خلأ نقش‌آفرینی نهادهای آموزشی در نهادینه‌شدن فرهنگ نقدپذیری محسوس است
گروه سیاسی: نماینده سابق مجلس تأکید کرد: لازم است در زمینه نقدپذیری از سوی رسانه‌ها، نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها فرهنگسازی صورت گیرد که در همین راستا رهبر معظم انقلاب مکرر به مسئله کرسی‌های آزاداندیشی تاکید می‌کنند.
محمدجواد آرین‌منش، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره ضرورت وجود نقد در جامعه و ویژگی‌های یک نقد عالمانه و مصلحانه گفت: مسئله مهمی که در نقد وجود دارد توجه دقیق به خود مفهوم نقد است؛ نقد در لغت به معنای تشخیص سره از ناسره است، لذا نقد شناخت محاسن و معایب یک سخن، عمل، تصمیم و پدیده اجتماعی است.
نقد؛ قضاوت عالمانه برای اصلاح امور
وی ادامه داد: بنابراین نقد نوعی داوری و قضاوت عالمانه و منصفانه برای اصلاح امور است که هدف آن پیدا کردن و جداساختن بدی‌ها از خوبی‌ها و سنجش و ارزیابی همراه با عدالت و انصاف است. براین اساس تخریب، تضعیف، عیب‌جویی و ایجاد بدبینی هرگز به مفهوم نقد و انتقاد نیست.
آرین‌منش اظهار کرد: مسئله بعد اینکه نقد دقیق و عالمانه حتما موجب رشد و تکامل جامعه خواهد بود؛ چرا که اگر ما بتوانیم ناراستی‌ها، کژی‌ها و انحرافات را از مسیر درست و صراط مستقیم تشخیص دهیم با بیان چنین نقدی ما به اصلاح امور کمک کرده‌ایم. لذا در مجموع نقد یک عمل صحیح اسلامی و انسانی است که در جهت رفع کاستی‌هاست. طبیعتا این نقد در حوزه های گوناگونی مانند سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و هنری مطرح شود.
نقد مسئولان با توجه توامان به نقاط ضعف و قوت باشد
این عضو حزب مؤتلف اسلامی درباره نقد قدرت و عملکرد سیاسیون، مدیران و کاگزاران جامعه گفت: نقد مسئولان و مدیران کشور در جهت رفع ضعف‌ها و تقویت نقاط قوت به نوعی حمایت از آنهاست، مشروط به اینکه تخریب و عیب‌جویی نباشد زیرا اساسا این موارد نقد نیست. نقد همه ابعاد یک موضوع را مورد توجه قرار می‌دهد و نقد مسئولان و مدیران باید با توجه توامان به نقاط ضعف و قوت باشد.
ضرورت رواج فرهنگ نقدپذیری و افزایش تحمل
وی افزود: یکی از راه‌های توجه به نقد در جامعه رواج فرهنگ نقدپذیری است. برای اینکه نقد سازنده در جامعه جایگاه حقیقی خود را پیدا کند نیازمند فرهنگسازی هستیم و در این راستا باید فرهنگ نقدپذیری را در میان مردم و به ویژه مسئولان ترویج کنیم و اشاعه دهیم و قدرت تحمل آنها را بالا ببریم چرا که نظام متکی و مبتنی بر مردم و آرای آنها براین اعتقاد است که همه مردم باید در امور سیاسی و اجتماعی و اقتصادی مشارکت کنند تا از این طریق رشد و تکامل یابند.
آرین‌منش تأکید کرد: در واقع نقاد اگرچه ممکن است مسئولیت اجرایی نداشته باشد اما با نقد خودش مدیران و مسئولان کشور را یاری و کمک می کند و باید تلاش کرد قدرت تحمل و نقدپذیری مسئولان را با فرهنگسازی بالا برد.
فرهنگ اسلامی نقد را عامل رشد جامعه می‌داند
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی درباره جایگاه نقد در آموزه‌های دینی گفت: در فرهنگ اسلامی، ما هم در آیات قرآن و هم در سیره پیامبر(ص) و ائمه معصوم(ع) مسئله آمادگی برای پذیرش نقد و انتقاد را به عنوان زمینه‌ای برای رشد جامعه مشاهده می‌کنیم. قرآن کریم می‌فرماید: «فبشرعباد الذین یستمعون القول و و یتبعون احسنه»، که قرآن به کسانی که از قول نیکو، از سخن درست و نقد عالمانه و منصفانه استفاده می‌کنند و آن را انتخاب می کنند بشارت داده است.
