نویسندگان به اسم ادبیات مذهبی به نوحه‌خوانی می‌پردازند
گروه ادب: یکی از نویسندگان کشورمان با بیان اینکه نوشتن در عرصه‌هایی که به خاندان عصمت و طهارت(ع) مربوط می‌شود، نیازمند تحقیقات گسترده است، گفت: بسیاری از نویسندگان به اسم ادبیات مذهبی به نوحه‌خوانی ادبی می‌پردازند.
نگارش کتاب درباره ائمه معصومین(ع) بر پایه منابع موجود روایی و حدیثی معمول است؛ ولی متأسفانه در حوزه ادبیات داستانی کمتر دیده می‌شود که اثری درباره ائمه(ع) نوشته شود.
یکی از دلایل نپرداختن نویسندگان به این حوزه را قطعاً می‌توان حساسیت پرداخت داستانی به شخصیت خاندان عصمت و طهارت(ع) عنوان کرد که سبب می‌شود کمتر نویسنده‌ای دست به قلم ببرد و به نگارش اثر در این باره اقدام کند.
بر همین اساس خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در بررسی آسیب‌ها، چالش‌ها و راهکارهای پیش روی این حوزه با فیروز زنوزی‌جلالی که سال‌هاست در سرای اهل قلم به تربیت نویسندگان نوقلم می‌پردازد، به گفت‌وگو نشسته است.
ارزیابی شما از آثار داستانی که درباره ائمه معصومین(ع) نوشته شده، چیست؟
تا آنجا که اطلاع دارم، در این زمینه خیلی اندک کار شده است و هنوز هم جای کار دارد، اما اصولاً نوشتن داستان با مقوله‌های مذهبی کار هر کسی نیست و به هر حال این عرصه‌ها حساس هستند و محدودیت‌هایی دارند و هر نویسنده‌ای نمی‌تواند به آن ورود پیدا کند؛ برای همین در این عرصه بسیار کم کار شده است.
آیا همان اندک آثاری که در این حوزه منتشر شده‌اند، در حد قابل قبولی هستند و درباره دلیل پرهیز نویسندگان از نگارش در این حوزه بیشتر بگویید.
خیر. آن گونه که باید و شاید به ائمه معصومین(ع) در آثار داستانی پرداخته نشده است و همان طور که گفتم، این اقدام کار هر نویسنده‌ای نیست؛ به دلیل اینکه اصولاً وارد شدن به عرصه‌هایی که به خاندان عصمت و طهارت(ع) مربوط می‌شود، خط قرمزهایی دارد.
به همین دلیل کمتر نویسنده‌ای در آن زمینه قلم می‌زند و اگر قرار باشد قلم بزند، باید با تحقیقات وسیعی وارد این عرصه شود. باید از مسائلی بگوید که همه از آن اطلاع چندانی ندارند و این رویکرد تحقیق همه‌جانبه می‌خواهد که ادبیات طرفه و جدیدی بشود، به همین دلیل در این حوزه کار نشده است.
با توجه به اینکه خیلی از نویسنده‌ها ترجیح می‌دهند وارد محدوده‌هایی که بعدها برایشان مشکل‌ساز می‌شود، نشوند، یعنی با شرط احتیاط این کار را می‌کنند، برای همین به این سری کارها و موضوعات کمتر پرداخته می‌شود.
در این راستا آثار شش دانگ ادبی که متوقع هستیم درباره ائمه به ویژه سیدالشهدا(ع) نوشته شود، وجود ندارد.
آیا برای نگارش اثر در این حوزه صرفاً تحقیقات را کافی می‌دانید؟
تحقیقات یکی از ابعاد این حوزه به شمار می‌آید. اگر به ادبیات داستانی بعد انقلاب در حوزه مذهبی نگاه کنید، تقریباً می‌شود گفت درباره سایر شخصیت‌های داستانی هم با چنین معضلاتی روبرو هستیم.
در نگارش داستان درباره ائمه(ع) نیاز داریم که به ادبیات مربوط به ائمه از زاویه نوینی نگاه کنیم که تازگی داشته باشد، نه اینکه مکررگویی شود؛ همانند بسیاری از نویسندگان که به اسم ادبیات مذهبی در این راستا به نوحه‌خوانی ادبی می‌پردازند. عنوان نقل چنین مطالبی را که بیشتر در مراسم مراثی برگزار می‌شود، نمی‌توان ادبیات گذاشت.
در این رابطه نسبت به ادیان و مذاهب دیگر چه جایگاهی داریم؟
در همین باره، سال‌ها قبل مطلبی را نوشتم با عنوان «جای خالی نازارین در ادبیات داستانی معاصر». این رمان متعلق به «گالدوس» از اسپانیا است که هم‌عصر سروانتس بوده است. وی در نازارین زندگی حضرت مسیح(ع) را به صورت امروزین درمی‌آورد. این اثر بسیار موفق بود.
ولی متاسفانه آنچه مردم امروزه از نویسندگان توقع دارند، نوشته نمی‌شود. بر این اساس، عنوانی را که برای نگارش مقاله انتقادی انتخاب کردم (جای خالی نازارین در ادبیات داستانی معاصر) به همین مسئله می‌پردازد.
در این مقاله جویا شدم که چرا در ادبیات مذهبی معاصر جای نگارش اثر درباره ائمه(ع) خالی است و نتوانسته‌ایم مثل رمان نازارین که درباره حضرت مسیح نوشته شده، ما نیز درباره پیامبر(ص) و ائمه(ع) داستان بنویسیم و به صورت جزئی به این مسئله پرداخته‌ام.
البته نبود چنین آثاری مربوط به سال‌های بسیار دور گذشته تاکنون است و امروز با چنین مشکلی روبرو نشده‌ایم. این موضوع جای بحث بسیار دارد و باید با جدیت روی آن کار شود.
برای مثال من روی رمان «برج 110» مشغول فعالیت هستم. 110 جمع حروف ابجد اسم حضرت علی(ع) است و من از حضرت علی(ع) در این رمان صحبت کرده‌ام، منتهی یک جهان فانتزی را ارائه می‌کنم و در هیچ جای این اثر از حضرت علی اسم برده نمی‌شود، ولی مخاطب می‌تواند شخصیت ایشان را در رمان احساس کند.
نویسندگان پیشکسوت چه نقشی در این باره ایفا می‌کنند؟
طبیعتاً این افراد به دلیل موقعیت‌هایی که دارند باید زمینه‌سازی کنند و بیشتر به این مسائل بپردازند؛ باید به این عرصه‌ها پرداخته شود و پیشکسوتان باید این موضوع را جا بیندازند و با این کار، سایر نهادها هم می‌توانند با برگزاری جشنواره‌ها به ایفای نقش بپردازند.
چند دوره سرداور بخش داستان جشنواره «کبوتر حرم» با موضوع درباره امام رضا(ع) بودم. آثار ارزنده‌ای ارائه شده بود. اگر قرار باشد آثاری درباره سایر ائمه نیز نوشته شود، باید به همین طریق عمل کرد.
چه پیشنهادی در این باره دارید؟
این عرصه بسیار حساس است و بنا به این دلایل، کمتر نویسنده‌ای وارد آن می‌شود، ولی باید موقعیت و انگیزه لازم را برای ورود نویسندگان به این حوزه ایجاد کرد و زمینه فراهم شود. همچنین نویسندگان باید تشویق شوند و مسابقه داستانی و جشنواره برگزار شود تا قلم‌ها متوجه این عرصه شوند تا آثار درخوری در این عرصه به وجود بیاید.
