عبادت‏‌هاى مخفى کمتر دچار آفت ریا می‌شوند

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ، مهدی فیض، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در جلسه هفتگی تفسیر قرآن کریم با عنوان «مبانی تدبر در قرآن و ادعیه» که روز چهار‌شنبه، 29 مردادماه با حضور جمعی از کارمندان واحدهای مختلف جهاد دانشگاهی و دانشجویان در سالن جلسات ساختمان شماره 2 جهاد دانشگاهی برگزار شد، با بیان اینکه رکن دوم عبادت، نیت است، گفت: نیت، روح عبادت و ارزش‌بخش به آن است. زمانى عمل جنبه عبادتى به خود می‌گیرد که انگیزه الهى انجام شود در غیر این صورت عبادت نخواهد بود.

وی افزود: حضرت امیرالمؤمنین(ع) در روایتی فرمودند «النیة اساس العمل» نیت پایه عمل است. انگیزه الهى نیز باید خالص و یک‌دست و از شائبه اغیار پاک باشد. ریا علاوه بر آنکه عبادت را باطل می‌کند، خود یک عمل حرام است. هرگونه انگیزه غیر خدایى به‌صورت ریا، عمل را از وجهه عبادتى ساقط می‌کند.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به مفهموم عبادات ظاهرى و باطنى(قلبى)، عنوان کرد: برخى عبادت‏‌ها با اعضای ظاهرى بدن انجام می‌گیرد که آشکار و عیان است و دیگران می‌توانند از آن آگاهى پیدا کنند مانند نماز، جهاد، انفاق و ...، اما برخى دیگر باطنى است و یک نوع فعالیت درونى شمرده می‌شود که در ظاهر نمود و ظهورى ندارد مانند توکل، حسن ظن به خدا، یاد خدا و ... .

وی با اشاره به اینکه ریا و خودنمایى از آفات خطرناک عبادت است و عبادت‏‌هاى مخفى کمتر دچار این آفات می‌شوند، افزود: از این‌رو عبادت‏‌هاى قلبى نظیر یاد خدا، حسن ظن به خدا، توکل، تفویض، و همچنین عبادت‏‌هاى ظاهری که کمتر نمود دارند از این آفت دورتر هستند. روشن است که حتى عبادت ظاهرى نیاز به نیت و انگیزه الهى دارد که خود یک امر قلبى است.

فیض با اشاره به مفهوم عبادت و عبودیت، عنوان کرد: روحیه عبودیت(احساس بندگى) تقوى، عبادت و دیگر ارزش‏‌ها را به دنبال دارد، زیرا لازمه بندگى، مطابق خواست مولا عمل کردن و تقرب جستن به اوست. تقوى و عبادت نیز چیزى جز فرمانبردارى و تقرب جستن نیست. مفهوم عبادت همان معناى اصلى، یعنى خضوع یا نهایت خضوع، اطاعت و فرمانبردارى، عملى که همراه با قصد قربت و انگیزه الهى است.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ادامه داد: در مفهوم و کاربردهاى واژه عبادت روشن می‌شود که هر چند عبادت نوعى خضوع و فروتنى است، اما هر خضوعى عبادت نیست. بدون شک کسى که در برابر شخصى تواضع و خضوع می‌کند نمی‌گویند او را عبادت کرده است. همچنین هر گونه اطاعت و فرمانبردارى مصداق عبادت نیست.

وی با بیان اینکه ریا و خودنمایى در تضاد با عبودیت و خنثى‌کننده عبادت است، اظهار کرد: حضرت امیرالمؤمنین(ع) در روایتی فرمودند «ریا آفت عبادت است». عبادت باید تنها براى خداوند که پروردگار جهان است و شایستگى پرستش را دارد انجام گیرد چنین عبادتى است که تعالى‌بخش و تکامل‌آفرین است. عبادت را با عیار اخلاص می‌سنجند و به تعبیر مولا «اخلاص، معیار عبادت است».

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: از دیدگاه امام علی(ع) ریا نوعى شرک است که با توحید در عبادت تضاد دارد «بدانید که ریا کم نیز شرک است». خاستگاه ریا نیز چیزى جز هواى نفس و دنیاگرایى انسان نیست. خلاصه، خودنمایى، هم عبادت را باطل می‌کند و هم انسان را از پرداختن به عبادت در جایى که زمینه ریا نیست باز می‌دارد. بنابراین، ریا هم آفت عبادت و هم مانع عبادت است.

فیض با اشاره به آیات سوره ماعون، بیان کرد: ریاکاران در نماز آن کسانی هستند که در پیش چشم مردم نماز می‌خوانند تا مردم ایشان را ببینند و به ایشان نگاه کنند و گمان کنند که ایشان نیز در خط ایمان حرکت می‌کنند و به ستایش ایشان بپردازند. زمانی که انسان بخواهد عمل عبادی را انجام دهد، باید عمل دارای همه شرایط باشد. اگر در عمل عبادی، نیت ریا وارد شود، عمل با قصد قربت منافات داشته، و عمل کاملاً باطل می‌شود، گویا انسان هیچ عملی انجام نداده است و تلاش او در عبادت هیچ ارزشی ندارد.

وی اظهار کرد: خداوند در آیه 56 سوره مبارکه عنکبوت فرموده است «یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِی وَاسِعَةٌ فَإِیَّایَ فَاعْبُدُونِ» اى بندگان من که ایمان آورده‏‌اید زمین من فراخ است تنها مرا بپرستید. آرى زمین خدا وسیع است و هرگز نمى‌توان به بهانه موضوعاتى همچون قوم و قبیله، خانه و کاشانه، و وطن مورد علاقه، تن به ذلت شرک و اسارت کفر و بت‌پرستى داد.  قرآن به مؤمنان دستور مى‌دهد هرگاه ماندن در یک مکان، حتى وطن مورد علاقه آنها، مانع از پرستش خداى یگانه باشد و توحید عبادت را بر هم زند از آنجا مهاجرت کنند «اى بندگان من که ایمان آورده‌اید! زمین من گسترده است؛ پس تنها مرا بپرستید و هجرت کنید و در برابر فشارهاى دشمنان تسلیم نشوید».