فرزندآوری از زاویه مسافران شهری/ آنکه دندان می‌دهد دیگر نان نمی‌دهد؟
گروه سلامت: در شرایط کنونی بسیاری دلیل کاهش فرزندآوری و ازدواج را معضلات اقتصادی می‌دانند، غافل از اینکه بیش از آنکه محتاج بسته‌های تشویقی و حمایت‌های دولتی باشیم نیازمند تغییر نگاه هستیم؛ نگاهی آسمانی، نگاهی به رازق اصلی.
شاید بهترین جا برای دیدن اقشار و نگاه‌های مختلف جامعه و هم صحبتی با آنان متروی تهران باشد که در مسیرهای متعدد آن، هر تیپ و سلیقه‌ای یافت می‌شود، به همین دلیل مسیر گزارش «چرایی سکوت مردم در حوزه فرزندآوری» از متروی حقانی آغاز شد؛ فضای داخل واگن‌ها بر خلاف ازدحام همیشگی آرام است و صندلی خالی به وفور یافت می‌شود.
ورود مسائل غیر ضروری در حوزه تصمیم‌گیری
*«حمید» کارمند یکی از بانک‌های پایتخت هست و 33 سال دارد ولی هنوز ازدواج نکرده است، در پاسخ به پرسشی مبنی بر چرایی عدم تمایل جوانان به ازدواج، مهمترین مشکل فعلی جوانان کشور را معضلات اقتصادی می‌داند و معقتد است چشم و هم چشمی‌های بین مردم گسترش یافته و مسائل غیرضروری وارد زندگی آن‌ها شده است.
تغییر نقش زنان در جامعه
وی با انتقاد از تغییر نقش زنان در جامعه، گفت: بعضا در مشاغل کارمندی خانم‌ها تمایل چندانی به ازدواج ندارند، چون شخص دارای درآمدی مناسب، منزل و خودرو شخصی است و شرایط خواستگاران خود را با شرایط فعلیش مقایسه می‌کند و در صورت ازدواج نیز به دلیل معضلات و درگیری‌های کاری و عدم زمان کافی تمایلی به فرزندآوری ندارد و حداکثر به یک فرزند بسنده می‌کند.
*با گذر از ایستگاه‌های مختلف حجم مسافران داخل واگن‌ها افزایش و نفرات بیشتری وارد بحث مطرح شده می‌شوند؛ «مسعود» فردی است که در میان صحبت‌های حمید با تأیید تغییر نقش جایگاه زنان در جامعه موافق است و بیان می‌کند: زنانی که باید وضعیت تربیت خانواده را بر عهده بگیرند در شرایط فعلی درگیر امور اقتصادی خانواده شده‌اند.
وی که دانشجوی مقطع کارشناسی حسابداری است ادامه می‌دهد: در بهترین حالت مادری شاغل می‌تواند 9 ماه مرخصی زایمان بگیرد ولی همه می‌دانند 9 ماه چه زمان کوتاهی است؛ فرزندی که از لحاظ روانشناسی تربیتی باید دو سال به صورت مستمر در کنار مادرش باشد پس از 9 ماه این کودک را چه باید کرد.
تکرار مسائل اقتصادی و فراموشی وعده‌‌های خداوند
* در میان همهمه تأیید و رد مطالب ارائه شده از سوی مسافران مختلف، «مهدی» نیز با وجود فشار ازدحام همیشگی مسافران که به خوبی برای هر تهرانی قابل لمس است، خود را وارد بحث تغییر هرمی جمعیتی در کشور می‌کند؛ مهدی هم 32 سال دارد و طبق گفته خود دارای شغل آزاد بوده و 10 سالی‌ست که ازدواج کرده ولی هنوز فرزندی ندارد، وی نیز مانند اغلب مسافران مشکلات اقتصادی را یکی از دلایل اصلی عدم ازدواج و یا فرزندآوری دانست و گفت: با وجود اینکه بنده به همراه همسرم شاغل هستیم ولی باز هم حقوق ماهانه ما کفاف هزینه‌های زندگی، کرایه منزل و... را نمی‌دهد با این اوصاف چگونه انتظار حضور یک فرزند در زندگی را باید داشته باشم.
تبلیغات سیاست‌های کنترل جمعیت موثرتر و پررنگ‌تر در ذهن‌ها
وی به اتخاذ بسته‌های تشویقی از سوی دولت برای تغییر سیاست‌های جمعیتی در کشور نیز اشاره‌ای کرد و گفت: هیچ بسته تشویقی از سوی دولت نمی‌تواند مؤثرتر از این باشد که معیشت مردم را آسان کند، بسیاری از مردم تمایل به فرزندآوری دارند ولی متأسفانه هزینه‌های موجود مانع از انجام چنین اقداماتی می‌شود. از سوی دیگر مردم به مفاهیم کنترل جمعیتی( یکی کمه، دو تا بسه، سه تا زیاده) عادت کرده‌اند و در ذهن آن‌ها جا افتاده است و در شرایط فعلی نیز که با مشکلات اقتصادی مواجه هستند هیچگاه این مفاهیم از ذهن آنان خارج نمی‌شود.
