وظیفه نخبگان قرآنی در ایجاد انس مردم با قرآن سنگین‌تر از حکومت است
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدیرگروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان با بیان اینکه انتظار ایجاد انس مردم با قرآن توسط حکومت، توقع بالایی است، گفت: در این زمینه نخبگان قرآنی دارای وظیفه بسیار سنگینی هستند.
محمدرضا ستوده‌نیا، مدیرگروه قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به اینکه تلاوت قرآن کریم عمومی‌ترین راه آشنایی مردم با قرآن کریم است، گفت: خداوند متعال، سیستم و مدلی را برای آشنایی مردم با قرآن پیشنهاد داده است که بسیار ساده و قابل دسترس برای همگان است و آن هم چیزی جز خواندن روزانه قرآن کریم نیست. در بسیاری از روایات، آمده است که شایسته است یک مسلمان روزانه آیاتی از قرآن را تلاوت کند.
داور بین‌المللی مسابقات قرآن افزود: جالب است که ما همیشه می‌گوییم مردم ما یا با قرآن کریم انس ندارند یا اینکه کم انس دارند اما نظر بنده برخلاف این است، نظر من این است که مردم ما و کسانی که نمازخوان هستند هر روز قرآن می‌خوانند چون سوره حمد و توحید را هر روز مردم ما حداقل 10 بار قرائت می‌کنند، بنابر این مردم ما با قرآن انس داشته و آن را می‌خوانند و در این زمینه از قرآن دور نیستند.
مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان تصریح کرد: چون نماز به عنوان یک وظیفه واجب است، توقع این است که اضافه بر این سوره‌های دیگری نیز قرائت شود پس هر مسلمان در طول روز آیاتی از قرآن کریم را تلاوت می‌کند وگرنه خداوند در دستور نماز به گونه‌ای برنامه را تنظیم کرده است که مردم 10 بار در روز قرآن را تلاوت کنند.
ستوده‌نیا در ادامه با تأکید بر اینکه انتظار از نهادهای دولتی برای ایجاد انس با قرآن در بین مردم توقع بالایی است، اظهار کرد: به این دلیل توقع بالایی است که تلاوت قرآن به عنوان وظیفه دینی هر مسلمان مشخص شده است و در سوره مبارکه نمل آمده است که «وَأَنْ أَتْلُوَ الْقُرْآنَ» که قبل از آن عبارت و «وَأُمِرْتُ» آمده است یعنی پیامبر مأمور شده است تا قرآن را بخواند، در سوره مزمل نیز آمده است «فَاقْرَؤُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ» به این معنا که هر چقدر که می‌خواهید از قرآن تلاوت کنید، این سوره مکی است و در اوایل بعثت نازل شده است اما در هر صورت این دستوری است که به مردم داده شده است و اصلاً ربطی به دولت‌ها و حکومت‌ها ندارد.
این فعال قرآنی کشورمان یادآور شد: در برخی کشورهای اسلامی که دولت‌ها اسلامی نیستند و حکومت‌ها حتی با قرآن نیز مخالفت می‌کنند، مردم با قرآن به طریقی انس پیدا می‌کنند، پس این امر در وهله اول یک علاقه و وظیفه مردمی است و هرکسی باید این کار را انجام دهد و به نفع خودش خواهد بود.
وظیفه دولت‌ها در زمینه انس با قرآن معطوف به برنامه‌های تشویقی است
وی در پاسخ به این سؤال که آیا وظیفه‌ای در این زمینه برای نهادهای دولتی و حکومتی قائل هستید؟ گفت: انس یافتن مردم با قرآن کریم دو مرحله دارد، مرحله اول علاقه و اقدامی است که خود مردم باید انجام دهند و مرحله دوم نیز تشویق‌هایی است که نهادها و سازمان‌های فرهنگی باید انجام دهند، تشویق‌هایی همچون برگزاری مسابقات، اجرای برنامه‌های مختلف تشویقی برای مردم، ورود حافظان بدون کنکور به دانشگاه و معافیت از سربازی و ... که تنها بخشی از این تشویق‌ها است.
ستوده‌نیا با اشاره به اینکه این قبیل تشویق‌ها به هر حال شامل همه مردم نخواهد بود، اظهار کرد: تعدادی از مردم می‌توانند حافظ کل قرآن شوند و یا رتبه در مسابقات قرآن کسب کنند و برای همه مردم ممکن نیست، بنابر این راهکارها و تشویق‌های حکومتی که صورت می‌‌گیرد نیز در حد عموم مردم باشد یعنی بتواند کل جمعیت کشور را پوشش دهد.
