معلمان نیازمندی‌های مردم را از قرآن احصاء کنند
گروه چهره‌ها: مسئول معاونت هماهنگی و نظارت شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور، گفت: امروز معلمان قرآن باید نیازمندی‌های مردم را که قرآن پاسخ‌گوی آن است و نکاتی را که می‌تواند سعادت دنیا و آخرت آنها را تضمین کند را از دل قرآن احصاء کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمد انجمشعاع، مسئول معاونت هماهنگی و نظارت شورای توسعه فرهنگ قرآنی کشور از جمله اساتید و فعالان قرآنی است که کار آموزش قرآن را از سنین خردسالی در مکتب‌خانه‌ها آغاز کرده است و از مقطع دبستان تاکنون به عنوان مربی قرآن به امر آموزش قرآن مشغول است.
غیر از برگزاری دوره‌های آموزش قرآن از جمله آثار و تألیفات وی می‌توان به «ره‌توشه سفر»، ویژه مسافرین و مبلغان خارج از کشور که به بیان احکام و استفائات شرعی از مراجع عظام در خصوص مسائل مبتلابه در خارج از کشور اشاره کرد؛ همچنین می‌توان به «آموزش نماز جماعت» ویژه نوجوانان ــ که اولین کتابی است که به شقوق مختلف نماز جماعت پرداخته است ــ، «احکام اعتکاف» ــ اولین کتابی است که در سال‌های آغازین برنامه معنوی اعتکاف به بیان احکام این رخداد معنوی پرداخته است ــ و چندین کتاب دیگر اشاره کرد.
به منظور آشنایی بیشتر با محمد انجمشعاع، گفت‌وگویی با این استاد برجسته قرآن صورت داده‌ایم، به این امید که بیان برخی از موارد برای جوانانی که قصد دارند در موضوع و محضر قرآن قدم بردارند، نافع باشد؛ شرح این گفت‌وگو در ذیل آمده است.
از چه سنی با آیات قرآن مأنوس شده‌اید؟
فعالیت قرآنی خود را با علاقه و عشقی که در مرحوم پدرم بود، از دوران طفولیت شروع کردم و حدود دو و نیم تا چهار ساله بودم که در مکتب‌خانه‌های قدیم در کنار سایر بچه‌هایی که در محضر قرآن قرار گرفته بودند، کار آموزش قرآن را شروع کردم و اکثر مکتب‌خانه‌های شهر ما در آن زمان که به سال 1344 بازمی‌گردد، توسط بانوان فاضله اداره می‌شد و بنده از ابتدا در مکتب‌خانه‌ای که مرحومه مغفوره «ملاحکیمه» و پس از آن در مکتب‌خانه «ملاسلمه» به آموزش قرآن پرداختم و تا سن پنج سالگی قرآن را به صورت کامل فراگرفتم.
از پنج سالگی به بعد تا قبل از دبستان به بحث آموزش روان‌خوانی قرآن می‌پرداختم و از حدود مقطع راهنمایی، این توفیق حاصل شد که در منطقه خود با هم سن‌ها بحث آموزش قرآن را آغاز کردم و تصور می‌کنم که کمتر از 10 سالم بود که آموزش روخوانی را برای همسن و سالانم آغاز کردم.
در مقطع جوانی و نوجوانی هم در محضر اساتید شهر، بحث‌های تجوید را آموزش دیدم و سابقه اصلی بنده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آموزش حفظ و مفاهیم بود و از سال 1371 در تهران به صورت جدی کلاس حفظ قرآن برگزار کردم و در مساجد مختلف در شهر تهران اقدام به برگزاری دوره‌های آموزش مفاهیم قرآن کردم.
تاکنون چند معلم قرآن تربیت کرده‌اید؟
با برگزاری دوره‌های آموزش حفظ قرآن، بیش از 400 نفر در سطوح بالای یک جزء موفق به حفظ قرآن شدند؛ در مقطع تربیت معلمی و تربیت استاد هم با توجه به تلاشی که در «جامعةالثقلین» داشتیم، با وجود جوانان برومند دانشگاهی بیش از 400 نفر دوره‌های تربیت معلم روخوانی و روان‌خوانی را طی کردند و موفق شدیم که یک دوره 300 نفره تربیت داور را با کمک اساتید برگزار کنیم که مربوط به چهار سال قبل می‌شود و دو دوره تربیت مدرس را برای بانوان و آقایان برگزار کردیم که یک دوره تربیت مدرس مباحث روخوانی و یک دوره تربیت مدرس دوره‌های حفظ قرآن بود.
