکل واقعی؛ موجب رزق و روزی و عزّت است. البته به این معنا نیست که انسان دست روی دست بگذارد و فکر روزی نباشد، بلکه در کنار تلاش و فعالیت‌ها این کار را انجام بدهد.
آیت‌الله فاضل لنکرانی گفت: در خصال این روایت از امام صادق(ع) آمده؛ شیطان می‌گوید، پنج گروه هستند که به آنها راه ندارم و نمی‌توانم در آنها نفوذ کنم، اما بقیه مردم در مشت من هستند. «مَنِ اعْتَصَمَ بِاللهِ عَنْ نِیَّةٍ صَادِقَةٍ وَ اتَّکَلَ عَلَیْهِ فِی جَمِیعِ أُمُورِهِ»؛ کسی که با نیّت خالص اعتماد به خدا کند، و در همه امورش به خدا اعتماد و توکل کند، یعنی «اعتصام بالله» و «اتّکال بر خدا» در روایات یک معناست، و لو متعلّق‌هایش فرق میکند. کسی که توکل بر خدا دارد شیطان از او مأیوس است، شیطان سراغ او نمی‌تواند برود، ولی فی جمیع الامور، فی جمیع الحالات باید توکل باشد.
آیت‌الله فاضل لنکرانی تصریح کرد: نگوئیم ما چرا توکل داشته باشیم؟ ما که هر روز در محضر قرآن و روایات عمرمان را سپری می‌کنیم؟ عرض کردم خطاب به توکل به رسول خداست، هیچ امری مهم‌تر از تبلیغ نیست، دین و شرط اساسی‌اش مسئله توکل بر خداست که امیدوارم ما بتوانیم این امر مهم را که یکی از ارکان یقین است در خودمان روز به روز بیشتر کنیم و با سلاح توکل وظیفه خودمان را انجام بدهیم.
وی گفت: مطلب دوم این است که امروز ما روحانیّت از هر زمانی نیازمان به همین علم دین بیشتر است. یعنی امروز به برکت انقلاب و صدور انقلاب، به برکت توجهی که مردم دنیا به دین اسلام و خصوصاً مکتب اهل‌بیت پیدا کردند، ما باید تلاش علمی‌مان مضاعف باشد، باید أضعافاً مضاعفة باشد. این خیلی نکته مهمی است.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: در زمان گذشته یک روحانی می‌گفت من درس می‌خوانم بتوانم یک احکامی برای مردم بگویم حلال و حرام را بگویم، بسیار خوب بود. بتوانم تفسیر اجمالی کنم، اعتقادات را در یک حدّی بیان کنم. اما حالا واقعاً همان تلاش گذشته، برای احتیاجات امروز قطعاً کافی نیست.
آیت‌الله فاضل لنکرانی گفت: ما اگر در گذشته با یک شبهه و سؤال، یک انحراف، چند تا مکتب انحرافی مواجه بودیم، امروز با هزاران سؤال، هزاران مکتب جدید انحرافی مواجه هستیم. زمان قبل از انقلاب یک وهابیّت مطرح بود و یک بابیّت، از قدیم کتاب‌هایی هم نوشتند، اما امروز این عرفان‌های کاذب، این مکاتب جعلی که درست کردند، آماری که می‌دهند اینست که می‌گویند 400 فرقه شیطان‌پرستی داریم، هر فرقه‌ای هم برای خودش آداب، دستورات و مسائلی دارد.
آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: البته همه اینها باطل‌اند و باطل، سراب است، باطل، کف روی آب است، آنکه باقی می‌ماند حق است؛ «فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفاءً»؛ ولی چه کسی باید بتواند از عهده این برآید که به مردم اثبات کند که این باطل است.
وی گفت: من خیلی روشن عرض کنم، امروز ارتباط ما با قرآن باید چند برابر گذشته باشد. در قرائت، تفسیر، فهم آیات، ارتباط ما با کتب روایی و کتب فقهی باید بیشتر باشد. من گاهی به بعضی از فضلای درس عرض کردم امروز در بعضی از ابواب فقهی سؤالاتی مطرح شده که یک عمر معمولی برای پاسخ به آن کم است. بخواهیم فقط در باب فقه اقتصادی، فقه پزشکی بحث کنیم. شما کتاب‌هایی که از مراجع راجع به استفتاءات پزشکی چاپ شده را ببینید، اگر کسی بخواهد تمام این مسائل را اجتهادی کار کند، یک عمر معمولی واقعاً کم است. شاید این استفتائات را گاهی اوقات روی قواعد جواب بدهند اما اگر کار عمیق‌تر و دقیق‌تر بخواهند، باید جواب دیگری داده شود.
آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: یک بحث تلقیح مصنوعی که امروز این مؤسساتی که در کشور به وجود آمده و دارند انجام می‌دهند، چقدر مسئله دارد؟ هر روز هم یک صورت جدیدی برایش به وجود می‌آید. این می‌طلبد ما تلاش علمی کنیم. یک طلبه نگوید این ادبیات چه فایده دارد؟ معانی بیان چه فایده دارد؟ منطق چه فایده دارد؟ حالا وقتی انسان با سیل احتیاجات و سؤالات مواجه می‌شود، می‌گوید ای کاش بیشتر ادبیات کار می‌کردم.
این استاد حوزه علمیه قم افزود: شما ببینید اینترنت را که مراجعه می‌کنید چقدر سؤال درباره قرآن وجود دارد؟ چقدر شبهه درباره قرآن وجود دارد؟ در سازمان‌های امنیتی یهود و اسرائیل قسمت‌هایی وجود دارد که بگردند هر روزی یک شبهه علیه قرآن درست کنند. چه کسی می‌تواند اینها را جواب بدهد؟ طلبهای می‌تواند جواب دهد که از اول که وارد طلبگی شده ادبیاتش را قوی کار کرده باشد، تمام کتاب‌ها را دقیق کار کرده باشد، او می‌تواند از عهده‌ی جواب بربیاید.
