مصرف‌گرایی از مهم‌ترین آسیب‌های اقتصادی جامعه است/اتکای به نفت؛ پاشنه آشیل دولت
گروه اقتصاد: توکلی با اشاره به ارتباط سبک مصرفی جامعه با آسیب‌پذیری اقتصاد کشور، عنوان کرد: اسراف در جامعه‌ای که با کمبود منابع درآمدی مواجه شده، مسئله عقلانی به نظر نمی‌رسد، حال آن‌که برخی از اقشار جامعه ما دچار تجمل‌گرایی نیز شده‌اند.
محمدجواد توکلی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با مسئله «مقابله با آسیب‌پذیری اقتصاد» به عنوان یکی از محورهای سند راهبردی اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، گفت: موضوع مقابله با آسیب‌پذیری در اقتصاد، یکی از محورهای مهم و البته بسیط سند راهبردی اقتصاد مقاومتی است، چراکه در این رابطه می‌توان پارامترهای متعدد و راهکارهای مختلفی را ارائه داد.
اتکا به نفت؛ پاشنه آشیل دولت
عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در ادامه در خصوص آسیب‌پذیرترین خصیصه اقتصادی کشور در دوره کنونی گفت: شاید بتوان بخش درآمدی دولت را به عنوان آسیب‌پذیرترین بخش اقتصاد کشور برشمرد. وابستگی دولت به درآمدهای نفتی به نوعی پاشنه آشیل دولت است و در بودجه امسال نیز ما شاهد این مسئله هستیم که دولت نزدیک به 50 درصد از منابع درآمدی خود را معطوف به فروش نفت کرده است و طبعا این می‌تواند مسئله‌ساز باشد.
توکلی، در رابطه با دلیل آسیب‌پذیر بودن دولت به واسطه اتکا به درآمدهای نفتی، گفت: برای همه روشن است که طی چند سال گذشته یکی از سنگین‌ترین هجمه‌های اقتصادی دشمن علیه اقتصاد کشور، مقابله با فروش نفت ایران در بازارهای بین‌المللی به شکل مطلوب آن است. این معضلی است که یک کشور تک‌محصولی در عرصه اقتصاد همواره با آن روبرو است و حتی اگر به واسطه تحریم و فشارهای سیاسی این درآمد تحت تاثیر قرار نگیرد، به واسطه نوسانات بازار جهانی مطمئنا تحت تاثیر خواهد بود.
تامین مواد اولیه و مستهلک بودن دستگاه‌ها مشکل عمده تولیدکنندگان
مدیر مسئول دوفصلنامه «معرفت اقتصاد اسلامی» با اشاره به مقوله تولید داخلی به عنوان یکی دیگر از محورهای مورد نظر رهبری برای مقابله با آسیب‌پذیری در اقتصاد، گفت: مسئله حمایت و تامین مالی بخش تولید، علی‌الخصوص طی سه سال اخیر به عنوان مهم‌ترین مطالبه تولیدکنندگان داخلی معرفی شده است. در حال حاضر تولیدکنندگان ما در بخش‌های مختلف برای بقاء با کاهش ظرفیت و تعدیل نیرو مواجه‌اند.
وی در ادامه افزود: افزایش نرخ ارز منجر شد تا قیمت تمام شده مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های تولیدی کشور روند صعودی پیدا کند و همین مسئله سبب شده تا تولید‌کننده ما با مشکل تامین منابع مواجه باشد. بنا به آمار موجود، از حدود 70 میلیارد دلار وارداتی که در سال گذشته صورت گرفت، نزدیک به 70 درصد مربوط به واردات مواد خام و اولیه است. مشکل دیگر در این بخش مستهلک بودن تجهیزات کارخانه و زیرساخت‌های تولید است که بهره‌وری را کاهش می‌دهد.
اصلاح الگوی مصرف ضروری است
توکلی، با اشاره به لزوم اصلاح الگوی مصرف به عنوان یکی از مطالبات جدی رهبری طی سال‌های گذشته، گفت: مدل و سبک مصرفی جامعه ایرانی را می‌توان سومین مقوله مهم در رابطه با آسیب‌پذیری اقتصاد کشور عنوان کرد. اسراف در جامعه‌ای که با کمبود منابع درآمدی مواجه شده، مسئله عقلانی به نظر نمی‌رسد. حال آن‌که برخی از اقشار جامعه ما صرفا به مصرف‌گرایی روی نیاورده و تجمل‌گرایی و حرص و طمع را نیز در کنار این مقوله دنبال می‌کنند.
مقابله با هدر رفت انرژی
کارشناس اقتصاد اسلامی در خصوص چهارمین معضل بزرگ اقتصاد کشور به عنوان نقطه آسیب‌زا، به مقوله انرژی اشاره کرد و گفت: مقوله مصرف‌گرایی در کشور ما به حدی مخاطره‌آمیز شده است که سبب شده تا بحث انرژی نیز نگران‌کننده باشد. کشور ما به لحاظ موقعیت جغرافیایی جزء سرزمین‌های کم‌آب دنیا است و این درحالی است که روزانه میلیون‌ها لیتر آب شرب صرف مصارف دیگر می‌شود که این موضوع آسیب جدی به منابع آب‌های زیرزمین زده است. همچنین در بحث سوخت‌های فسیلی نیز ما با مشکلات عدیده‌ای مواجهیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد: جمیع این مشکلات نیازمند راهکارهای منطقی و کارشناسی است. اما به طور کلی می‌توان از طرح هدفمندی یارانه‌ها به عنوان یکی از طرح‌های جامع در مسیر مقابله با این آسیب‌ها یادکرد. گرچه اجرای این طرح در مرحله اول با مشکلات تورمی همراه بود، اما شروع آن به خودی خود سبب شد تا راه برای ادامه این طرح باز شود. به نظر می‌رسد با انجام مطالعات دقیق و کارشناسی می‌توان از شوک تورمی ناشی از اجرای طرح در مرحله دوم آن جلوگیری کرد.
