وقتی خلیفه‌اللهی را با لحظه‌ای گناه در بازار دنیا معامله می‌کنیم
گروه اجتماعی: انسان خلیفه‌الله در زمین است، اما گاهی به اشتباه، گناه را همچون شهدی شیرین می‌یابد و نمی‌تواند با نفس خود در ارتباط با عدم ارتکاب آن مقابله کند و مغلوب نفس خود می‌شود و در این بین خلیفه‌اللهی را در بازار دنیا با لحظه‌ای گناه معامله می‌کند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، جهل و غفلت دو منشأ اساسى در ارتکاب گناه هستند، اما گاهی برخی افراد با علم به اینکه عملی که قصد انجام آن را دارند گناه است، اقدام به انجام عمل مربوطه می‌کنند که در این گزارش اصطلاحاً از این عمل با عنوان گناه هوشیارانه نام برده می‌شود.
گناه داراى آثار سوء فردى و اجتماعى است که از جمله آثار فردی آن می‌توان به تیره شدن و قساوت قلب و محروم شدن از معارف و اسرار الهى، قرار گرفتن قلب به عنوان جایگاه و منزل شیطان، حجاب شدن گناه از معرفت نفس و پروردگارش، از دست دادن درک لذت مناجات و قبولى عبادات و انکار قیامت و ثواب و پاداش آخرت اشاره کرد.
انسان خلیفه‌الله در زمین است، اما گاهی به اشتباه، گناه را همچون شهدی شیرین می‌یابد و نمی‌تواند با نفس خود در ارتباط با عدم ارتکاب آن مقابله کند و مغلوب نفس خود می‌شود. این علم و آگاهی بر گناه بودن عمل سبب می‌شود در برابر خداوند بیشتر مورد بازخواست قرار گیریم. در این راستا به سراغ کار‌شناسان دینی رفتیم تا عللی که باعث انجام گناه هوشیارانه می‌شود و راه‌های مقابله با آن را دریابیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طائب، استاد حوزه علمیه، توجه به آثار سوئی که گناه بر زندگی انسان دارد را سبب بازدارندگی انسان از گناه دانست و گفت: فردی که مطمئن است آبی که پیش روی خود دارد آغشته به سم است، هرگز نسبت به آشامیدن آن اقدام نمی‌کند، حتی اگر در غایت عطش نیز باشد.
دور دانستن آخرت از بعد زمانی
حجت‌الاسلام طائب دور دانستن آخرت از بعد زمانی را عامل دیگری برای انجام گناه دانست و گفت: انسان با دور انگاشتن زمان آخرت به خود جرأت انجام گناه را می‌دهد، اما اگر انسان آگاه باشد که هر عمل گناهی که در دنیا انجام می‌دهد، علاوه بر عذاب اخروی، زندگی دنیوی وی را نیز تحت تأثیر سوء قرار می‌دهد از انجام آن خودداری می‌کند.
وی به غرور برخی از افراد نسبت به بعضی از اعمال نیک‌شان اشاره و عنوان کرد: برخی افراد به اعمال نیک و خیر خود مغرور می‌شوند و در مواجهه با برخی گناهان ابایی ندارند و آن را توجیه می‌کنند. چنین فردی نیز در ایمان خود دچار لغزش است؛ چرا که ایمان تجزیه‌پذیر است.
حجت‌الاسلام والمسلمین طائب با اشاره به ابزارهای هوشیارسازی مردم در مواجهه با گناه، یادآور شد: امروز نمی‌توان گفت راهی برای آگاهی مردم وجود ندارد. منبرها، شرح حال اقوام گناهکار گذشته را دائماً یادآوری می‌کنند و بهترین سخنرانان در صدا و سیما حضور پیدا می‌کنند. تا زمانی که دل انسان در گرو کشاورز حق نباشد، بذر بارور نمی‌شود و به ثمر نمی‌رسد.
بسنده‌انگاری به محبت اهل‌بیت(ع)
حجت‌الاسلام والمسلمین علی نصیری، مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد، بسنده‌انگاری به محبت اهل‌بیت(ع) را عامل دیگری برای انجام گناه از سوی برخی افراد دانست و گفت: گاه در برخی موارد مشاهده می‌شود که شیعیان صرفاً عشق و محبت ائمه معصومین(ع) را عامل نجات خود می‌دانند و از انجام برخی اعمال گناه ابایی ندارند و معتقد هستند که محبت آنان به اهل‌بیت(ع) کافی است و می‌تواند آنان را نجات دهد و گناهان آنان را از بین ببرد.
