بنیاد شعر و ادبیات داستانی؛ مجری جایزه «جلال» و «پروین»/ مراسم کتاب فصل حذف شد
گروه ادب: دبیر کارگروه بازنگری جوایز فرهنگی کتاب از یکی شدن دبیرخانه جوایز گام اول، کتاب سال و فصل خبر داد و گفت: بنیاد شعر و ادبیات داستانی مجری جایزه ادبی جلال آل‌احمد و پروین اعتصامی خواهد بود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدرضا وصفی، دبیر کارگروه بازنگری جوایز فرهنگی کتاب پیش از ظهر امروز، 4 مردادماه، در سرای اهل قلم در جمع خبرنگاران به مصوبات جلسه نهایی کارگروه بازنگری جوایز کتاب اشاره کرد و گفت: در 12 جلسه فشرده و جدی که در رابطه با اهداف، رویکرد‌ها، عملیات علمی و اجرایی جوایز، سیاستگذاری‌ها و شاخص‌های آن بحث شد، در نهایت اعضای کارگروه در تاریخ دوشنبه 22 تیرماه در هفت بند و به معاونت فرهنگی وزارت ارشاد ارائه کردند.
وی درباره جایزه کتاب خلیج فارس افزود: برابر آئین‌نامه جاری در دبیرخانه جشنواره فرهنگی خلیج فارس و همزمان با آن و با حضور پررنگ ادارات کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و استان‌های مجاور خلیج فارس، همچنان با قوت لازم برگزار شود، برگزاری جایزه کتاب به دبیرخانه جشنواره واگذار شد.
وصفی با اشاره به برگزاری این جشنواره و جایزه در مقیاس بین‌المللی بیان کرد: کشورهای فارسی‌زبان نیز اصرار بر این دارند که عنوان خلیج فارس ذکر شود و در این راستا در حوزه کشورهای عربی‌زبان با چالش جدی مواجهیم. از سوی دیگر در این راستا به دنبال آثاری در رابطه با خلیج فارس هستیم، اما هنوز کار شاخصی در این زمینه وجود ندارد، به طور مثال هنوز بر روی نام‌های فارسی جنوب خلیج فارس کاری انجام نشده است، در حالی که بیش از 70 درصد از محله‌های آنها دارای نام ایرانی و فارسی است.
جایزه گام اول یکی از بخش‌های ویژه جایزه کتاب سال
وصفی ادامه داد: جایزه گام اول، در ذیل جایزه کتاب سال مورد ارزیابی و تشویق قرار می‌گیرد و به عنوان اثر ویژه در بخش جوانان معرفی می‌شود و ارزش مادی آن نیز به منظور تشویق جوانان، همسنگ جایزه کتاب سال خواهد شد تا جوانان انگیزه را برای نگارش آثار بعدی خود داشته باشند.
وی در ادامه از تفویض جوایز جلال آل‌احمد و پروین اعتصامی به بنیاد شعر و ادبیات داستانی خبر داد و تصریح کرد: با توجه به رویکرد این دو جایزه، جوایز جلال و پروین به این بنیاد تفویض می‌شود، البته اجرای آن بر عهده این بنیاد است و انتخاب دبیر آن بر عهده وزیر ارشاد است.
وصفی اظهار کرد: بررسی و بازنگری جوایز کتاب انجام شده، مربوط به جوایزی بود که مرتبط با وزارت ارشاد بود و جوایزی که وزارت ارشاد در آنها نقش حمایتی دارد، ذیل این بازنگری قرار نگرفته است. از سوی دیگر، بنیاد شعر و ادبیات داستانی، با تشکیل کارگروه کارشناسی، باید به بازخوانی آئین‌نامه‌های اجرایی پرداخته و پیشنهادات خود را به منظور بررسی در دوره دوم این کارگروه، تا پس از بررسی نهایی، به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه کند.
