سهم ناچیز ایران در ترجمه قرآن به زبانهای دیگر
گروه ادب: گزارش اطلاعات و آمار حوزه ترجمه دهه اخیر در نمایشگاه کتاب تهران نشان می‌دهد که ایران، سهم ناچیری در ترجمه قرآن به زبانهای دیگر دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، فعالیت سالن ترجمه همزمان با نخستین روز بازگشایی بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، آغاز شد.
کتاب‌های ارائه شده در این بخش مربوط به ترجمه آثار در دهه اخیر است و گزارش اطلاعات و آمار نیز حکایت از فعالیت همین دوران دارد که می‌توان با نگاهی به آنها جایگاه کمّی و کیفی کشورهای گوناگون را شناخت که این آمار بر اولویت‌های تنوع زبانی در ترجمه دلالت می‌کند.
در میان این آمارها، آمار تعداد کتاب‌های ترجمه شده از فارسی به زبانهای دیگر، موضوعات گوناگونی دارد و بیش از همه جلب توجه می‌کند. این جدول نیز حکایت از این دارد که موضوع اسلام، بیشترین تعداد یعنی 192 عنوان را شامل می‌شود که از فارسی ترجمه شده‌اند و کتاب آسمانی قرآن نیز در دهه اخیر تنها 27 عنوان را به خود اختصاص داده است.
این نمودار نشان می‌دهد که تعداد قرآن‌های ترجمه شده از فارسی به زبانهای دیگر 27 مورد است که رقم کمی است. البته در زمینه ترجمه قرآن(از زبان مبدأ عربی) به زبانهای دیگر نیز وضعیت به همین صورت است و این نشان می‌دهد که ما پس از پیروزی انقلاب اسلامی و حدود 20 سال اخیر در راستای ترجمه قرآن به سایر زبان‌ها گام برداشته و اهتمام جدی داشته‌ایم و این در مقایسه با کشورهای غربی که برای ترجمه کتاب مقدس انجیل اقدام کرده‌اند، به هیچ‌وجه قابل مقایسه نیست.
بر اساس آمار، کتاب انجیل تا سال 2012 به 2536 زبان ترجمه شده است و این در حالی است که مسلمانان از آغاز هجرت پیامبر(ص) تا 1435 تنها 145 ترجمه از قرآن به زبانهای دیگر ارائه داده‌اند که آن هم کامل نیست.
27 ترجمه آمار قابل‌قبولی است
در این راستا به سراغ حجت‌الاسلام محمدرضا نقدی، مدیرعامل مرکز ترجمان وحی، رفتیم و نظر وی را در این زمینه جویا شدیم که وی با اشاره به آمار ارائه‌شده از سوی خانۀ کتاب درزمینۀ میزان ترجمۀ قرآن از فارسی به زبانهای دیگر گفت: این آمار که در آن رقم 27 برای تعداد ترجمه‌ها از زبان فارسی در رابطه با کتاب آسمانی قرآن درج‌شده، قابل‌قبول است؛ چراکه درزمینۀ ترجمۀ قرآن از زبان فارسی به زبانهای دیگر نیز کارهایی انجام‌شده است. گرچه اصولاً باید متن عربی قرآن همواره ملاک و میزان ترجمه باشد و نه برگردان آن به زبانهای دیگر.
8 ترجمه در مرکز ترجمان وحی
وی در ادامه اظهار کرد: مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی که در زمینه ترجمه قرآن به زبانهای خارجی فعالیت می‌کند، طی 10 سال اخیر هشت ترجمه از قرآن را انجام داده که ازجمله این زبان‌ها می‌توان به زبانهای ژاپنی، بنگالی، اردو، لوگاندایی، پشتو، گرجی، رواندایی، مرانائو و بلتی اشاره کرد و چند ترجمه دیگر نیز در دست انجام دارد که به تدریج در آینده به چاپ خواهد رسید.
حجت‌الاسلام نقدی، ترجمه قرآن به زبانهای دیگر را طی 10 سال اخیر در ایران مثبت ارزیابی و اظهار کرد: بدون شک ترجمه قرآن در کشورهای دیگر نیز انجام می‌شود، اما اهتمامی که در ایران پس از انقلاب در زمینۀ ترجمه قرآن در مقایسه با سایر کشورها وجود دارد، قابل تقدیر است.
