اصرار شهید سلیمانی ساخت «مجنون» را به ثمر رساند + صوت
تهیه‌کننده فیلم «مجنون» گفت: فیلم سینمایی «مجنون» که به بخشی از زندگی شهید مهدی زین‌الدین می‌پردازد، با پیگیری و تأکید ویژه سردار شهید حاج‌قاسم سلیمانی به مرحله تولید رسید.
فیلم سینمایی «مجنون» اثری معناگرا و عاطفی است که با نگاهی انسانی و درونی، به بخشی از زندگی شهید مهدی زین‌الدین، از فرماندهان برجسته دوران دفاع مقدس، می‌پردازد. این فیلم تلاش دارد تا از خلال روایتی محدود در زمان اما عمیق در معنا، روحیه، منش و نوع نگاه این فرمانده جوان را به تصویر بکشد؛ جوانی که ایمان، عقل و عشق را در مسیر جهاد و خدمت به مردم به هم پیوند زد.
در «مجنون»، تمرکز نه بر بازگویی تمامی وقایع زندگی شهید زین‌الدین، بلکه بر برهه‌ای خاص از حیات اوست؛ مقطعی که میان تصمیم، ایمان و مسئولیت گرفتار می‌شود و در سکوت و خلوت خود، معنای واقعی اطاعت، اخلاص و شجاعت را بازمی‌یابد. کارگردان با پرهیز از شعارزدگی، کوشیده این بخش از زندگی او را به‌صورت درامی انسانی روایت کند؛ روایتی که از عمق روح برمی‌خیزد و مخاطب را با ساحت درونی یک قهرمان آشنا می‌سازد.
عنوان فیلم «مجنون»، اشاره‌ای استعاری به همان حالت شیدایی و وارستگی دارد که در عرفان اسلامی، اوج ایمان و معرفت به شمار می‌رود. شهید زین‌الدین در روایت فیلم، انسانی است که در اوج عقلانیت و تدبیر نظامی، از شدت عشق و تسلیم در برابر اراده الهی به نوعی جنون الهی رسیده است. فیلم با ترکیب عقل و عشق، جنگ و عرفان، تلاش دارد سیمای متفاوتی از یک رزمنده مؤمن و متفکر ارائه دهد.
از نظر ساختاری، «مجنون» میان فضای واقع‌گرایانه میدان جنگ و ساحت ذهنی و روحانی شخصیت اصلی در رفت‌وآمد است. فیلمبرداری تأمل‌برانگیز، موسیقی آرام و طراحی میزانسن‌های خلوت، به مخاطب اجازه می‌دهد تا از ظاهر نبرد به باطن آن، از خاکریز به خلوت دل قهرمان سفر کند. همین نگاه تأملی است که فیلم را از آثار متعارف جنگی متمایز می‌کند.
در مجموع، «مجنون» نه شرح زندگی شهید زین‌الدین، بلکه بازآفرینی لحظه‌ای از زیست ایمانی اوست؛ لحظه‌ای که در آن انسان میان زمین و آسمان معلق می‌ماند و باید تصمیم بگیرد با ایمانش چه کند. این فیلم تلاشی است برای فهم روح یک فرمانده که در میانه‌ی جنگ، همچنان عاشقانه زیست و به‌جای فریاد، از سکوت و ایمان سخن گفت.
ایکنا پیرامون تمامی این مسائل و جزئیات ساخت و فرآیند تولید فیلم سینمایی «مجنون»، با عباس نادران، تهیه‌کننده اثر، گفت‌وگویی مفصل انجام داده است که در ادامه می‌توانید همراه با توضیحات و تحلیل‌های دقیق ایشان بخوانید و با پشت صحنه شکل‌گیری این فیلم بیشتر آشنا شوید.
ایکنا – در آغاز درباره ایده اولیه فیلم «مجنون» توضیح دهید و بگویید ایده از کجا شکل گرفت، چه کسی یا چه عاملی باعث شد شما به سراغ این موضوع بروید، چه دغدغه‌هایی باعث شد فیلمی درباره شهید مهدی زین‌الدین تولید شود و در آن زمان چه پژوهش‌هایی انجام شد تا ایده به فیلمنامه تبدیل شود.