مراسم اجرایی و جایزه مستقل کتاب فصل حذف شد
وی در رابطه با جایزه کتاب فصل گفت: با توجه به این که در برخی فصل‌ها تعداد کتاب زیاد و در برخی کم است و سبب می‌شود داوری دقیق و درستی انجام نشود و از سوی دیگر تعدد برگزاری مراسم سبب تکرار در آن شده و این تکرار از ارزش واقعی این جایزه می‌کاهد، به همین دلیل تشریفات داوری علمی کتاب فصل، همچنان ادامه دارد، اما مراسم و تشریفات اجرایی مراسم آن و جایزه مستقل آن حذف شده است.
دبیر کارگروه بازنگری جوایز فرهنگی کتاب ادامه داد: آثار ارزشمند در هر فصل، به عنوان بهترین‌های فصل و یا نامزدهای احتمالی کتاب سال، بر روی میز داوری کتاب سالِ همان سال قرار خواهد گرفت و لیست بهترین‌ها و نامزدهای احتمالی کتاب سال در اختیار افکار جمعی و رسانه‌های عمومی کشور قرار می‌گیرد.
وی در ادامه بیان کرد: در جلسه نهایی مقرر شد، از سوی رسانه‌ها، صفحه‌ها و درگاه‌های تخصصی رسانه‌ها درخواست شود به نقد و ارزیابی آثار پرداخته و نقد خود را نیز برای جشنواره نقد کتاب ارسال کنند. همچنین آئین‌نامه جایزه کتاب سال، به گونه‌ای بازبینی شود که زمینه رقابت گسترده‌تر از قبل را فراهم کند و تعداد جوایز در دو بخش برگزیده و تشویقی افزایش یابد.
وصفی با اشاره به جشنواره نقد کتاب گفت: این جشنواره با توجه به ماهیت و کارکرد متمایز آن، به کار خود با قوت ادامه داده و کارگروه ویژه‌ای به بازخوانی آئین‌نامه و ارائه پیشنهادات جدید به دور دوم این کارگروه تشکیل شود.
ارائه پیشنهادات نهایی جایزه کتاب سال در دور دوم جلسات کارگروه بازنگری
وی به جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی نیز اشاره و عنوان کرد: با توجه به جایگاه جهانی این جایزه، فعالیت آن همچنان با قوت ادامه یافته و به منظور بهره بردن از نقش آن در عرصه دیپلماسی علمی و فرهنگی، گروه ویژه‌ای تشکیل می‌شود تا روند دیدبانی علمی، ارزیابی آثار و اجرایی آن را با مشورت اساتید، صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران داخل و خارج از کشور، به بازخوانی و برابر اهداف جهانی، پیشنهادهای مناسب را به دور دوم کارگروه برای قرار گرفتن در فرآیند تصویب نهایی، ارائه کند.
وصفی تصریح کرد: دبیرخانه جایزه کتاب سال، با تشکیل جلسات ویژه‌ای روندهای علمی و اجرایی کنونی را با مشورت اساتید، صاحب‌نظران و دست‌اندرکاران، بازخوانی کرده و پیشنهادات مناسب را به دور دوم این کارگروه به ویژه با عنایت به موارد بند 2 (مربوط به جایزه گام اول) و 4 (مربوط به جایزه کتاب فصل) به منظور قرار گرفتن در فرآیند تصویب نهایی ارائه کند.
کارشناسان مربوط به زبان‌های خاص را نداریم
دبیر کارگروه بازنگری جوایز فرهنگی کتاب ادامه داد: درباره جایزه جهانی کتاب باید گفت که آنچه اهمیت دارد، این است که پیدا کردن یک کتاب خوب در میان آثار خارجی دشوار است؛ چرا که باید اثر را تهیه و خریداری کرد و این گونه نیست که نویسنده اثر را ارسال کند؛ از این رو این جایزه را از سویی می‌توان ترویجی دانست. همچنین کتاب‌هایی که به زبان‌های خاص نظیر تاجیکی، روسی، ارمنی و ... است، کارشناسان و اساتید مربوط به این زبان‌ها را در داخل کشور نداریم که بتوانند آثار را بررسی کنند.