علاوه بر این برای بخش بانوان هم تاکنون نزدیک به هشت دوره تربیت معلم برگزار شده که از نظر کمی علاوه بر جمع 400 نفره آقایان، حدود 350 نفر نیز از بانوان دوره‌های تربیت معلم را گذرانده‌اند و هفته قبل افتتاحیه نهمین دوره تربیت معلم بانوان را در مؤسسه برگزار کردیم که امید است، طی شش ماه آینده این جمع 22 نفره بانوان دوره‌های آموزشی را طی کنند و به جمع معلمان قرآن اضافه شوند.
در مجموع دوره‌های تربیت معلم و مدرس با کمک اساتید دیگر در مؤسسه‌ای که بنده مدیریت آن را دارم، بیش از هزار نفر معلم و مدرس قرآن و داور تربیت شده‌اند که از افتخارات مجموعه مؤسسه است.
چه برنامه‌هایی برای آموزش قرآن ویژه خردسالان داشته‌اید؟
علاوه بر دوره‌های عدیده که در مؤسسه جامعةالثقلین برگزار می‌شود، این مجموعه اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی ویژه کودکان کرده است و در سال 1391 تا 1392 بیش از 400 کودک زیر مقطع ابتدایی در این مرکز قادر شدند، علاوه بر حفظ موضوعی قرآن، دوره‌های روخوانی و روان‌خوانی قرآن را در دوره‌های فشرده طی کنند.
با توجه به تجربه برگزاری دوره‌های آموزش قرآن برای بالا بردن کیفیت طرح‌های آموزشی در سال‌های آتی چه برنامه‌ای دارید؟
علاوه بر این، افتخار مؤسسه جامعةالثقلین که افتخار خادمی آن با ما است، این است که در حال حاضر علاوه بر مباحثی که در سایر مؤسسات طی می‌شود، در موضوع مشکلات فعلی جامعه بر پایه آموزش قرآن گام‌هایی را شروع کرده‌ایم، مثل برگزاری مسابقات مفاهیم به صورت هدفمند در مدارس و تصمیم داریم در دو برنامه آینده در سال 1393 پیک پیام‌های قرآنی را برای حضور نوجوانان در جمع‌های قرآنی و مساجد و پیوند آنها با فرهنگ قرآن آماده کنیم.
در بخش نشر کتب دینی و قرآنی چه فعالیت‌هایی تاکنون داشته‌اید؟
در بخش منشورات و مکتوبات با همراهی دستگاه‌های قرآنی بزرگ مثل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان اوقاف و امور خیریه، قرآن‌های ارزشمند و زیبایی که با قطع پالتویی چاپ شده، از افتخارات مؤسسه جامعةالثقلین است که طی سال‌های گذشته این قرآن‌ها با تیراژ نزدیک به یک میلیون چاپ شده که امروز جامعه از آن بهره‌مند هستند.
برای اتباع مسلمان خارج از کشور چه برنامه‌های دارید؟
در موضوع آموزش، علاوه بر بخش‌های داخل کشور، این مؤسسه برای برخی کشورهای مسلمان طی هفت سال گذشته بیش از 40 نفر از اساتید را یا برای برگزاری محافل قرآنی و یا برای برگزاری دوره‌های تربیت معلم و مدرس قرآن به کشورهای عربی اعزام کرده است و اکثر این اساتید از بین اساتید بین‌المللی که مسلط به زبان عربی بودند، برگزیده شده‌اند.