ایده اولیه فیلم «مجنون» حدود دو تا سه سال قبل از تولید مطرح شد و در آن زمان حتی اسم فیلم «مجنون» نبود و با نام دیگری شناخته می‌شد. این ایده به اصرار و پیگیری شهید قاسم سلیمانی شکل گرفت، ایشان بسیار تأکید داشتند که حتماً فیلمی درباره شهید مهدی زین‌الدین ساخته شود. یک سال و نیم بعد، در دیدار هفته دفاع مقدس با رهبر انقلاب، ایشان نیز صراحتاً اعلام کردند که روایت جنگ و قصه انسان‌های جنگ باید مطرح شود و شهید زین‌الدین یکی از مهم‌ترین شخصیت‌ها بود.
در ابتدا پژوهشی انجام شد، اما کامل نبود و حتی نسخه ابتدایی فیلمنامه‌ای هم توسط یکی از دوستان بزرگوار نوشته شد، اما پس از گذشت چند ماه متوجه شدیم آن نسخه نمی‌تواند کاراکتر شهید زین‌الدین را در برهه مهم زندگی‌اش به تصویر بکشد و نهایتاً تنها یک فیلم کم اثر یا خنثی تولید می‌شد، بنابراین پروژه موقتاً متوقف شد و تصمیم گرفتیم با نگارش فیلمنامه‌ای جدید و دقیق‌تر، داستان را به شکل قابل اعتنایی روایت کنیم.
ایکنا – در ساخت فیلم «مجنون»، میزان وفاداری به واقعیت تاریخی و مستند بودن داستان چه مقدار بود و تا چه حد اجازه دادید تخیل هنری وارد روایت شود؟ آیا محدودیتی برای دست بردن در روایت و تغییر جزئیات برای جذابیت بیشتر ایجاد شد یا همه چیز دقیقاً مطابق مستندات تاریخی و واقعیت رخ داد؟ درباره چالش‌هایی که در این زمینه داشتید توضیح دهید و بگویید چگونه بین واقعیت و درام تعادل برقرار شد؟
در فیلم «مجنون» پایبندی کامل به واقعیت تاریخی و ارجاعات مستند داشتیم، اما هیچ الزامی برای کم‌رنگ کردن درام وجود نداشت. کارگردان فیلم، که سابقه مستندسازی دارد، حساسیت زیادی روی وفاداری به واقعیت داشت، و این یکی از چالش‌های اصلی پیش‌تولید بود. شخصاً اصرار داشتم که درام فیلم تقویت شود و گاهی لازم بود جزئیات واقعی بازآرایی شود تا جذابیت داستان حفظ شود. پس از شش تا هفت ماه بازنویسی فیلمنامه، تعادلی بین وفاداری به واقعیت و نیازهای درام ایجاد شد. برخی شخصیت‌ها و اتفاقات تاریخی به کاراکترهای موجود در فیلم ارجاع داده شدند، زیرا امکان نمایش همه جزئیات عملیاتی و لشکری وجود نداشت. برای مثال، تراژدی گردان المهدی که در عملیات خیبر شهید شدند، حتی پس از ۳۰ سال تفحص، هیچ پلاک یا اثری از آن‌ها باقی نمانده بود؛ نشان دادن این جزئیات به شکل مستقیم می‌توانست کل داستان را تحت شعاع قرار دهد، بنابراین روایت تعدیل شد اما همچنان به اصل ماجرا وفادار ماند.
ایکنا – عنوان فیلم «مجنون» بار معنایی سنگینی دارد. لطفاً توضیح دهید این عنوان چه ارتباطی با مضمون اصلی فیلم و شخصیت شهید زین‌الدین دارد، چرا از این عنوان استفاده شد، و چه نکاتی در مورد شیدایی، سرگشتگی، عشق به خاک و کشور و ایثار فرماندهان و رزمندگان پشت این انتخاب وجود دارد که مخاطب باید با دیدن فیلم دریافت کند؟
عنوان «مجنون» نه تنها به لحاظ محل عملیاتی که جزایر مجنون بود، بلکه به دلیل اقداماتی که رزمندگان و مخصوصاً شهید زین‌الدین انجام دادند، انتخاب شد. «مجنون» به معنای شوریدگی، شیدایی و سرگشتگی است؛ فرمانده‌ای که با وجود تمام محدودیت‌ها، محاصره‌ها و تهدیدها، پای کار می‌ایستد و پیروز می‌شود. شهید زین‌الدین و نیروهای لشکر ۱۷ در شرایطی که راه ارتباطی‌شان با عقبه قطع شده بود و امکانات اولیه بسیار محدود بود، موفق شدند عملیات را پیش ببرند و نتیجه بگیرند. این عنوان بار معنایی گسترده‌ای دارد و صرفاً به یک شخصیت محدود نمی‌شود، بلکه روح کلی عملیات و تلاش نیروهای لشکر ۱۷ را بازتاب می‌دهد و نشان‌دهنده تعهد، عشق به خاک و مردم، ایمان و شجاعت رزمندگان است.