وی از دیگر علل انجام گناه آگاهانه را بعد جامعه‌شناختی دانست و افزود: در جهان امروز که وسایل ارتباطی گسترش پیدا کرده است و تبلیغات از همه سو، افراد را در برگرفته، انسان گاهی اسیر ظواهر می‌شود؛ چرا که قبح گناه با تبلیغات مختلف در نظر افراد از بین رفته است و امری ملموس جلوه می‌کند.
برتری‌جویی؛ عامل گناه
به سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی حسینی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه نیز رفتیم. وی با استناد به آیات قرآن از جمله علل اینکه فرد به صورت آگاهانه دست به انجام گناه می‌زند را برتری‌جویی دانست و گفت: چنین افرادی به دنبال فساد در روی زمین هستند و از این جهت که خود را برتر از دیگران می‌بینند به خود اجازه گناه می‌دهند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، فاسقان را نیز از جمله انجام دهندگان گناه هوشیارانه برشمرد و اظهار کرد: تسلط‌طلبی بر دیگران سبب می‌شود انسان به گناه کشیده شود. تکرار در ارتکاب گناهان کوچک سبب می‌شود که انسان در انجام گناهان بزرگ نیز جسور شود.
وی قساوت قلب را نیز عامل دیگری در انجام گناه هوشیارانه دانست وافزود: تکرار در ارتکاب گناهان کوچک سبب می‌شود انسان در انجام گناهان بزرگ نیز جسور شود، به طوری که در آیه 75 سوره بقره آمده است: «فَتَطْمَعُونَ أَن یُؤْمِنُواْ لَکُمْ وَقَدْ کَانَ فَرِیقٌ مِّنْهُمْ یَسْمَعُونَ کَلاَمَ اللّهِ ثُمَّ یُحَرِّفُونَهُ مِن بَعْدِ مَا عَقَلُوهُ وَهُمْ یَعْلَمُون؛ آیا طمع دارید که [اینان] به شما ایمان بیاورند با آنکه گروهى از آنان سخنان خدا را میشنیدند سپس آن را بعد از فهمیدنش تحریف می‌کردند و خودشان هم می‌دانستند».
مؤمن در مواجهه با گناه «معاذ الله» پیشه می‌کند
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا مؤدب، مدیر انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه نیز معتقد است که انسان مؤمن در مواجهه با گناه «معاذ الله» پیشه و فرمان خدا را اطاعت می‌کند. ایمان نیاز به تقویت دارد و خداوند متعال نیز با بیان «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ آمِنُوا» این نکته را به انسان تذکر داده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مؤدب با اشاره به اینکه برخی افراد در انجام بعضی عبادات مداومت و مجاهدت کافی را به خرج می‌دهند و در ادای نماز و روزه و خمس و زکات خود لحظه‌ای کوتاهی نمی‌کنند، اظهار کرد: چنین فردی ممکن است در مقام گناه دروغ و یا غیبت ایستادگی نداشته باشد. چنین فردی نباید به سایر عبادات خود مغرور شود، بلکه باید در راستای تقویت این بخش از ایمان وجودی خود با در نظر گرفتن مقام خداوند تلاش کند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد ترسلی، مسئول شورای علمی و برنامه‌ریزی مرکز آموزش‌های تخصصی تبلیغ حوزه علمیه قم با اشاره به حدیثی از امام صادق(ع) که می‌فرمایند: «یُغْفَرُ لِلْجَاهِلِ سَبْعُونَ ذَنْباً قَبْلَ أَنْ یُغْفَرَ لِلْعَالِمِ ذَنْبٌ وَاحِدٌ؛ 70 گناه جاهل بخشوده مى‌شود پیش از آنکه یک گناه از عالم بخشوده شود»، گفت: فردی که آگاهی به حرام و قبیح بودن عمل خود دارد بیشتر مسئول است و مورد مؤاخذه قرار می‌گیرد.
گسترش فضائل اخلاقی نیازمند تبلیغ و ترویج هوشمندانه و کارآمد است
وی گسترش فضائل اخلاقی را نیازمند تبلیغ و ترویج هوشمندانه و کارآمد دانست و ادامه داد: صدا و سیما یک دستگاه تبلیغاتی وسیع است، اما هنوز نتوانسته یک خانواده اسلامی را با تمام زوایا و جزئیات رفتار افراد خانواده با یکدیگر در یک فیلم یا سریال به تصویر بکشد.
حجت‌الاسلام ترسلی افزود: فیلم‌ها و سریال‌ها نه تنها نتوانسته‌اند سبک زندگی اسلامی را به نمایش درآورند، بلکه انتقال دهنده پرخاشگری و بی‌حرمتی میان والدیان و همچنین فرزندان هستند. ابعاد تربیتی فیلم‌ها و سریال‌ها برای مخاطبی که هنوز سن و سالی ندارد، یک منبع آموزش ضداخلاقیات است.