علاوه بر این بیش از 20 نفر از نوجوانان قرآنی کشور که حافظ قرآن بودند، طی هشت سال گذشته از طریق این مؤسسه به برخی کشورهای اسلامی برای برگزاری محافل قرآنی اعزام شده‌اند، در بخش برون‌مرزی هم شش دوره تاکنون برای علاقه‌مندان شیعه عرب زبان خارج کشور، در داخل برگزار شده، مانند دوره اساتید حفظ، نغمات قرآن، تجوید و دوره‌های تحکیم و یا داوری که در قالب کلاس‌های 15 تا 20 نفره برای بانوان و آقایان کشورهای اسلامی که در ایران قصد طی دوره داشتند، برگزار شده و امید است که در تابستان امسال هم شاهد برگزاری دوره دیگری در داخل ایران با حضور مشتاقان شیعه عرب زبان کشورهای عربی که با مؤسسه تعامل و ارتباط دارند، باشیم.
یک معلم قرآن باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا بتواند در جامعه اثرگذار شود؟
اگر کسی می‌خواهد معلم قرآن باشد باید ردیابی کند و ببیند که پیامبر اکرم(ص) چه ویژگی داشتند که توانستند در کوتاه‌ترین زمان با آن وضعیت فرهنگی در آن عصر، قرآن را در دل مؤمنین آن منطقه جای دهند و برداشتم این است که مردم باید نسبت به قرآن‌آموز به گونه‌ای رفتار کنند که موجب رحمت اسلامی شود.
معلم باید عامل باشد تا کلامش در مستمع خود نافذ باشد و بی‌تردید معلم قرآن اگر انس با قرآن نداشته باشد، این انس را نمی‌تواند با کلام منتقل کند و این انس باید در وجود معلم جای گرفته باشد و پیام الهی در اعماق وجودش نفوذ کرده باشد تا بتواند منتقل کند.
روابط خشک کلاسی که امروز دوره‌هایی ما را به آن سمت سوق داده، تردید دارم که بتواند نافذ باشد؛ باید نسبت به شاگردان طبق همان واژه که خداوند به پیامبر(ص) فرمود که «حریص علیکم بالمؤمنین»، باید یک وضعیتی در معلم ایجاد شود که با شیفتگی تمام نسبت به مؤمنین برای این که قرآن را یاد بگیرند به سمت آنها برود.
همچنین با توجه به این که رهبر معظم انقلاب اسلامی امسال را سال فرهنگی نام‌گذاری کردند، باید سراغ مردم برویم، منتظر حضور آنها برای آموزش قرآن نباشیم و باید به گونه‌ای باشد که احساس کنند که معلم قرآن از سر عشق، سوز و علاقه‌مندی به سراغ آنها آمده و از مادر به آنها در موضوع انتقال مفاهیم قرآن مهربان‌تر هستند.
معلمان قرآن چگونه می‌توانند در به روز کردن آموزه‌های قرآنی نقش‌آفرینی کنند؟
آموزه‌های قرآنی در صدر اسلام در گوشت و پوست مؤمنین نفوذ کرد و به گونه‌ای مطرح شد که با نیاز و احتیاج‌های مردم آن عصر تطبیق داشت، یعنی بخشی از نیازمندی‌های زندگی دنیوی و اخروی آنها را پاسخگو بود، امروز معلم قرآن ما باید نیازمندی‌های مردم را که قرآن پاسخ‌گوی آن است و نکاتی را که می‌تواند سعادت دنیا و آخرت آنها را تضمین کند، از دل قرآن احصاء کنند؛ مشروط بر این که در جامعه نیازمندی‌ها را رصد کنند، در جامعه رصد میدانی انجام دهند که چه حجم از نیازمندی امروز جامعه را می‌توانند با قرآن مرتفع کنند، آن گاه به صورت عمقی در مفاهیم قرآن توجه کنند و پاسخ مردم را با بیان شیوا و کاربردی ارائه دهند.
این پیشکسوت قرآنی در پایان از تمامی نهادهایی که با برجسته‌سازی فعالیت معلمان قرآن تلاش می‌کنند و کرامت‌هایی که معلمان قرآن دارند و ارزش‌های نهفته‌ای که در تلاش آنها به منصه ظهور نرسیده و مطرح نشده را مطرح کنند، سپاس‌گذاری کرد، همچنین باید از معلمان قرآن که با استعانت از درگاه خداوند و یاری از آموزه‌های این سرافرازان و این پرچم‌های نور، کار توسعه فرهنگ قرآنی ادامه می‌دهند، تقدیر و تشکر به عمل آورد.
