گزارش ایکنا از طرح «فرامطالعه قرآنی»/ به‌کارگیری نبوغ در حفظ و یادگیری مفهوم قرآن + فیلم

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در طول تاریخ، مردم همیشه از کم‌هوشی، عدم تمرکز، بی‌دقتی و… در حین مطالعه و حفظ آیات قرآن رنج برده و با مشکلاتی مواجه می‌شده‌اند و با این وجود، تاکنون تغییرات محدودی در سیستم مطالعه پدید آمده است و مهم‌ترین تحول در سال‌های اخیر، استفاده از روش تندخوانی است.

البته روش تندخوانی نیز به دلیل آن که در بهبود تمرکز و افزایش هوش و حافظه تغییری ایجاد نمی‌کند، عملاً منجر به بازدهی و یادگیری مطلوب نمی‌شود؛ قرن حاضر را قرن انفجار اطلاعات خوانده‌اند، در شرایطی که تولید انبوه اطلاعات به مرز تولید در ثانیه رسیده است، چگونه می‌توان خواند و آموخت و همپای اطلاعات رشد کرد؟ دوره فراخواندن یا متاریدینگ قسمتی از طرح ابداعی «پرورش نابغه‌ها» است که توسط حسن فراهانی برای کودکان ارائه شده است و چون این دوره، قابلیت  اجرا برای بزرگسالان را نیز داشت، اندیشکده مهارت و خلاقیت تصمیم گرفته است تا این دوره را برای بزرگسالان، اعم از دانش‌آموزان، دانشجویان، کارمندان و سایر اقشار جامعه برگزار کند و به مرور زمان از این طرح برای آموزش حفظ قرآن بهره گرفته شد.

در این دوره آموزشی، وضعیت PFC مغز سامان پیدا می‌کند و با فعال شدن نیمکره راست مغز، نیمکره‌های مغز انسان متعادل‌تر می‌شود و دقت، تمرکز و حافظه به شکل عجیب و باورنکردنی ارتقاء می‌یابد؛ به‌طوری که حافظه حدود بیست برابر رشد می‌کند و شیوه مطالعه و خواندن نیز کاملاً دگرگون می‌شود و از شکل سنتی و حتی تندخوانی به تصویربرداری لحظه‌ای و فوتونی صفحه‌ای تبدیل می‌شود.

فراهم شدن زمینه تولید علم با اجرای طرح متاریدینگ

در این دوره یک صفحه بیست سطری از یک کتاب وزیری بین ۴ تا ۷ ثانیه همراه با یادگیری خوانده می‌شود، به عبارت دیگر یک کتاب ۳۰۰  صفحه‌ای در مدت زمان حداکثر ۲۴ تا ۳۵ دقیقه مطالعه می‌شود، البته در دوره فراخواندن یا متاریدینگ پیشرفته، زمان مطالعه فوق‌الذکر مجدداً کاهش می‌یابد، بر این اساس، دوره آموزشی فراخواندن (متاریدینگ) زمینه لازم را برای ایجاد دانش تراکمی و بهبود وضعیت علمی کشور و تولید علم نیز فراهم می‌کند.

یادگیری قرآن با استفاده از روش فراخواندن یا متاریدینگ، علاوه بر یادگیری مفهومی، به دلیل ارتقای وضعیت هوش، حافظه، دقت، تمرکز و … امری لذت‌بخش و آسان خواهد شد و این امکان را پدید خواهد آورد که فرد پس ازگذراندن ۱۰الی ۱۲ جلسه آموزشی و استمرار تمرینات بتواند در یک بازه زمانی کوتاه، از لحاظ کمی و کیفی، هوش، حافظه، تمرکز، مطالعه و دانش خود را به میزان شگفت‌انگیزی افزایش دهد.

در طول سال‌های اخیر بیش از ۲۰ دوره آموزشی این طرح در تهران، بندرعباس، اصفهان و قم برگزار شده و هم‌اکنون هم در حال برگزاری است. از جمله مؤسسات قرآنی مجری این طرح می‌توان به مؤسسه قرآنی دارالعلم طاهای تهران، مؤسسه قرآنی 14 ستاره بنی‌هاشم و مؤسسه نورالهدی زینب کبری(س) و غیره اشاره کرد.