حجت‌الاسلام علوی‌مهر عدم شناخت کافی از پروردگار را نیز از دیگر علل گرفتار شدن در دام گناه دانست و گفت: وقتی انسان از علم الهی آگاه نباشد و به آن اعتقاد کامل نداشته باشد، به اوامر و نواهی آن نیز توجه کافی نخواهد داشت.
بی‌توجهی به عواقب گناه سبب انجام آن می‌شود
وی ریختن قبح گناه را علل دیگر شیوع آن در جامعه ارزیابی و اظهار کرد: در رابطه با گناه‌هایی که بیشتر جنبه اجتماعی دارند، تبلیغات دشمن و افرادی که مرتکب آن گناه می‌شوند تأثیر بسزایی در ترویج آن دارد؛ همچنین رسانه و طیفی از افرادی که سعی دارند با توجیه کردن و کوچک شمردن گناه مزبور، انجام آن عمل را کاری معمولی جلوه دهند.
وی عدم اعمال مجازات‌های اسلامی در قبال گناهان را عامل دیگری برای تسری گناه در جامعه دانست و تصریح کرد: در قرآن کریم به طور صریح برای دزدی، مجازات قطع دست در نظر گرفته شده است، اما در جامعه امروز که به اشکال مختلف شاهد دزدی هستیم، این مجازات اعمال نمی‌شود.
ضرورت بیان قبح و زشتی گناه در جامعه به روش‌های مختلف
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی‌مجد، عضو هیئت علمی جامعه‌المصطفی العالمیه بر ضرورت بیان قبح و زشتی گناه در جامعه به روش‌های مختلف تأکید و تصریح کرد: زشتی و بزرگی گناهی همچون دروغ باید همیشه در ذهن افراد نقش بسته باشد که این امر نیز نیاز به تکرار و یادآوری دارد.
عضو هیئت علمی جامعه‌المصطفی العالمیه از بین رفتن قبح گناه در جامعه را موجب همه‌گیر شدن آن و در نتیجه معکوس جلوه کردن آن دانست و گفت: در چنین شرایطی معروف، منکر جلوه داده می‌شود و افراد گناهکار نه تنها از عمل زشت خود ابایی ندارند، بلکه سایر افراد را نیز به خاطر انجام دادن یک عمل توصیه شده دینی، فردی نابهنجار می‌شمارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدی‌مجد تشکل‌های مردم‌نهاد را بیش از سازمان‌های فرهنگی دولتی در انجام تبلیغات دینی و فرهنگی مؤثر خواند و افزود: سازمان‌های غیروابسته به دولت اگر از پشتوانه‌های راهکاری، فکری و مادی برخوردار باشند و این تشکل‌های مردمی اداره شوند، تأثیرگذاری بیشتری خواهند داشت.
حجت‌الاسلام بنی‌احمدی، مدیر حوزه‌های علمیه بانوان استان البرز به وظایف مسئولان در راتباط با مبارزه با گناه اشاره کرد و گفت: وقتی مسئولان وعده دروغ و ادعای کذب در برابر مردم بروز می‌دهند، فروشنده و ارائه دهنده خدمات نیز در جامعه روی به دروغ می‌آورد. مردم نیز به تبعیت از یکدیگر دروغ می‌گویند تا وظایف خود را در امور مختلف رفع و رجوع کنند و بدین سبب دروغ تمام جامعه را در برگرفته و بی‌اعتمادی در روابط مردم با یکدیگر موج می‌زند.
امروز فقط منبر و مسجد برای هدایت کافی نیست
وی در ادامه افزود: اگر امروز مخاطب برنامه‌های فرهنگی ما فقط افراد متدین هستند به این دلیل است که ما نتوانسته‌ایم از سایر ابزارها برای جلب جوانان به آموزه‌های دینی استفاده کنیم. امروز فقط منبر و مسجد برای هدایت کافی نیست باید از ابزار هنر نیز در خدمت به ارزش‌ها استفاده کنیم و سیره اهل‌بیت(ع) را به زیباترین نوع موجود پیش روی جوانان قرار دهیم.
حجت‌الاسلام ذوعلم، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی نیز بر ضرورت هدایت فرهنگی متولیان فرهنگی تأکید و تصریح کرد: گاهی جهت‌گیری‌های نهادهای فرهنگی قابل نقد است؛ چرا که برای پیشگیری از گرایش جوانان به برخی ناهنجاری‌ها، خود نیز از ابزار و روش‌های غیرقابل قبولی استفاده می‌کنند که مورد تأیید نیست.