* سرانجام به ایستگاه امام خمینی(ره) می‌رسیم، به ثانیه‌ای حجم زیادی از مسافران از داخل واگن خارج و به سرعت حجم بیشتری از مسافران وارد قطار می‌شوند؛ در میان مسافران جدید قطار، مخاطب گزارش، فرد مسنی برای ارائه تجربیات خود می‌شود، آقای «مسلمی» بعد از بازنشستگی از آموزش و پرورش، هنوز به مدت 15 سال است که مجدد در این نهاد مشغول به فعالیت شده و دارای سه فرزند است و می‌گوید: در روزگاری خانواده‌ها دارای چهار تا پنج فرزند بودند ولی امروز پدر و مادر صبح تا شب مشغول به فعالیت هستند تا بتوانند به وضعیت یک فرزند خود رسیدگی کنند.
وی ادامه داد: من نیز به فرزندان خود توصیه می‌کنم بیشتر از یک فرزند نداشته باشند زیرا به دلیل هزینه‌های جاری نمی‌توانند به تحصیل، زندگی و تفریح فرزند خود به خوبی رسیدگی کنند؛ زمانی که فرزند من از ساعت 6 صبح تا 9 شب درگیر کار است و همسر شاغل او نیز ساعت چهار به منزل میرسد چگونه می‌تواند فرزند خود را به خوبی تربیت کند؟
وی افزود: در مقطعی از زمان فرزند بیشتر مساوی با نیروی کار بیشتر و بالا رفتن قدرت خانواده بود ولی امروزه بسته تشویقی چه دردی از من دوا خواهد کرد؟ در حال حاضر نیز روزنامه‌ها هر روز تیتر می‌زنند بنزین قرار است به بالای هزار تومان برسد و قیمت آب، برق و گاز نیز افزایش داشته باشد، سؤال اینجا است آیا یارانه من جایگزین این قیمت‌ها می‌شود. بنده 45 سال است کارمند آموزش و پرورش هستم، صبح یک جا، بعدازظهر در محل دیگر و نهایتا حقوق بازنشستگی نیز دریافت می‌کنم ولی با این وجود باز هم خرج زندگیم را نمی‌توانم تامین کنم به همین دلیل معتقدم یکی فرزند برای همیشه کافی است!
* قطار به ایستگاه علی آباد میرسد و مسلمی مجبور می‌شود بحث خود را نیمه کاره رها کرده و از واگن خارج شود تا مسیر منزل خود را خارج از مترو ادامه دهد؛ «جواد» 25 ساله شاغل در یکی از کارخانه‌های تولیدی مخاطب دیگر این گزارش است؛ عنوان می‌کند سه سالی‌ست ازدواج کرده و دارای یک فرزند نیز می‌باشد، از هزینه‌های ابتدایی برای تشکیل زندگی انتقاد دارد و گفت: به طور معمول هر جوان برای یک ازدواج باید بین 10 تا 15 میلیون برای خرید لوازم و حداقل 20 میلیون برای رهن منزلش پرداخت کند، در شرایط فعلی آیا اکثر جوانان ما با پس انداز 10 میلیونی و وام سه میلیونی از عهده چنین هزینه‌های برخواهند آمد یا خیر؟
وی ادامه داد: زمانی که فرد می‌بیند با ازدواج قرار است زیربار چه اعداد و ارقامی از مبالغ اقساط ماهیانه برود ترجیح می‌دهد که تن به رابطه و ازدواج‌های موقت بدهد، بنابراین لازم است تا دولت در بسته‌های تشویقی خود حداقل به فکر افزایش وام ازدواج و مسکن و یا اتخاذ شرایطی برای تامین اقلام اولیه زندگی افراد باشد.
*«مسافران محترم، ایستگاه شهرری مقصد نهایی این قطار است، لطفا قطار را ترک بفرمائید». از شمال تهران تا جنوب پایتخت دغدغه مسافران مسائل معیشتی بود و اقتصادی، در هیاهوی روزمرگی‌ها برخی فراموش کردند که «هر آنکس که دندان دهد نان دهد»؛ و همواره برکت زندگی و افزایش رزق و روزی خود را از دولت در قالب بسته‌های تشویقی، از سازمان‌ها و نهادهایی که در آن شاغل هستند با مفهوم همکاری و هم‌دردی و افزایش مرخصی‌های فرزندآوری، از خانواده‌های خود در قالب همکاری برای نگهداری فرزندان خویش و ... مطرح کردند و یا آنکه به صورت کلی مقوله فرزندآوری را زیر سؤال برده و خود را در دوران سالمندی و میانسالی بی‌همدم و فرزند متصور هستند؛ اما غافل از اینکه بیش از آنکه محتاج بسته‌های تشویقی و حمایت‌های دولتی باشیم نیازمند تغییر نگاه هستیم؛ نگاهی آسمانی، نگاهی به رازق اصلی و خدای متعال.
بر اساس گزارش ایکنا بررسی آمار منتشر شده که حاکی از حداقل سه فرزندی بودن خانوارهای قدیمی داشت نیز این موضع را به ذهن تداعی می کند که اگر مباحث اقتصادی در تصمیم‌گیری خانواده‌ها برای تعداد فرزندان مهم است چرا خانواده‌های قدیمی که با مشکلات بیشتری هم از لحاظ بهداشتی و هم اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کردند، فرزندان بیشتری داشتند؟
البته موضوع اقتصاد و مشکلات اقتصادی و بالارفتن هزینه از جمله مهم ترین دلایل تک فرزندی شدن و تک فرزند ماندن بیشتر خانواده‌هاست که امید است با در نظر گرفتن تسهیلات رفاهی از سوی دولتمردان این مشکل هم مرتفع شود اما آنچه با کنکاش بیشتر در این اعداد و ارقام خودنمایی می‌کند همان موضوع فرهنگ است.
واقعا
غفلت کردیم و ...