به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا)، نشست تخصصی «نقد و تحلیل نظریه گفتاری بودن زبان قرآن» امروز، دوشنبه(28 بهمن) در دانشکده الهیات دانشگاه تهران، به همت جهاد دانشگاهی دانشکده الهیات دانشگاه تهران برگزار شد که مجید معارف، استاد تمام الهیات و معارف اسلامی، به عنوان یکی از سخنرانان این نشست گفت: زبان گفتاری با زبان نوشتاری تفاوت دارد؛ چه در بین عام مردم و چه حتی در میان دانشمندان. یکی از نمونههای زبانهای گفتاری سخنرانیهای شهید مطهری و دکتر شریعتی است که از روی نوار کاست بدون هیچ تغییر محتوایی به صورت کتاب در آمدهاند. کسی که سخنرانی میکند، ممکن است مسائلی غایب از ذهنش باشد ولی اگر خود بعدا سخنرانی خود را به دست بیاورد آن را تغییر محتوایی خواهد داد. همین دو نفر کتابهایی که در نظام نوشتاری دارند و به قلمشان است؛ با لحن گفتاریشان بسیار متفاوت است.
وی با بیان این که مقولههای زبان گفتاری و نوشتاری بر جداسازی این دو تأکید دارد، عنوان کرد: اگر درباره متنی مانند قرآن قائل به زبان گفتاری باشیم باید به خواستگاه آن توجه کنیم. به تصور من ادعای گفتاری بودن زبان قرآن از دو پایگاه ذهنی برمیخیزد. یکی عرفی بودن زبان قرآن و دیگری تاریخمندی قرآن و این که ما قرآن را کتابی تاریخی بدانیم و آن را از بطن تاریخ متولد کنیم.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: ما در بحث گفتاری یا نوشتاری بودن زبان قرآن بین شکلگیری قرآن به عنوان یک متن که به اعتقاد ما مسلمانان خالی از تحریف است با سایر کتابهای آسمانی که چه بسا روایات شفاهی از موسی و عیسی(ع) است؛ مقایسهای میکنیم، یعنی عقبه کشیده شدن به بحث گفتاری بودن زبان قرآن میتواند تصویری از واقعیت کتابهای آسمانی موجود یا کتابهای تاریخی قبل از اسلام باشد و ما داریم دست به یک مقایسه و تطبیق میزنیم و در جای خود باید ببینیم که این مقایسه و تطبیق روا هست یا نیست.
وی با بیان این که نوشتاری بودن، بر گفتاری بودن ترجیح دارد، عنوان کرد: قرآن کریم مخاطب عام دارد «یا ایهالانسان»، «یا ایهاالناس» و یا «ایهاالآدم» نمونههایی از این موارد است که گاهی هم در این میان دست به گزینش میزند که مؤمنان را مورد مخاطب قرار میدهد و از این میان هم گاهی اولوالالباب و عاقلان و غیره را گزینش میکند. آیا این الوالالباب همان عربهای حجاز بودند؟ البته پیامبر(ص) با همین قرآن، اعراب حجاز را متحول کرد ولی واقعا آن فرهیختگان مخاطب خاص اعلام قرآن در آن جامعه یافت میشد یا این که در جوامع دیگر به تدریج تربیت میشدند و در اعصار بعد از مخاطبان قرآن قرار میگرفتند.
وی در پایان اظهار کرد: عرفی بودن قرآن پنبه یک سری از علوم قرآنی را مانند محکم و متشابه، ظاهر و باطن، عام و خاص و بحث اعجاز علمی را میزند. بحثی وجود دارد به عنوان اِخبار قرآن از غیب، اگر اعجاز علمی را ذیل این مسئله مطرح کنیم چه اتفاقی میافتد؟ یعنی بحث در قرآن مطرح شده که عرب دریافت سادهای از آن داشته ولی امروز دریافتها و برداشتها مترقی شده است.