وی در رابطه با میزان اهتمام کشورمان در زمینه ترجمه متون فارسی به سایر زبان‌ها گفت: همان‌گونه که آمار و نمودار خانه کتاب نشان می‌دهد این میزان خیلی کم است و چشمگیر نیست؛ از این رو انتظار ما این است که ترجمه‌های متعددی از معارف اسلامی و سایر علوم از زبان فارسی به زبانهای دیگر انجام شود.
حجت‌الاسلام نقدی تصریح کرد: ما نمی‌توانیم مردم دنیا را دعوت به یادگیری زبان و ادبیات عرب کنیم تا بتوانند از مفاهیم قرآن استفاده کنند؛ از این رو رسالت ما مسلمانان این است که همانند مسیحیان که آمار ترجمه کتاب مقدس آنها تا سال 2012 به بیش از 2500 زبان رسیده است، ما نیز در این زمینه اهتمام جدی داشته باشیم؛ چرا که از آغاز هجرت پیامبر(ص) تا کنون که سال 1435هجری است مسلمانان توانسته‌اند فقط در 145 زبان قرآن را ترجمه کنند که برخی از آنها هم ترجمۀ کامل قرآن نیست.
در رابطه با آمار کتاب‌های ترجمه شده از نظر موضوعی، بیشترین تعداد کتاب‌های ترجمه شده از انگلیسی به فارسی مربوط به علوم طبیعی، ادبیات، فلسفه، ریاضیات، هندسه و ... است و این حکایت از این دارد که ما بیشترین کتاب‌های ترجمه‌ای را در میان آثار خود داریم و آنها را مطالعه می‌کنیم و در این زمینه، کمترین رقم به موضوع دین با 738 عنوان مربوط می‌شود.
گذری بر آمارهای ترجمه مربوط به زبان فارسی در دهه اخیر که به زبانهای دیگر نظیر عربی و ترکی استانبولی ترجمه شده است، تنها 174 عنوان را شامل می‌شود که رقم واقعاً کمی است و نیازمند بررسی کارشناسانه است تا دلایل و عوامل آن را شناسایی کنند و در صدد رفع موانع باشند.
در میان کتاب‌های ترجمه شده از فارسی به زبانهای دیگر در ایران، بیشترین رقم یعنی 525 مربوط به زبان عربی است و پس از آن زبان اسپانیایی، چینی و انگلیسی است و کمترین رقم نیز مربوط به زبان ترکی استانبولی و ایتالیایی است که به ترتیب 19 و 17 است.
بعد از موضوع اسلام، موضوعاتی که سهم بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند، شامل آموزش، اخلاق، جامعه، شخصیت‌ها و سیاست بوده و وحدت، کودکان، فلسفه، دفاع مقدس، تفسیر و انقلاب به ترتیب کمترین سهم را از آن خود کرده‌اند.
جای بسی تأسف است که کشورمان سهم ناچیزی در ترجمه قرآن به زبانهای دیگر دارد، البته شاید این آمار نسبت به کشورهای مسلمان دیگر در زمینه ترجمه قرآن قابل قبول باشد، اما در مقایسه با اقدامی که مسیحیان در ترجمه کتاب مقدس خود به زبانهای دیگر داشته‌اند، قابل قبول نیست.
در این راستا ترجمه 192 عنوان کتاب با موضوع اسلام نیز چندان قابل دفاع نیست و نشان می‌دهد برنامه‌ای مدون در این زمینه نداریم که امیدواریم مسئولان دولت تدبیر و امید، که همواره تأکیدشان بر فرهنگ بوده است، اقدامی شایسته کشور و نظام جمهوری اسلامی انجام دهند.
یکی از راهها‌ی مقابله با اسلام‌ستیزی غرب، تولید و ترجمه آثار مکتوب به زبانهای مختلف و معرفی صحیح دین مقدس اسلام است. در پایان باید سخنان مقام معظم رهبری را یادآوری کنیم که در بازدید از نمایشگاه کتاب سال گذشته فرمودند: «دولت باید زمینه‌ای فراهم کند تا تولیدات خوب کتاب در کشور، از جمله در بخش‌های مذهبی، تاریخی، ادبیات و علوم، به زبانهای مختلف ترجمه و در معرض دید جهانیان قرار گیرند.»