وی با بیان این که قرار است سه مؤسسه خانه کتاب، بنیاد شعر و ادبیات داستانی و دبیرخانه جایزه جهانی کتاب همه جوایز کتاب را مورد بازنگری قرار دهند، گفت: باید قبول کنیم که ما در حوزه ادبیات داستانی بسیار جوان هستیم و در مقایسه با کشورهای دیگر مثل آلمان که جمعیت کشورشان تقریبا با کشور ما یکی است و 8 هزار نویسنده ادبیات داستانی دارند، عقب هستیم. درست است که تاریخ ما در حوزه شعر دارای غنای فرهنگی است اما در حوزه داستان این گونه نیست و این موضوع نیازمند آسیب‌شناسی از منظر سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است.
انقطاع حوزه ادبیات داستانی از دانشگاه‌ها
وصفی با بیان این که انقطاع حوزه ادبیات داستانی با دانشگاه‌ها را شاهدیم، تصریح کرد: کسانی که در حوزه ادبیات داستانی قلم می‌زنند، دانشگاهی نیستند و حوزه شعر و داستان ارتباطی به دانشگاه ندارد و البته در این زمینه ابهام وجود دارد که دانشگاه چه اندازه می‌تواند در پروش نویسنده و شاعر نقش داشته باشند و این امر را باید در جوامع خارج از کشور نیز بررسی کرد.
وی بیان کرد: ادبیات بانوان پس از پیروزی انقلاب اسلامی سبک خاصی دارد و زنان نویسنده در کشور قوت یافته‌اند و قلمشان پخته‌تر شده است. همچنین بانوان در 30 درصد از فرآیند تولید کتاب نقش جدی دارند.
وصفی در ادامه در پاسخ به سؤال خبرنگاری مبنی بر این که در سال‌های گذشته جوایز گام اول در استان‌ها برگزار می‌شد و تکلیف استان‌ها در این راستا چیست، گفت: نویسنده در همه استان‌ها وجود دارد، اما تولید کتاب در همه استان‌ها نیست و 80 درصد کتاب‌هایی که روی میز داوری قرار می‌گیرد، کتاب‌هایی است که در قم، مشهد و تهران تولید شده‌اند و جای خالی استان‌ها آشکارا دیده می‌شود و می‌توان گفت در این زمینه عدم توازن وجود دارد و باید بررسی شود که آیا این که صرفاً جوایز را در استان‌ها برگزار کنیم کافی است یا نه؟
میزان جوایز تغییری نکرده است
وی تأکید کرد: آنچه در پازل کتاب سال وجود دارد، این است که با بررسی تولید کتاب در کشور با توسعه‌یافتگی و توسعه‌نیافتگی در عرصه تولید کتاب بر روی این پازل برخورد می‌کنید که باید به این موضوع توجه شود که رسانه‌ها نسبت به آن بی‌توجه بوده‌اند.
دبیر کارگروه بازنگری جوایز فرهنگی کتاب در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره میزان جوایز گفت: آئین‌نامه تغییر نیافته و دبیر آن از سوی وزیر تعیین می‌شود؛ همچنین میزان جوایز نیز تغییری نکرده است.
گفتنی است، شورای تخصصی بررسی و بازنگری جوایز کتاب طی حکم سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد در تاریخ 20 خردادماه امسال با هدف ارزیابی، بررسی و اصلاح آئین‌نامه داوری‌های موجود جوایز فرهنگی حوزه کتاب با حضور نجفقلی حبیبی، حجج‌الاسلام مهدوی‌راد و رضا مختاری، نجفعلی میرزایی، مالک شجاعی جشوقانی، سیدمحمود حسینی، حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی، سیدفرید قاسمی، سعید عدالت‌نژاد، مرتضی کریمی‌نیا، جواد محقق، ابوذر ابراهیمی ترکمان، علیرضا کرمانی، علی‌اصغر سیدآبادی و مجید غلامی جلیسه تشکیل شد.