ایکنا – بسیاری مخاطبان فیلم «مجنون» را درباره عشق و ایمان انسانی می‌دانند. از دید شما، مضمون اصلی فیلم چیست و چه پیامی را قصد دارید به مخاطب منتقل کنید؟ چطور می‌خواهید تصویر یک قهرمان باورپذیر را ارائه دهید که هم واقع‌گرا باشد و هم الهام‌بخش؟
در بازنویسی فیلمنامه تأکید داشتیم تصویری از یک قهرمان باورپذیر خلق کنیم، نه یک شخصیت آرمانی دست نیافتنی. مهدی زین‌الدین در فیلم در شرایط بحرانی دچار استیصال و اضطراب می‌شود، وقتی رفیقی را از دست می‌دهد گریه می‌کند و هنگام شنیدن خبر شهادت همتایانش بغض می‌کند، همانند همه انسان‌ها واکنش نشان می‌دهد. اما تفاوت او با دیگران این است که با تکیه بر ایمان، توکل و تلاش، راه‌حل پیدا می‌کند و عمل می‌کند.
ایده به اصرار و پیگیری شهید قاسم سلیمانی شکل گرفت، ایشان بسیار تأکید داشتند که حتماً فیلمی درباره شهید مهدی زین‌الدین ساخته شود
فیلم تلفیقی از عشق زمینی و الهی است؛ عشق به مردم، خاک و ماموریت، همراه با ایمان و تلاش زمینی. قهرمان فیلم، با عقل، هوش و مدیریت بحران، نه با معجزه، موفق می‌شود. حتی توجه کنید که مهدی زین‌الدین نخبه‌ای بود، رتبه چهار کنکور پزشکی و پذیرش سوربون را داشت، اما جبهه رفت. این ویژگی‌ها در فیلم بازتاب داده شده تا مخاطب الهام بگیرد و ببیند تلاش و ایمان واقعی می‌تواند راهگشا باشد.
ایکنا – با توجه به واقع‌گرایی و شاعرانه بودن روایت فیلم، تصور می‌کنید این فیلم چه تأثیر معنوی بر مخاطب خواهد داشت و چه احساسی را می‌خواهید بعد از تماشای فیلم در مخاطب ایجاد شود؟ آیا هدف شما صرفاً روایت یک عملیات دفاع مقدس است یا قصد دارید تجربه عاطفی و الهام‌بخش نیز به مخاطب منتقل شود؟
تجربه اکران جشنواره و اکران عمومی نشان داد که هیچ مخاطبی از دیدن «مجنون» پشیمان نشده است. فیلم توانسته ارتباط عاطفی و معنوی برقرار کند و مخاطب با قهرمان همراه شود، شرایط سخت، استیصال و تلاش او را تجربه کند و پیام ایمان، توکل و کوشش را دریافت کند. واقع‌گرایی و پرداخت شاعرانه فیلم کمک می‌کند تا ضمن آگاهی از تاریخ و عملیات دفاع مقدس، مخاطب از نظر روحی و معنوی با داستان همراه شود. هدف ما فقط روایت یک عملیات نبوده، بلکه می‌خواستیم مخاطب احساس کند که انسان می‌تواند با ایمان، تلاش و تدبیر بر بحران‌ها و محدودیت‌ها غلبه کند و از دل تراژدی‌ها، راه حل پیدا کند و مسیر پیروزی را طی نماید.
ایکنا – با توجه به بازخوردهایی که از مخاطبان دریافت کردید، آیا احساس می‌کنید فیلم «مجنون» توانسته با بیننده ارتباط برقرار کند و تاثیری که مد نظر شما بود، ایجاد شود؟
واقعیت این است که هر فیلمی در جهان قابل نقد است و همواره می‌توان آن را بهتر ساخت، اما خدا را شکر از این حیث من خیلی احساس خوبی دارم. وقتی مخاطب وارد سالن سینما می‌شود و بعد از تماشای فیلم از سالن خارج می‌شود، یا با چشمان اشک‌آلود و احساس غرور و شعف از پیروزی قهرمان ملی‌اش بیرون می‌آید، یا به وقایعی که در فیلم رخ داده فکر می‌کند، متوجه می‌شویم که فیلم توانسته با مخاطب ارتباط برقرار کند. مخاطب امروز، به ویژه با نشانه‌ها و مؤلفه‌هایی که فیلم با فضای اجتماعی امروز ایران مهر ۱۴۰۴ همخوانی دارد، به شدت می‌تواند با فیلم ارتباط برقرار کند. این مشابهت‌ها اهمیت و ضرورت ساخت چنین فیلمی را بیش از پیش نمایان می‌کند و نشان می‌دهد که انتخاب موضوع و نحوه روایت کاملاً درست بوده است.
