برنامه‌ مشخصی برای تولید آثار نمایشی مناسبتی وجود ندارد

حسن باستانی، نویسنده و کارگردان تئاتر، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: بی‌برنامگی حاصل ضعف در مدیریت تئاتر این روزها بیداد می‌کند و کافیست سری به مجموعه‌های تئاتری، تالار و سالن‌های اجرا بزنیم تا به این نتیجه برسیم که اغلب سالن‌ها فاقد اجرای نمایش هستند و اگر هم اجرایی در آنها صورت می‌گیرد، استقبال مخاطبان آن‌گونه که انتظار می‌رود، نیست.
وی گفت: البته بخشی از این عدم استقبال مربوط به ماه رمضان و روزه‌داری مخاطبان است که فرصت و مجال کافی را از آنها برای پیگیری اجراهای نمایشی سلب می‌کند؛ فارغ از این موضوع بحث من در مورد خود آثار اجراشده در سالن‌های نمایشی است که معدود تالارهای نمایشی را می‌توان سراغ گرفت که در آنها نمایشی در حال اجرا باشد.
اغلب سالن‌های فاقد پویایی و نشاط حاصل از اجرا هستند
کارگردان نمایش دینی «بی‌سرزمین‌تر از باد» ادامه داد: برای مثال سالن اصلی تئاترشهر که بسیاری از فعالان تئاتر در آرزوی اجرای نمایشی در آن هستند، مدتی است که بعد از اجرای آخرین نمایش که البته آن نیز باز‌تولید یک نمایش قدیمی بود، دیگر هیچ اجرای نمایشی در آن صورت نمی‌گیرد و این در شرایطی است که بسیاری از آثار نمایشی براساس تعهد مرکز هنرهای نمایشی همچنان در صف نوبت اجرا انتظار می‌کشند.
باستانی تصریح کرد: بخشی از این تعطیلی اجرای نمایش در سالن‌های نمایشی به گروه‌های تئاتری بازمی‌گردد که به دلیل برداشته شدن بسیاری از ساز و کارهای حمایتی از آثارشان، تمایلی به اجرا ندارند و البته قدرت ریسک آنها نیز بی‌اندازه پایین آمده است؛ چرا که دیگر در نظام اداری تئاتر نه از قرارداد خبری است، نه شورای حمایت از آثار نمایشی وجود خارجی دارد و علاوه بر اینها، مرکز هنرهای نمایشی 20 درصد از فروش گیشه را نیز از آن خود می‌داند.
بازتولید آثار قدیمی، مانع تزریق اندیشه جدید در تئاتر می‌شود
این کارشناس تئاتر در ادامه گفت: در چنین شرایطی همانطور که گفتم کارگردان تئاتری در پی داشته‌های گروه خود به فکر بازتولید و اجرای آثاری هستند که پیشتر اجرای عمومی موفقی داشته است تا به این وسیله با برانگیختن حس نوستالژیک مخاطب، فروش گیشه خود را تضمین کند؛ این اتفاق به ظاهر جریان خوبی است اما مانع از تزریق تفکر و اندیشه جدید در تولیدات تئاتری می‌شود، شکلی از کاسبکاری به جای فرهنگسازی بر تئاتر سایه می‌افکند؛ ضمن اینکه با اشغال سالن‌های نمایشی عملاً فرصت از سایر گروه‌های نمایشی گرفته شده و بی‌عدالتی ناخودآگاه در عرصه تئاتر قوت می‌گیرد.
باستانی در ادامه افزود: من همه این مسائل و معضلات را در عرصه تئاتر حرفه‌ای، ناشی از ضعف مدیریتی می‌دانم که هیچ برداشتی از شرایط، اوضاع و احوال هنرمندان تئاتر و اینکه شاید بسیاری از آنها مجبورند تنها با توسل به تئاتر امرار معاش کنند، ندارد؛ وگرنه پس از گذشت 4 ماه از سال، برنامه‌ای دقیق و متقن در مورد کلیت تئاتر، اجراهای آن و برگزاری رویدادهایی همچون انواع جشنواره‌ها تنظیم می‌شد.
این کارگردان تئاتر تأکید کرد: حتی برطبق یک سنت نمایشی که به مناسبت‌های گوناگون مذهبی، شاهد تولید و اجرای آثار مناسبتی بودیم، این اتفاق را در سال جاری شاهد نیستیم و به طور مثال در ماه رمضان  سالن‌های تئاتری فاقد اجرای نمایشی مناسبتی هستند که حتی به شکلی سفارشی تولید آن به گروه‌های خاص محول می‌شد و مدیریت جدید تئاتر حتی فرصت این شکل از تولید تئاتر را که در دوره‌های گذشته مورد نقد کارشناسان و فعالان تئاتری بود، سلب کرده است.
تولید سفارشی تئاتر به شرط خلاقیت هنری فاقد اشکال است
وی با اشاره به اینکه هیچگاه مخالف تولید سفارشی تئاتر نبوده است، گفت: به هر حال حتی اگر قائل به سفارشی بودن تولید تئاتر نباشیم، باز یک محصول نمایشی مورد نظر و تأیید عده‌ای است و گروهی اجرایی که باید آن را به تولید و اجرا برسانند؛ من با شکل کار و آنچه در فرایند تولید یک اثر نمایشی با مضامین دینی و مذهبی اتفاق می‌افتد، مخالفم؛ اینکه اختیار و خلاقیت هنری از گروه نمایشی گرفته می‌شود و روند به گونه‌ای پیش می‌رود که کار فاقد هر نوع بینش هنری و در نظر گرفتن اصول و فنون نمایشی تنها به بیان آنچه می‌پردازد که پیش‌فرض جریان و یا عده‌ای خاص است.
باستانی در پایان گفت: اگر قرار است تولیدات نمایشی ما با موضوع و مضامین دینی و ارزشی و در قالب‌های مناسبتی با این شکل و شمایل تولید شوند، تصور می‌کنم تولید نشدن آنها بیشتر به صلاح باشد؛ امیدوارم مسئولان نمایشی به فکر باشند و با نگاهی بازتر و دقیق‌تر و نگرشی نو دست فعالان تئاتری را که دغدغه کار مذهبی دارند، باز گذاشته تا حداقل در ایام خاصی از سال همچون ماه رمضان، به جای سالن‌های خالی نمایشی، حداقل چند کار نمایشی با موضوع رمضان و یا هر مناسبت دیگر برای مخاطبان تولید شود.