ماده‌ای که شیرینی تصویب قانون حمایت از کودکان را تلخ کرد، یقیناً اجرا نمی‌شود

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) یکی از اتفاقات بسیار خوب سال گذشته تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست بود. قانونی که مدت‌ها بین مجلس و شورای نگهبان رد و بدل و تغییرات مورد نظر شورای نگهبان بر آن اعمال شد.
قانون قبلی حمایت از کودکان بدون سرپرست مصوب ۱۳۵۳ بود اما در آن واگذاری فرزند برای خانواده‌های متقاضی به سختی امکان‌پذیر بود. بنابراین تصویب لایحه جدید حمایت از کودکان و نوجوانان بد سرپرست و بی‌سرپرست می‌توانست نقش مهمی در امر تسهیل واگذاری کودکان به خانواده‌های متقاضی فرزند داشته باشد.
پس از بحث‌ها و تغییرات متعدد این قانون که در تاریخ 31 شهریور ماه 1392 در مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 10 مهر ماه 1392 به تایید شورای نگهبان رسیده بود، در تاریخ اول آبان ماه 1392 از سوی رئیس جمهور برای اجرا ابلاغ شد. 
برای هر کودک بی‌سرپرست 3 خانواده متقاضی وجود دارد
قانونی که به موجب آن امکان واگذاری سرپرستی بیش از 40 درصد از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپرست که توسط بهزیستی نگهداری می‌شوند امکان‌پذیر شد. بر اساس اعلام مسئولان در کشور ما تعداد تقاضا برای سرپرستی کودکان بی سرپرست بیش از تعداد این کودکان و در حدود سه برابر است. یعنی برای هر کودک بی سرپست سه خانواده متقاضی سرپرستی وجود دارد که به دلیل نواقص و سخت‌گیری‌های غیر ضروری در قانون قبلی واگذاری سرپرستی این کودکان به خانواده‌ها با مشکلات قانونی زیادی روبرو بود که با قانون جدید این موانع برداشته می‌شد.
اما ساعاتی از ابلاغ این مصوبه که اکنون شکل قانون به خود گرفته بود نگذشته بود که تبصره یکی از مفاد این قانون توجه بسیاری از صاحب نظران و حتی عموم مردم را به خود جلب کرد.
در ماده 26 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان آمده است: «هرگاه سرپرست درصدد ازدواج برآید، باید مشخصات فرد مورد نظر را به دادگاه صالح اعلام نماید. درصورت وقوع ازدواج، سازمان مکلف است گزارش ازدواج را به دادگاه اعلام تا با حصول شرایط این قانون، نسبت به ادامه سرپرستی به صورت مشترک و یا فسخ آن اتخاذ تصمیم نماید.
تبصره: ازدواج چه در زمان حضانت و چه بعد از آن بین سرپرست و فرزندخوانده ممنوع است مگر اینکه دادگاه صالح پس از اخذ نظر مشورتی سازمان،‌ این امر را به مصلحت فرزندخوانده تشخیص دهد».
اگر چه در بخش اول این تبصره مسئله ممنوع بودن ازدواج فرزندخوانده و ولی مطرح شده است اما در بخش دوم آن این مسئله امری امکان پذیر اعلام شده است.
سکوت قانون سال 53 در خصوص ازدواج ولی و فرزندخوانده
در قانون حمایت از اطفال بی‌سرپرست مصوب سال 1353 این مسئله که آیا پدرخوانده و مادرخوانده می‌توانند با فرزندخوانده خود اعم از دختر یا پسر ازدواج کنند، مسکوت و قانون‌گذار متعرض این مسئله نشده بود و اگر چه بر اساس ضوابط شرعی منعی برای این مورد وجود نداشت اما قانون گذار ترجیح داده بود متعرض این مورد نشود.
اما اصل مطرح شدن این موضوع در قانون، موردی بود که احساسات عمومی در خصوص ارتباط والد و فرزندی بین فرزندخوانده و سرپرست را خدشه‌دار کرد و به حدی این موضوع در رسانه‌های داخلی و خارجی مورد توجه قرار گرفت که تصویب قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بد سرپست را تحت‌الشعاع خود قرار داد.
کم کم موضوع به حدی بالا گرفت که برخی اقدام به گرفتن استفتاء در این خصوص از مراجع عظام تقلید کردند. از جمله آیت‌الله العظمی مکارم شیرازی در پاسخ به این سؤال که «اخیرا در جراید مباحثی در مورد ازدواج سرپرست با فرزند خوانده مطرح شده است؛ مستدعی است نظر شریفتان را در مورد حکم شرعی این ازدواج مرقوم فرمایید؟» پاسخ داد: «با توجه به اینکه این ازدواج باید شرعا به مصلحت فرزند خوانده باشد و به اصطلاح فقها، غبطه او رعایت شود و این کار غالبا به مصلحت فرزند خوانده نیست و راه را برای سوء‌استفاده پدر خوانده باز می کند از نظر ما شرعا جایز نیست».
و در نهایت همایون هاشمی، رئیس سازمان بهزیستی با تأکید بر اینکه اجرایی شدن قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بد سرپرست به تسهیل ارائه سرپرستی این کودکان به خانواده‌های متقاضی کمک شایانی خواهد کرد، در خصوص بند مربوط به ازدواج سرپرست با فرزندخوانده تصریح کرد: این بند قطعاً اجرا نخواهد شد و بنده به عنوان یک مددکار اجتماعی اعلام می‌کنم که آن بند قابلیت اجرایی ندارد. اما سایر بند‌ها قابل اهمیت و تسهیل‌گر هستند و ما با قدرت آنها را پیگیری خواهیم کرد.
لازم به ذکر است، بر اساس آمارهای موجود سال گذشته تعداد کل کودکان تحت پوشش سازمان بهزیستی 21 هزار نفر بوده است که 11 هزار و 500 کودک به خانواده‌های جایگزین سپرده شده‌اند و 9 هزار و 500 کودک نیز در خانه‌های کودک و نوجوانان سازمان بهزیستی نگهداری می‌شوند.
بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی بهزیستی 85 درصد کودکان تحت پوشش مراکز و خانه‌های کودک بد سرپرست هستند که با قانون قبلی فرزند خواندگی تنها 11 درصد از کودکان بی‌سرپرست تحت پوشش مراکز بهزیستی شرایط لازم را برای فرزند خواندگی داشتند اما با تائید قانون جدید تعداد کودکان واجد شرایط به 40 تا 50 درصد رسیده است.

مفاد قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست را اینجا بخوانید!