آیت‌الله فاضل لنکرانی خاطرنشان کرد: بنابراین من در این مطلب دوم می‌خواهم عرض کنم امروز یک طلبه چند برابر گذشته باید کار علمی کند. به آن درس‌هایی که مدارس برای شما قرار می‌دهند اکتفا نکنید و خیال‌تان راحت نباشد که اگر من اینها را تمام کردم کامل هستم. به قول مرحوم والد ما(رضوان الله علیه) یک روزی در مجلس درس فرمود: من که 70 سال از عمرم گذشته و اکثر عمر خودم را در اسلام سپری کردم هنوز نمی‌توانم بگویم من اسلام شناسم. این اعتراف بزرگان ما بوده.
وی بیان کرد: پس باید روز به روز تلاش بیشتری کنیم، در کنار مسائل اخلاقی و تهذیب، تلاش‌مان را بیشتر کنیم، هر طلبهای واقعاً جستجو کند که امروز کجا، چه کسی، چه سؤالی علیه اسلام مطرح میکند، برود آن سؤال را با هم‌بحث، استاد و مدیرش و هر کسی که آشناست مطرح کند، ببیند چند جواب مطرح می‌شود.
آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: این مطلبی است که باید همه ما در صدد آن باشیم، نه فقط شما را عرض می‌کنم، هر کسی که عنوان طلبه را دارد. ما پیش خدا نمی‌توانیم بگوئیم من روزی چهار ساعت درس خواندم و بقیه را حوصله نداشتم. این عذری نیست که قابل قبول باشد. مخصوصاً حالا که شما جوان هستید در سنینی هستید که بسیار نشاط دارید، از این فرصت کمال استفاده را داشته باشیم.
آیت‌الله فاضل لنکرانی گفت: اما مطلب سوم مطلبی است که مربوط به انقلاب است و چون در آستانه دهه فجر هستیم باید به این نکته توجه کنیم که روحانیّت مسئولیت بسیار شدیدی نسبت به مراقبت و تقویت از انقلاب و دستآوردهای انقلاب دارد، الآن همین جمعیت محترم به برکت انقلاب بوده که حالا حوزه‌ای هزار نفر، صد نفر استاد محترم و لو اینکه واقعاً کم است، یعنی یکی از اموری که باز نگوئیم مسئولان حوزه، نگوئیم مراجع، آنها جای خودش است، نگوئیم رهبری معظم، آن جای خودش، به نظر من امروز هر طلبهای باید فکر کند من طوری کار کنم، طوری تلاش کنم که خودم بتوانم در یک نقطه‌ای مدرسه‌ای احداث کنم. این یکی از ضرورت‌های زمانه‌ی ماست، ما نیاز به تأسیس مدارس زیاد داریم، برای اینکه این جمعیّت مسلّم پاسخگوی نیازهای خود مردم ایران هم نیست چه رسد به اینکه امروز دنیا از حوزه‌های علمیه مطالبه دارد.
وی افزود: امروز از نظر علمی در دنیا حوزه علمیه‌ای قوی‌تر از حوزه‌های شیعه نداریم. حالا چه قم و چه جاهای دیگر! حوزه‌های شیعه به برکت اهل‌بیت(ع) از نظر علمی قوی‌ترین حوزه‌ها هستند، ما این روایاتی که از ائمه(ع) داریم، اگر کار علمی بخواهد در اینها انجام شود، اساساً اصلاً قابل مقایسه با حوزه‌های سایر مذاهب نیست بلکه باید زیاد شود و تقویت بشود.
آیت‌الله فاضل لنکرانی افزود: اما روحانیّت باید روز به روز توجهش و حساسیتش برای حفظ انقلاب برای استمرار انقلاب بیشتر شود. اولاً رهبریِ این انقلاب توسط روحانیّت بوده و در رأسش امام(ره)، این یک مطلب مهمی است. یعنی انقلاب، مولود حوزه‌های علمیه است، انقلاب، مولود بزرگان و مراجع است، این مولود را باید حفظ کرد، باید خود حوزه‌ها حفظ کنند.
وی خاطرنشان کرد: ثانیاً ما در پرتو این انقلاب می‌خواهیم اسلام را گسترش بدهیم. اگر در این انقلاب ضعف و فتوری به وجود بیاید، در آن توقف و ایستایی به وجود بیاید، به همان اندازه رشد اسلام متوقف می‌شود، نمی‌خواهیم بگوئیم هر کسی در این نظام هر جایی هر گوشه‌ای هر قوه‌ای کاری میکند کارهایش صحیح است، روحانیت در جاهایی که انتقاد لازم است به عنوان وظیفه شرعی باید انتقاد صحیح و سالم خودش را داشته باشد، ولی کل این نظام و انقلاب برای گسترش اسلام است.
این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: فقط هدایت فامیل و منطقه خودمان بر عهده ما نیست، بلکه هدایت همه واجب است. پس باید نسبت به این انقلاب هم حساس باشیم و مراقبت کنیم، نگذاریم واقعاً نا اهلان نفوذ پیدا کنند، امام در وصیت‌نامه‌شان اولین چیزی که مرقوم فرمودند حدیث ثقلین است، این مبنای انقلاب ماست، نباید امروز قلم به دست‌هایی بیایند تا بخواهند در یکی از این دو تا تزلزل ایجاد کنند.
آیت‌الله فاضل لنکرانی در پایان خاطر نشان کرد: باید از سیاست‌های کلی، از مسئولانی که خدمت می‌کنند حمایت کرد و از این ارزش‌های انقلاب باید مراقبت شود.