برای آشنایی بیشتر با شیوه اجرای این طرح و تأثیرگذاری آن در جامعه با مجری این طرح، مسئولان قرآن و مدیران مؤسسات قرآنی به بحث و گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

اجرای طرح فراخواندن با بهره‌مندی از آیات و روایات قرآن

حسن فراهانی، مبدع و مجری طرح فراخواندن که تقریباً 20 سال برای اجرای این طرح تلاش کرده است، در رابطه با اجرای این طرح، اظهار کرد: طرح فراخواندن که تمام شگرد آن ریشه در آیات و روایات دارد، یک سال است که ویژه بزرگسالان اجرا می‌شود و نتایج خوبی تاکنون در این زمینه حاصل شده است و با این متد، افراد می‌توانند به صورت سریع‌تر به حفظ قرآن بپردازند، طرح حفظ نقطه‌ای نیز از مدل‌های مرسوم حفظ قرآن در جهان است که اثرگذاری بیشتری داشته است.

وی با اشاره به این که در شهرستان قم، حدود 5 هزار طلبه، روحانی، دانش‌آموز و دانشجو از این طرح استقبال کرده‌اند، عنوان کرد: البته اجرای این طرح آموزشی، حساسیت برخی از مؤسسات قرآنی که در زمینه آموزش حفظ قرآن فعالیت می‌کنند را برانگیخته است، این مؤسسات قرآنی دوره‌های شبانه‌روزی برگزار می‌کنند که چند سال این دوره‌ها به‌طول می‌انجامد و موجب دلزدگی قرآن‌آموزان می‌شود، در پایان نیز قرآن‌آموزان در زمینه تثبیت حفظ قرآن با مشکل مواجه می‌شوند، بنابراین بهتر است، این مؤسسات در زمینه آموزش تدبر و مفاهیم قرآن فعالیت کنند.

فراهانی بیان کرد: برخی از مخالفان این طرح، فعالان فرقه‌های مختلف هستند که چون قبلاً مقابله‌ای با آنها صورت پذیرفته، فرصت را غنیمت شمردند و به مخالفت با طرح پرداختند.

ارائه آموزه‌های قرآنی با استفاده از شیوه‌های به‌روز

تاکنون دو دوره این طرح ویژه مؤسسات قرآنی برگزار شده است و با توجه به این که رویکرد مبدع طرح متاریدینگ، رویکرد مقابله با جنگ نرم است، با هدف به روز بودن روحانیون در زمینه علوم قرآنی و مسائل دینی جزواتی در اختیار آنان قرار می‌گیرد.

همچنین در راستای پیگیری اجرای این طرح در سطح دانشگاه‌ها با حجت‌الاسلام سیدمهدی موسوی آباده‌ای، نماینده مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

وی در رابطه با اجرای این طرح آموزشی، گفت: طرح فراخواندن یا متاریدینگ، مهارتی است که هر که این مهارت را پیدا کند، قدرت حافظه فوق‌العاده‌ا‌ی را پیدا می‌کند و همچنین سرعت مطالعه‌اش بالا می‌رود، ولی به دلیل اهمیت قرآن و حفظ آن، با توجه به اینکه وقت زیادی باید صرف شود و هزینه‌بر است، بخش عمده‌ای از این طرح به این اختصاص داده شده که از این سبک در زمینه آموزش حفظ قرآن بهره گرفته شود.

افزایش ماندگاری آیات قرآن در حافظه افراد با اجرای طرح فراخواندن

حجت‌الاسلام سیدمهدی موسوی آباده‌ای اظهار کرد: با اجرای این طرح، هم حفظ قرآن راحت انجام می‌شود و هم اینکه سرعت ماندگاری آیات قرآن در حافظه افراد بیشتر می‌شود و علت آن این است که این روش به افراد یاد می‌دهد که چگونه اطلاعات را در نیمکره راست مغزشان جایگزین کنند و به این ترتیب، محفوظات قرآنی در حافظه بلند مدت افراد ذخیره می‌شود.

وی افزود: ما معمولاً اطلاعات را در نیمکره چپ مغز ذخیره می‌کنیم، این مهارت به فرد این توانمندی را می‌دهد که اطلاعات را در نیمکره راست مغزش تثبیت کند و به این ترتیب افراد می‌توانند خیلی سریع آیات قرآن را در حافظه بلندمدت خود حفظ کنند.

نماینده مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران بیان کرد: کسانی که این مهارت را پیدا کرده باشند، در این جلسات که به مدت 12 جلسه برگزار می‌شود، می‌توانند در طول مدت 4 ماه کل قرآن را حفظ کنند.