مدیر گروه قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان افزود: طبیعی است که در نظر گرفتن تشویق برای عموم مردم ممکن نخواهد بود، البته در بخش آموزش و پرورش، بسیج و آموزش عالی به دلیل اینکه با جمعیت زیادی از مردم سروکار دارند می‌توان حرکات تشویقی مناسبی را انجام داد. در اینجا می‌توان روندی را تنظیم کرد که مردم انس بیشتری را با قرآن کریم پیدا کنند. اما به هر حال عمده جمعیت کشور ما تحت پوشش هیچ یک از این ارگان‌ها نیستند بنابر این باید فکر و ایده‌ای را پیاده کرد که انس با قرآن مردمی شود و چندان متکی به دولت‌ها نشود.
تاکنون طرح جامعی برای انس مردم با قرآن عملیاتی نشده است
این فعال قرآنی کشورمان در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا در سال‌های اخیر فعالیت ویژه‌ای برای انس مردم با قرآن طراحی شده است؟ تصریح کرد: هر چند سالانه طرح‌های عمومی قرآنی ارائه شده است، به عنوان مثال در سال 1370 طرح «صالحان نور» ارائه شد که چند نمونه از آن در برخی از استان‌ها تأسیس شد و اثراتی خوبی هم گذاشت اما بعدها به تعطیلی کشیده شد. فعالیت‌های متعددی با عناوین مختلف اجرا شد اما متأسفانه تا الان شاهد طرحی فراگیر که همه مردم را با قرآن مأنوس کند، نبوده‌ایم.
ستوده‌نیا با بیان اینکه هنوز قرائت قرآن در کشور فراگیر نشده است، بیان کرد: به نظر من بهترین مکان برای این کار وزارت آموزش و پرورش و مدارس است؛ چرا که اگر مردم در سنین کودکی و نوجوانی قرآن را بیاموزند و با آن انس بگیرند اثرات خود را خواهد گذاشت، در سنین بلوغ مردم به دلیل مشاغل و مشکلاتی که دارند فرصت چندانی برای یادگیری نخواهند داشت، اگر طرحی آماده شود که در مساجد طرحی پیشرفته‌تر از طرح فعلی که هر شب یک صفحه از قرآن تلاوت می‌شود، حداقل خواهیم توانست یک سوم از مردم را که در مساجد برای نماز حضور می‌یابند درگیر انس با قرآن کنیم.
وی در ادامه در پاسخ به این سوال که در این زمینه نخبگان قرآنی دارای وظیفه هستند یا خیر؟ یادآور شد: ما باید در ابتدا تعریف خود را از نخبه قرآنی انجام دهیم، البته آئین‌نامه‌هایی در مورد نخبه قرآنی وجود دارد اما آنچه که بیشتر در حال حاضر به آن توجه می‌شود و به این است که فردی یک مقام بین‌المللی را کسب کرده باشد یا یک کار ویژه‌ای را در این زمینه انجام داده باشد، اگر اینگونه باشد ما در کل کشور چند نفر داریم که حائز این شرایط باشند و حال اینکه ما می‌دانیم افرادی هستند که برای قرآن کار می‌کنند و به معنای واقعی کلمه نخبه هستند، اما در مسابقات بین‌المللی حائز رتبه‌ای نشده‌اند.
مدیر گروه علوم قرآن وحدیث دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه در این زمینه بزرگترین وظیفه برعهده نخبگان قرآنی است، گفت: نخبگان قرآنی می‌توانند این کار را به خوبی انجام دهند. البته باز هم تأکید می‌کنم که تعریف من متفاوت از تعریف‌های ارائه شده در مورد نخبگان است.
مراکز دولتی آمار جلسات قرآن را به سود خود مصادره نکنند
ستوده‌نیا افزود: اگر می‌خواهیم عموم مردم با قرآن کریم انس پیدا کنند باید به آموزش عمومی قرآن بها داده شود، این طور نباشد که مراکز فعال قرآنی تنها به گردآوری آمار بپردازند و آن را به مقامات بالاتر ارائه دهند. من ملاحظه کرده‌ام که مراکزی آماری را ارائه می‌دهند که از دل جلسات قرآن بیرون آمده است، یعنی این آمار توسط بودجه و هزینه این جلسات تولید شده است، اما توسط مراکز و نهادها دولتی ارائه می‌شود، این قبیل مراکز باید آمارهایی که با تلاش خود آنها به نتیجه رسیده است، ارائه دهند. عمده قراء و حفاظ کشورمان از دل جلسات مردمی بیرون آمده‌اند، به نظر من باید جلو این کار که مراکز دولتی آمار تولید شده جلسات مردمی را به نام خود ثبت می‌کنند گرفته شود.
