اهمیت تکالیف فردی و اجتماعی در اسلام
شعب خارجی:آیت‌الله رمضانی، امام و رئیس مرکز اسلامی هامبورگ در خطبه‌های نماز جمعه، دوم خرداد، بر اهمیت تکالیف اجتماعی در اسلام تأکید کردو در ادامه از مسلمانان جهان خواست به کمک سیل زدگان بوسنی بشتابند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه اروپا، در خطبه‌های نماز جمعه این هفته مسجد هامبورگ، آیت‌الله رمضانی ضمن اشاره به حادثه سیل ویران‌گر منطقه بالکان گفت: متأسفانه سیل، خانه‌‌های بسیاری را ویران کرده و تعدادی قربانی نیز گرفته است. در این شرایط مسئله فوری کمک رسانی به مردمی است که در شرایط بسیار بد و نامناسبی به سر می‌برند. بنا بر گزارش‌هایی که به ما رسیده است خطر ابتلا به بیماری‌های واگیر از جمله مشکلاتی است که در حال حاضر مردم با آن دست به گریبان هستند.
وی تأکید کرد: وظیفه انسانی و اسلامی ما ایجاب می‌کند که هرآنچه در توان داریم برای کمک به مسلمانان مصیبت دیده بوسنی بسیج کنیم. ما از تمام ائمه جمعه مراکز اسلامی آلمان نیز خواسته‌ایم به نمازگزاران جمعه اطلاع‌رسانی کنند تا همه با هم دست در دست هم گذاریم و کمک مؤثری برای سیل زدگان ارسال کنیم.
آیت‌الله رمضانی در ادامه خطبه‌های نماز جمعه گفت: در مباحث قبل اشاره شد که شریعت اسلام بر اساس مصالح و مفاسد تنظیم و تدوین شده و نیز به بخشی از وظایف و تکالیف انسان پرداخته شد؛ از جمله تقسیم دیگری درباره تکلیف به اعتبار اینکه تکلیف بر عهده چه کسی است؟ ذکر شده است که بسیار مهم است و آن این که تکلیف به این اعتبار یا فردی است و یا اجتماعی.
تکالیف فردی و اجتماعی در اسلام
رئیس مرکز اسلامی هامبورگ در بیان تکالیف فردی گفت: مقصود از تکلیف فردی آن است که انسان به عنوان موجود برتر در کره زمین، باید به اموری پایبند باشد. به این معنا باید بعضی کارها را انجام دهد مانند نماز، که در هر شرایطی بر انسان واجب و لازم است چه تنها باشد یا در جمع و جامعه زندگی کند و بعضی کارها را باید ترک کند، مانند شرب خمر، و یا «قمار» که در هر شرایطی بر انسان حرام است که به دنبال آنها برود و در هیچ جا در حال اختیار به انسان اجازه داده نشده که دنبال آن امور حرام برود.
آیت‌الله رمضانی در بیان تکالیف اجتماعی اظهار کرد: تکلیف اجتماعی به اموری گفته می‌شود که جنبه اجتماعی دارد و در حقیقت با توجه به تعاملی که فرد با افراد جامعه پیدا می‌کند، یک سری وظایف و تکالیف بر عهده‌اش گذاشته می‌شود؛ به عنوان مثال اگر یک فرد در کره زمین تنها زندگی می‌کرد، در هر جا می‌توانست به زندگی خود ادامه دهد و هیچ محدودیتی برای او وجود نداشت. اما زمانی که هر مکانی ممکن است در اختیار فرد دیگری باشد، در اینجا حضور شخص در ملک دیگری بدون اذن و اجازه او جائز نخواهد بود و حکم «غصب» را به خود می‌گیرد؛ چه اینکه در معامله با دیگران، احکام و تکالیفی بر عهده مکلف است که باید آنها را به‌درستی بشناسد و به وظیفه‌اش عمل کند. این امور که درباره موضوعات زندگی اجتماعی است؛ احکامی اجتماعی هستند که از این نوع احکام در اسلام فراوان است و برای اینکه جامعه به هرج و مرج گرفتار نشود، قوانینی را در این زمینه‌ها وضع کرده که اجرای آن احکام باعث می‌شود هر کسی به حق و حقوق خود نائل شود.