حفظ نقطه‌ای؛ سبک حافظه تصویری

وی با اشاره به این که فراتر از این موارد، حفظ نقطه‌ای قرآن است، تصریح کرد: آموزش حفظ نقطه‌ای قرآن به این صورت است که صفحه سفید قرآن را که فقط شماره صفحه و سوره در آن درج شده است جلوی چشم آنها می‌گذاریم و این افراد که حفظ نقطه‌ای انجام داده‌اند، می‌توانند آیات را بیان کنند و به این سبک، سبک حفظ تصویری قرآن می‌گویند.

موسوی آباده‌ای اظهار کرد: این طرح تاکنون به‌مدت چهار سال است که انجام می‌شود و خروجی‌های زیادی در قم، اصفهان و تهران و دیگر شهرها داشته است، در تهران چندین دوره برگزار شده است که از جمله آنها می‌توان به برگزاری طرح متا‌ریدینگ در دانشگاه تهران اشاره کرد. دوره جدید این طرح از اسفندماه آغاز شده است و در حال حاضر در استان قم نیز 2500 نفر شرکت‌کننده طلبه و غیرطلبه در این دوره شرکت می‌کنند؛ این طرح در سالن همایش‌های دفتر تبلیغات حوزه علمیه اجرا می‌شود.

وی با بیان این که بیش از 1000 نفر در سراسر کشور طی یک‌سال موفق به حفظ کل قرآن شده‌اند، افزود: شرکت‌کنندگان در این طرح طی 6 جلسه به صورت عمومی آموزش می‌بینند و از جلسه ششم تا دوازدهم با حفظ قرآن آشنا می‌شوند و بین فارغ‌التحصیلان این طرح، رکورد یک ماهه حفظ قرآن را هم داریم.

اجرای طرح فراخواندن ویژه مربیان قرآن

نماینده مقام معظم رهبری در دانشگاه تهران با بیان این که کسانی که این دوره را بگذارنند می‌توانند یک جزء قرآن را در 45 دقیقه همراه با فهم آیات مطالعه کنند، عنوان کرد: این طرح تاکنون از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی تهران مجوز دریافت کرده‌ و این دوره ویژه مربیان قرآن سازمان تبلیغات اسلامی برگزار شده است.

همچنین شرکت‌کنندگان در این جلسات که موفق به کسب این مهارت شده‌اند، این طرح را در مؤسسات قرآنی مختلف اجرا می‌کنند؛ مؤسسات نیز باید مربیان قرآن را برای شرکت در این کلاس‌ها اعزام کنند، البته اجرای گسترده این طرح، نیازمند حمایت مسئولان قرآنی است.

از جمله کلاس‌های آموزشی این طرح می‌توان به برگزاری دو دوره در روزهای جمعه‌ در پردیس شمالی دانشگاه تهران و یک دوره در روزهای سه‌شنبه در سالن همایش‌های دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه اشاره کرد.

فراخواندن؛ طرحی در راستای پرورش نخبگان قرآنی

مهدی نادی، رئیس اداره امور قرآنی سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران نیز در گفت‌وگو با ایکنا به مزایای اجرای این طرح آموزشی پرداخت و گفت: طرح متاریدینگ، طرحی در راستای نخبه‌پروری است که طی 17 سال گذشته به‌صورت گسترده روی این طرح کار شده و وارد حوزه حفظ قرآن شده است و مبدع این طرح، پس از رهنمود رهبر معظم انقلاب اسلامی، همت خود را در جهت ارتقای حفظ قرآن قرار داده است.

وی اظهار کرد: این طرح، یک نوع فعال‌سازی نیمکره راست مغز است که طی آن هم نیمکره راست و هم چپ فعال می‌شوند و با تمریناتی که در دوره 12 جلسه‌ای ارائه می‌‌شود، کارآموز نیمکره راست مغزش فعال می‌شود و پس از تمرینات، سرعت خواندن قرآن‌آموز زیاد می‌شود و می‌تواند از صفحات، تصویری در ذهن خود بسازد.

نادی عنوان کرد: در جلسات ششم و هفتم به شرکت‌کنندگان در این طرح پیشنهاد می‌شود که به حفظ قرآن بپردازند و این افراد چه قرآن بخوانند و چه متن دیگر، می‌توانند مطالب را در حافظه بلندمدت خود جای دهند.

رئیس اداره امور قرآنی سازمان تبلیغات اسلامی استان تهران با بیان این که شرکت‌کنندگان در برخی روش‌های تندخوانی در هر دقیقه 700 کلمه را می‌توانستند به خاطر بسپارند، افزود: شرکت‌کنندگان در این طرح در هر دقیقه، 3 هزار تا 5 هزار کلمه را می‌توانند، بخوانند و همچنین مطالب را درک کنند.

