چرا قرائت قرآن با خط نسخ سهل‌تر از سایر خطوط است

عبدالصمد حاج‌صمدی، استاد خوشنویس در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه زبان نسخ برای همه قابل فهم است، گفت: اینکه چرا خط نسخ به عنوان اصلی‌ترین خط برای نگارش قرآن کریم مورد استفاده قرار می‌گیرد چند دلیل دارد که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در این خط ضخامت حروف به یک اندازه زیر و زبر است، برای همین وقتی قطر و درشتی این دو بخش (حروف و اعراب) یکی می‌شود خواندن آن نیز بسیار ساده‌تر انجام می‌شود.

وی افزود: نکته دیگر که سبب امتیاز خط نسخ شده این است که این خط خیلی قانومند است. برای مثال در خط‌های مثل نستعلیق و ثلث «الف» یک انحایی دارد، اما در خط نسخ این حرف کاملا صاف است. همین شکل از نگارش، نظم خاصی به این خط داده که در خطوط دیگر نمی‌توان آن را مشاهده کرد. این امتیاز نیز تنها برای ایرانیان نیست، بلکه در کشورهای عربی هم قرآن‌های رایج با خط نسخ عربی نوشته می‌شود.

این استاد خط نسخ و ثلث ادامه داد: نکته حائز اهمیت این است که در این خط حروف به هیچ وجه در هم قفل نمی‌شوند، درصورتی‌که در خطوط دیگر می‌بینیم که حروف و اعراب در هم تنیده می‌شوند، همین موضوع سبب می‌شود که خواندن قرآنی که با خط تستعلیق یا ثلث نوشته شده از خط نسخ بسیار دشوارتر باشد.

حاج صمدی درباره تاریخچه خط نسخ تأکید کرد: در آغاز خط نسخ هم‌ردیف خطوطی چون خط کوفی بود که از آن به عنوان نسخ حجازی نام برده می‌شد. در آن دوران خط نسخ در سایه خط کوفی قرار داشت، اما به مرور مزیت‌های این خط سبب شد، دیگر خطوط نتوانند هم اندازه این خط در کتابت قرآن نقش داشته باشند.

وی در پاسخ به این پرسش پایانی مبنی بر این‌که چند نوع خط نسخ وجود دارد، بیان کرد: انواع خط نسخ که از قدیم رواج داشته عبارتند از: نسخ قدیم (نسخ حجازی)، نسخ الفضاح، نسخ عثمانی (نسخ یاقوتی)، نسخ ایرانی (نسخ نی ریزی)، نسخ بغدادی (جدید)، نسخ‌الحدیث و نسخ چاپی. خط نسخی قدیم (نسخ حجازی). درباره خط نسخ ایرانی باید گفت که در خط نسخ نی‌ریزی زاویه قطع قلم میانه (متوسط) است و با دقت نظر در برخی از حروف نسخ نی ریزی، آثاری از خط نستعلیق در آن دیده می‌شود.