ایکنا – در مورد مسائل فنی و بازیگری فیلم، انتخاب بازیگران چگونه انجام شد؟ به ویژه نقش مهدی زین‌الدین که ستون فیلمنامه است و حضورش در تمام سکانس‌ها الزامی بود، چه چالش‌هایی داشت و چه معیارهایی برای انتخاب بازیگر در نظر گرفته شد؟
انتخاب بازیگر برای این فیلم، به ویژه برای نقش مهدی زین‌الدین، پرچالش‌ترین مرحله پیش‌تولید بود. باید بازیگری را پیدا می‌کردیم که هم شباهت ظاهری داشته باشد، هم توانایی بازیگری‌اش بالا باشد و هم فهم دقیق از فیلمنامه و کاراکتر را داشته باشد. فیلم براساس روایت اول شخص است و در بسیاری از سکانس‌ها دوربین همه جا با مهدی زین‌الدین همراه است، به همین دلیل حضور بازیگر اصلی در تمام لحظات فیلم الزامی بود. علاوه بر این، مسائل اجتماعی و حواشی فردی هر بازیگر نیز در انتخاب نقش تاثیرگذار بود. از میان شش یا هفت گزینه نهایی، پس از بررسی‌های متعدد و دوبار کنار گذاشتن و دوباره مطرح کردن، نهایتاً سجاد بابایی را برای نقش اصلی انتخاب کردیم. این انتخاب باعث شد بتوانیم ستون فیلم را مستحکم کنیم و دیگر بازیگران را حول محور شخصیت اصلی بچینیم.
ایکنا – در مورد سایر نقش‌ها، مانند بهزاد خلج و شخصیت‌های دیگر، چگونه روند انتخاب بازیگر پیش رفت و چه نکاتی در نظر گرفته شد تا ترکیب بازیگران واقعی و باورپذیر باشد؟
در مورد سایر نقش‌ها مانند بهزاد خلج، شبنم قربانی و سایر بازیگران، شرایط کاملاً متفاوت بود. برخی نقش‌ها انتخاب اول ما بودند و برخی دیگر نیاز به بررسی‌های دقیق داشتند. هدف این بود که ترکیب بازیگران نه تنها از نظر بازیگری بلکه از نظر رنگ‌بندی شخصیتی در کنار هم واقعی و باورپذیر باشد. تلاش کردیم تا شخصیت‌ها با واقعیت زندگی رزمندگان و فضای لشکر ۱۷ علی ابن ابیطالب همخوانی داشته باشند و در عین حال نماینده دو طیف مختلف اجتماعی باشند.
مخاطب امروز، به ویژه با نشانه‌ها و مولفه‌هایی که فیلم با فضای اجتماعی امروز ایران مهر ۱۴۰۴ همخوانی دارد، به شدت می‌تواند با فیلم ارتباط برقرار کند
برای مثال، افشین حسنلو نماینده یک شخصیت قانونمدار و متعصب است، در حالی که برخی دیگر مانند شخصیت‌های داش مشتی، رفتارهای لوتی‌وار و پرجنب و جوش دارند. این ترکیب باعث شد فیلم از نظر روایت و جلوه‌های شخصیتی بسیار متنوع و واقعی شود و حس حضور واقعی در جبهه را به مخاطب منتقل کند.