وی تصریح کرد: لازمه این مسئله آن است که فرد خود را دانای کل نداند. اگر فردی فکر کند خودش تنها درست فکر می‌کند و درست سخن می گوید و دیگران نه، این خودش استبداد رأی است. امام علی(ع) در این رابطه می‌فرمایند: « مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَاْیِهِ هَلَکَ وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَکَهَا فِی عُقُولِهَا. کسی که استبداد رأی دارد هلاک می شود و کسی که از اندیشه دیگران استفاده می کند در عقل آنها شریک شده است».
آرین‌منش افزود: کسی که به عنوان نقاد مسائل را رصد و بررسی می‌کند در حقیقت در حال مشارکت و کمک به مدیرو مسئول اجرایی کشور است. در این راستا رسانه ها بایستی به این مسئله بپردازند و محاسن نقد را بیان کنند و مسئولان را برای نقدپذیری آماده کنند و مسئولان هم نباید فکر کنند آنچه آنها تصمیم می‌گیرند و فکر می‌کنند درست است.
بی‌توجهی به نظرات نخبگان؛ عامل اصلی اشکالات سال‌های اخیر
عضو حزب مؤتلفه اسلامی ادامه داد: بسیاری از اشکالات و ایراداتی که ما در سال‌های اخیر با آن روبرو بودیم ناشی از همین بی‌توجهی مسئولان به نظرات دیگران و استفاده نکردن از اندیشمندان و نخبگان بوده است.
وی ادامه داد: لازم است در زمینه نقدپذیری از سوی رسانه‌ها، نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها فرهنگسازی صورت گیرد که به عنوان نمونه رهبر معظم انقلاب مکرر به مسئله کرسی‌های آزاداندیشی تاکید می‌کنند ولی متأسفانه نوعی گریز از این مسئله در دانشگاه‌ها در طی سال‌های اخیر دیده شده است.
آرین‌منش تصریح کرد: دانشگاه‌ها اساسا مکان اصلی نقد، مناظره، گفت‌وگو و طرح موضوعات مبتلابه جامعه است. این عدم استقبال از کرسی‌های آزاداندیشی و گریز از آن به دلیل عدم فرهنگ سازی در زمینه ترویج نقد عالمانه و منصفانه است. زیرا نقد را به مفهوم واقعی کلمه که هدفش اصلاح است درنظر نگرفتیم و آن را با تخریب و تضعیف یکی گرفتیم و این سبب شده است نوعی «نقدگریزی» در جامعه پدید آید که این در شأن نظام مردمسالاری دینی نیست.
سیاه و سفید دیدن مسائل؛ آفت رسانه‌ها و جریان‌های سیاسی در نقد
آرین‌منش درباره آفت‌ها و آسیب‌های نقد در رسانه‌ها گفت: یکی از مشکلات در کشور ما به ویژه در میان جریان‌ها، احزاب، گروه‌های سیاسی و همچنین رسانه‌ها سیاه و سفید دیدن و یا صفر و صدی دیدن مسائل است.
وی تشریح کرد: یعنی تصور این است که اگر گروه و جریان موردنظر ما اداره امور را در دست بگیرد هر کاری انجام دهد درست است و وقتی که قدرت دست جریان مقابل می‌افتد در موضع نقد به مفهوم غلط آن یعنی تخریب و تضعیف برمی‌آید و هر چه که رقیب انجام می‌دهد را قطعا غلط می داند.
آرین‌منش ابراز کرد: این آفتی است که تا حد زیادی رسانه‌ها و جریان‌های سیاسی ما گرفتار آن هستند و رسانه‌ها را به نوعی به دو بخش تقسیم کرده است که گروهی صرفا نقاط ضعف دولت‌مردان را بیان می‌کنند و به قوت‌ها توجه ندارند و گروه دیگر نیز صرفا به نقاط مثبت می‌پردازند و از بیان ضعف‌ها و ایرادات پرهیز می‌کنند.
رسانه؛ نماینده افکار عمومی و چشم بینای نظام
وی ادامه داد: در حالی که انتظار این است یک رسانه نماینده افکار عمومی و چشم بینای نظام باشد و به عنوان یک ناظر عاقل، متفکر و منصف صرفا مصالح کلی مردم و نظام را مورد توجه قرار دهد و آن را معیار خودش در نقد رفتارها، گفتارها، تصمیمات و عملکرد مسئولان قرار دهد.
آرین‌منش در پایان عنوان کرد: پس باید رسانه در نقش نورافکن و هدایتگر فراروی مسئولان قرار گیرد در حالی که در عمل رسانه‌ها کمتر این‌گونه عمل می کنند، لذا راه حل آن طرح مسئله نقد عالمانه، ویژگی‌ها و شاخص‌های آن در جامعه از طریق رسانه‌ها، نخبگان و اندیشمندان و رواج فرهنگ «نقدپذیری» و تلاش در جهت پیشگیری از «نقدگریزی» در جامعه است.
