چهار برنامه اساسی برای رساندن جامعه به سعادت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آخرین آیه سوره مبارکه «آل عمران» چهار راهکار برای رسیدن به فلاح و رستگاری ارائه کرده که هر یک از آنها می‌تواند بخشی از مشکلات جامعه اسلامی را برطرف سازد.
در آیه 200 سوره آل عمران آمده است: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اصبِروا وَصابِروا وَرابِطوا وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُم تُفلِحونَ» (اى کسانى که ایمان آورده‏اید صبر کنید و ایستادگى ورزید و مرزها را نگهبانى کنید و از خدا پروا نمایید امید است که رستگار شوید).
مخاطب این آیه مؤمنان و جامعه ایمانی است که با صبر و بردباری در برابر مشکلات، مصائب، نفسانیات و ایستادگی در برابر دشمن و حفظ مرزها در کنار پروای الهی در مسیر سعادت قرار گیرند.
اولین راهکار این آیه به مؤمنان صبر در برابر حوادث، مشکلات و هواهای نفسانی است. زمانی فرد می‌تواند در برابر مشکلات بیرونی مقاومت کند که صبر را پیشه خود سازد. صبر کلیدی برای حل مشکلات و عبور از مصائب است؛ همان‌طور که امام علی(ع) می‌فرمایند «صبر آن است که انسان گرفتارى و مصیبتى را که به او مى‌رسد تحمل کند و خشم خود را فرو خورد».
نکته دیگری که در این آیه ذکر شده، استقامت در برابر دشمن و سختی‌هایی است که از جانب بدخواهان وارد می‌شود. ترتیب قرار گرفتن «اصبروا و صابروا» نشان می‌دهد تا انسان در مشکلات فردى صابر نباشد، نمى‏تواند در برابر دشمنان مقاومت کند.
در کنار ایستادگی و مقاومت مؤمنان، حفظ هوشیاری و مراقبت از مرزها تأکید شده است. مرزبانی زمانی اهمیت  می‌یابد که امنیت بلاد اسلامی و حریم مسلمانان را به همراه می‌آورد.
نهایتا، این نوع از صبر و مقاومت و مزربانی زمانی در جامعه اسلامی ارزش می‌یابد که همراه با تقوای الهی باشد.
تفسیر نمونه در مورد چهار برنامه ذکر شده در این آیه آورده است: صبر و استقامت در برابر مشکلات و هوس‌ها و حوادث، در حقیقت ریشه اصلى هر گونه پیروزى مادى و معنوى را تشکیل مى‌دهد و هر چه درباره نقش و اهمیت آن در پیشرفت‌هاى فردى و اجتماعى گفته شود کم است، این همان چیزى است که على (ع) در کلمات قصارش آن را به منزله سر در برابر بدن معرفى کرده: «ان الصبر من الایمان کالرأس من الجسد».
در مرحله دوم قرآن به افراد با ایمان دستور به استقامت در برابر دشمن مى‌دهد. قرآن نخست به افراد با ایمان دستور استقامت مى‌دهد و در مرحله دوم دستور به استقامت در برابر دشمن مى‌دهد و این خود مى‌رساند که تا ملتى در جهاد با نفس و اصلاح نقاط ضعف درونى پیروز نشود، پیروزى او بر دشمن ممکن نیست و بیشتر شکست‌هاى ما در برابر دشمنان بخاطر شکستی است که در جهاد با نفس و اصلاح نقاط ضعف خود دامن‌گیر ما شده است.
در جمله بعد به مسلمانان دستور آماده باش در برابر دشمن و مراقبت دائم از مرزها و سرحدات کشورهاى اسلامى مى‌دهد. این دستور به خاطر آن است که مسلمانان هرگز گرفتار حملات غافل‌گیرانه دشمن نشوند، و نیز به آنها دستور آماده باش و مراقبت همیشگى در برابر حملات شیطان و هوس‌هاى سرکش مى‌دهد، تا غافلگیر نگردند و بالاخره آخرین دستور که همچون چترى بر همه دستورات سابق سایه مى‌افکند دستور به پرهیزکارى است. «استقامت» و «مصابره» و «مرابطه» باید آمیخته با تقوى و پرهیزکارى باشد و از هر گونه خودخواهى و ریاکارى و اغراض شخصى به دور شود.
در پایان آیه نیز آمده است شما در سایه به کار بستن این چهار دستور، مى‌توانید رستگار شوید.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان در مورد آیه 200 سوره آل عمران آورده است: چون همه افعال امری، مطلق و بدون قید است، در نتیجه صبر در این آیه شامل صبر بر شدائد، صبر در اطاعت و صبر بر ترک معصیت می‌شود و آنگاه امر بر «مصابره» یعنی یکدیگر را سفارش به صبر کردن می‌کند و این امر موجب می‌شود که افراد جامعه اسلامی در کنار هم یک نیروی واحد و متحد شوند و بتوانند به اتفاق یکدیگر اذیت‌ها را تحمل کنند و مرابطه از نظر معنا اعم از مصابره است، چون مصابره یعنی اتحاد و پیوستن نیروها در برابر شدائد، اما مرابطه یعنی پیوستن همه نیروها و همه کارها در جمیع شئون زندگی اجتماعی دینی، چه در حال شدت و چه در حال خوشی و مراد از این مرابطه این است که جامعه به سعادت حقیقی دنیوی و اخروی خود برسد، چون اگر این ارتباطات نباشد صبر هر کس به تنهایی یا علم هر کس به تنهایی یا مال هر کس به تنهایی سعادت‌آور هست، اما نه سعادت کلی و تام و حقیقی و لذا در ادامه می‌فرماید: اگر با تقوی بوده و به حدود الهی پایبند باشید، در این صورت به هدف نهایی خود یعنی رستگاری حقیقی خواهید رسید.