ایکنا – خانواده‌های شهدا و حساسیت‌های آن‌ها چگونه در انتخاب بازیگران و بازنمایی شخصیت‌ها لحاظ شد؟ آیا این موضوع محدودیتی ایجاد کرد یا به شکل‌گیری بهتر کاراکترها کمک کرد؟
قطعاً حساسیت خانواده‌های شهدا یک چالش مهم بود، زیرا هر انتخاب بازیگری باید با دقت و احترام به واقعیت‌ها و خاطرات آن‌ها صورت می‌گرفت. برای مثال، نقش مجید توسط محمد رشنو بازی شد و ما می‌دانستیم که انتخاب اشتباه می‌توانست واکنش منفی خانواده‌ها را به دنبال داشته باشد. بنابراین تمامی انتخاب‌ها با وسواس، بررسی دقیق و احترام به خاطرات و ارزش‌های شهدا انجام شد. این حساسیت‌ها نه تنها محدودیت ایجاد نکرد، بلکه باعث شد بازیگران دقیق‌تر و مسئولانه‌تر کار کنند و کاراکترها باورپذیرتر شوند. نتیجه این شد که فیلم توانست از پس چالش‌ها بربیاید و ترکیبی از شخصیت‌ها و اتفاقات واقعی را با حفظ احترام به واقعیت‌ها بازسازی کند.
ایکنا – واکنش مخاطبان در سالن‌ها و تاثیر فیلم بر فضای عمومی چگونه بوده است؟
تا جایی که مخاطب را در سالن‌های سینما آوردیم، نظر مثبت آن‌ها جلب شد. یکی از بزرگترین لذت‌های من این است که خودم به سالن‌ها بروم و واکنش واقعی مردم را ببینم. هرچند سانس‌ها و اکران محدود بودند و برخی از سالن‌ها با تاخیر باز شدند، اما بازخوردها بسیار مثبت بود.
مخاطبان احساس کردند که فیلم واقعی، ملموس و بدون شعارپردازی است و گوشه‌ای از واقعیت‌های هشت سال دفاع مقدس و تلاش رزمندگان را به تصویر کشیده است. امید ما این است که با دیدن فیلم، تولیدکنندگان و سازندگان دیگری هم انگیزه بگیرند تا فیلم‌های خوب و ارزشمند در این فضا ساخته شود و پیام فیلم به شکل گسترده‌تری منتقل شود.
ایکنا – در طول پیش‌تولید و تولید، با چه چالش‌هایی از نظر شرایط اجتماعی و سیاسی کشور مواجه شدید و این مسائل چگونه بر روند فیلمبرداری و انتخاب بازیگر تأثیر گذاشت؟ لطفاً جزئیات سختی‌هایی که تیم با آن روبرو شد و راهکارهایی که برای مدیریت آن‌ها استفاده کردید را توضیح دهید.
در پاییز و زمستان ۱۴۰۱، کشور با شرایط اجتماعی بسیار پیچیده‌ای مواجه بود و این مسئله باعث شد روند پیش‌تولید و انتخاب بازیگران به شدت دشوار شود. بسیاری از افراد به دلیل فضای اجتماعی و انتقاداتی که ممکن بود متوجه حضورشان در پروژه شود، تمایل نداشتند همکاری کنند و برخی دوستان تصور می‌کردند که ادامه پروژه غیرممکن است. با تیم، از جمله گروهی که حدود ۱۷۰ تا ۱۸۰ نفر بودند، مسیر پیچیده‌ای را پشت سر گذاشتیم تا بتوانیم فیلم را به پایان برسانیم. در این شرایط، صبر، دقت و بررسی مداوم هر گزینه برای بازیگری و هر تصمیم فنی بسیار حیاتی بود و با وسواس کامل پیش رفتیم تا هیچ نکته مهمی نادیده گرفته نشود.
ایکنا – چه پیامی برای تولیدکنندگان و گروه‌های فیلم‌سازی دارید که قصد دارند در حوزه دفاع مقدس و روایت‌های ملی فعالیت کنند؟
ساخت آثار با موضوع دفاع مقدس نیازمند تعهد، صبر و احترام به واقعیت‌ها و خانواده‌های شهداست. تولیدکنندگان باید بدانند که سختی‌ها و چالش‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما نتیجه نهایی و تاثیر بر مخاطب ارزشمندترین پاداش است. مهم است که تیم با انگیزه و ایمان کار کند، حتی در شرایط دشوار، و توجه داشته باشد که فیلم فقط یک محصول هنری نیست، بلکه پیام و خاطره نسل گذشته را منتقل می‌کند. همچنین توصیه می‌کنم تولیدکنندگان به ارتباط نزدیک با مخاطب اهمیت بدهند و تمام تلاش خود را به کار بگیرند تا آثارشان واقعیت‌محور، قابل اعتماد و تأثیرگذار باشد و پیام ارزشمندشان در ذهن مردم باقی بماند.
گفت‌وگو از داوود کنشلو
انتهای پیام