تکالیف فردی واجتماعی؛ به تصحیح رابطه انسان با خود و اجتماع می‌پردازد
امام و خطیب جمعه مسجد امام علی(ع) هامبورگ یادآور شد: این تقسیم در حقیقت به تصحیح رابطه انسان با خود و اجتماع می‌پردازد و باعث می‌شود انسان‌ها راه درست را از نادرست با توجه به ملاک‌ها و معیارهای دینی به صورت صحیح تشخیص دهند و در نتیجه با این نگاه نسبت به شریعت این مهم به دست می‌آید که اسلام برای تنظیم و تصحیح رابطه انسان با خود، دیگران و خداوند، احکام و قوانین و دستورات جامعی را وضع کرده تا انسان‌ها در متن زندگی با مشکل تشخیص راه مواجه نشوند و بلکه تلاش کنند با عملی ساختن وظائف، خود را به کمالی را که برای آن آفریده شده‌اند برسانند.
وی افزود: با مرور آیات الهی این مهم به دست می‌آید که انسان در هر موقعیتی قرار گیرد وظیفه‌ای بر عهده او گذاشته شده است و این بدان جهت است که انسان در مقام عقیده و اخلاق و عمل متحیر و سرگردان نباشد؛ البته بسیار روشن است که مجموعه احکام و قوانین فقط یک سلسله احکام دستوری خشک و کلیشه‌ای نیست بلکه اگر به فلسفه آن توجه شود روشن می‌شود که همه آنها بر اساس فطرت الهی است و در هیچ جا تحمیل وجود ندارد؛ به همین جهت در آیه شریفه « لَقَدْ أَرْ‌سَلْنَا رُ‌سُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ » کلمه « لیقوم» تعبیر بسیار دقیقی است و به همین جهت از واژه «لیقیم» استفاده نشده است. تفاوت این دو در این است که در اولی تحمیل مشاهده نمی‌شود؛ یعنی اگر کسی قانون الهی را درست بشناسد چون مطابق با فطرت است به آن قیام می‌کند و در صدد خواهد بود که آن را عملی سازد نه اینکه وادار شود کاری را انجام دهد.
خطیب جمعه مسجد امام علی(ع) هامبورگ در تشریح بیشتر این موضوع گفت: چه بسا از این واژه استفاده شود که همه احکام الهی بر اساس فطرت مشترک در میان همه انسان‌ها از جانب خدای متعال مشخص شده است. از این رو خدای متعال در آیه دیگر فرموده است: « فاقم وجهک للدین حنیفا» با توجه به گرایش به حق که در تو وجود دارد خود را متوجه دین حنیف بنما و در ادامه آیه می‌فرماید: «فطرت الله التی فطر الناس علیها» همه آن قوانین بر اساس آفرینش فطری انسان‌ها سامان داده شده و واضح است که فطرت الهی هم غیر قابل تغییر و تبدیل است و در همه انسان‌ها به صورت مشترک وجود دارد؛ زیرا «لا تبدیل لخلق الله».
آیت‌الله رمضانی در ادامه این خطبه گفت: لذا توجه به این نکته در مجموعه احکام ضروری است و چه بسا با این نوع آیات می‌توان به نوعی، فطری بودن همه دستورات الهی را اثبات کرد و پذیرفت و این یک نعمت بزرگی است که در آیات سوره مبارکه « الرحمن» به صورت مکرر یادآوری می‌شود که در شرایطی قرار نگیرید که این همه نعمت‌های الهی را از یاد ببرید؛ لذا در بخش‌های گوناگون آیات این سوره مبارکه می‌فرماید: « فَبِأَیِّ آلَاءِ رَ‌بِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» و تکرار این آیات ما را به این مهم توجه می‌دهد که هر نعمتی را بشناسید و شکر نعمت را بر جای آورید. بسیار روشن است اگر با دقت به احکام الهی نگریسته شود این نتیجه قطعی به دست می‌آید که بالاترین نعمت پس از فراهم کردن همه شرایط وجودی انسان، نعمت احکام و قوانین الهی است که از جانب خداوند به عنوان الطافش در اختیار بشر قرار گرفت، بلکه فضل و نعمت الهی آن قدر زیاد است که پیامبر (ص) و اوصیاء معصومش (علیهم السلام) برای تبیین و تفسیر احکام نصب و انتخاب شدند که به‌درستی آیات الهی را برای ما تفسیر کنند و صراط مستقیم را به ما نشان دهند تا در مسیر انحراف و التقاط قرار نگیریم.