اجرای طرح متاریدینگ در قالب 12 جلسه

وی تصریح کرد: برای تعیین توانمندی‌ این طرح، از این استاد مبتکر دعوت به‌عمل آمد که دوره 12 جلسه‌ای ویژه مربیان قرآن برگزار کند و افرادی که تمرینات را طی هر هفته به‌صورت کامل انجام دادند، نتیجه مثبت گرفتند.

نادی خاطرنشان کرد: خوشبختانه این طرح، خروجی خوبی داشته است و در حوزه علمیه قم تقریباً دو تا سه هزار طلبه با این طرح آشنا شده‌اند، این طرح تاکنون در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، دفتر پژوهشی و فقهی مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی و دانشکده علوم و حدیث برگزار می‌شود.

ایجاد تغییراتی در طرح متاریدینگ برای به‌کارگیری در زمینه حفظ قرآن
محمدجعفر خرمدل، مدیرمسئول مؤسسه نورالهدی زینب کبری(س) تهران که یکی دیگر از مجریان این طرح در مؤسسه قرآنی است، در گفت‌وگو با ایکنا در رابطه با اجرای این طرح آموزشی، گفت: طرح متاریدینگ طی یک‌سال گذشته برای حفظ قرآن به‌کار گرفته شده و با مذاکراتی که با مبدع این طرح، صورت پذیرفت، تغییراتی در طرح ایجاد شد که برای حفظ قرآن به‌کار گرفته شود.

وی اظهار کرد: این طرح تاکنون در مؤسسات قرآنی مختلف انجام شده و افراد بسیاری موفق به حفظ قرآن شده‌اند، این طرح روز به روز پیشرفت می‌کند و هم‌اکنون در قالب طرح حفظ نقطه‌ای قرآن در مؤسسات آموزش داده می‌شود.

خرمدل با اشاره به این که این طرح در سازمان دارالقرآن به تأیید اساتیدی مانند احمد حاجی‌شریف و محمدمهدی بحرالعلوم رسیده است گفت: از برخی از شرکت‌کنندگان در این طرح آزمون به‌عمل آمده و تأثیرات این طرح به اثبات رسیده است.

مدیرمسئول مؤسسه نورالهدی زینب کبری(س) تهران با اشاره به این که این طرح از نظر سیستمی موفق بوده است، گفت: آنچه مشخص است، فراگیری طرح باید با فعالیت همراه باشد و به تمرین نیاز دارد.

سه ماه زمان؛ لازمه تثبیت حفظ نقطه‌ای قرآن

وی با بیان این که حفظ نقطه‌ای نیازمند زمان سه ماهه است و چون ذهنیت افراد تصویری است، پس از پایان دوره افراد کاملاً به حفظ قرآن تسلط خواهند داشت، عنوان کرد: البته حفظ اولیه طی مدت کوتاهی صورت می‌پذیرد، اما برای تثیبت نیاز به سه ماه زمان است، در حفظ نقطه‌ای نیز شرکت‌کنندگان در این طرح، تاکنون 9 جزء قرآن را که کتب آموزشی آن تهیه شده است، حفظ کرده‌اند، زیرا قرآنی که ویژه آموزش است، 6 مرحله‌ای است و باید آماده شود و در اختیار قرآن‌آموزان قرار گیرد.

سیدحسین موسوی ری‌شهری، مدیرمسئول مؤسسه 14 ستاره بنی‌هاشم که علاوه بر اجرای این طرح کاربردی جهت افزایش تعداد حفاظ قرآن، اجرای طرح‌های کاربردی و قرآنی دیگری را نیز در کارنامه فعالیت‌های اجرایی خود دارد، در گفت‌وگو با ایکنا در مورد اجرای طرح متاریدینگ و تأثیر آن در حفظ قرآن، گفت: این طرح در قالب برگزاری جلسات آموزشی در مدت زمان 12 جلسه در محل این مؤسسه قرآنی برگزار می‌شود.

وی افزود: بر اساس این دوره، قدرت مطالعه افراد افزایش می‌یابد به طوری که در پایان دوره هر فرد می‌تواند بر اساس مهارت‌های کسب شده طی نیم ساعت، 300 صفحه کتاب را مطالعه کند.
موسوی‌ری‌شهری تصریح کرد: البته از آنجایی که این طرح با هدف آموزش حفظ قرآن اجرا می‌شود، به گفته مدرس دوره، هر فرد در پایان دوره می‌تواند بر اساس مهارت‌های کسب شده قرآن را طی چند ماه حفظ کرده و حداکثر 3 تا 4 ماه نیز برای تثبیت حفظ قرآن وقت بگذارد.