حیا و عفت، عامل پایداری خانواده است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه اروپا، حجت‌الاسلام والمسلمین ترابی، خطیب موقت جمعه هامبورگ در خطبه‌های نماز جمعه هفته گذشته، 14شهریور گفت: بحث درباره­ خانواده در قرآن کریم بود و از اولین خانواده در تاریخ بشر صحبت می‌کردیم. این هفته با موضوع «حیا و عفت، عامل پایداری خانواده» سه مطلب بیان می­‌شود: اول: پوشش هم حکم اخلاقی است و هم حکم فقهی و الزامی اسلام. همچنین برخی از مصادیق حیا عبارتند از: حیا در پوشش و پوشاندن اعضاء بدن از نامحرم، حیا در صدا کردن همسر، حیا در هنگام عضب و ناراحتی، حیا در روابط درون و بیرون خانواده.

خطیب جمعه هامبورگ گفت: مطلب دوم: پوشیدگی خواسته خدای سبحان است و برهنگی نشانه­ فریب خوردن از شیطان است. تحریف تاریخ انبیاء برای ترویج فرهنگ بی‌حیایی و برهنگی دروغ بزرگ و یک خیانت فرهنگی است و مطلب سوم: حیا برجسته­‌ترین صفت اهل آخرت است و اشکالاتی که بر آن می‌­شود ناشی از جهل یا غرض ورزی شیاطین است.

حجت‌الاسلام ترابی در ادامه این خطبه گفت: در خصوص مطلب اول در قرآن خدا فرمود: «بدت لهما سوءاتهما.» «سوأة» به معنای عیب و نیز به معنای عورت و شرم­گاه است (لسان العرب). «بدت لهما» یعنی شرمگاه هر یک بر دیگری یا بر خودش آشکار شد. پس عورت آدم و حوا قبل از خوردن میوه ممنوع، بر دیگری یا بر خودشان پوشیده بود. «طفقا» یعنی آغاز کردند و «خصف» چون با «علی» متعدی شده، به معنای به هم دوختن چیزهایی و نهادن آن بر جایی خواهد بود. ما دقیقاً نمی‌دانیم «سوءات» آدم و حوا چگونه آشکار شد؟ ولی همین‌قدر می‌دانیم که پیش از تناول از درخت ممنوعه، شرمگاه آدم و حوا پوشیده بود و بعد آشکار شد و آن دو، برگ‌ها را به یکدیگر متصل کرده و با آن خود را پوشاندند. اما آیا اثر طبیعی درخت این بود که وقتی از آن تناول کردند، این عیوب برایشان پدید آمد و یا این که پس از تناول از درخت، به شرمگاه خود توجه پیدا کردند؟ برخی احتمال داده­‌اند که خوردن از میوه درخت ممنوعه موجب شد غریزه شهوت در انسان پدید آید و اندام مربوط به آن در بدن ظاهر شود.

وی در ادامه افزود: میل به پوشش به‌ویژه پوشاندن شرمگاه مصداقی از مصادیق حیاست و علاوه بر آن که از نظر اخلاق اسلامی ارزش محسوب می­‌شود، از نظر فقه اسلامی و ادیان ابراهیمی نیز الزامی است. برخی دیگر از مصادیق حیا عبارتند از: حیا در طرز پوشش و نوع لباس و پرهیز از لباس­‌های بدن نما یا چسبان یا کوتاه به‌ویژه برای زنان نزد نامحرم، حیا در صدا کردن همسر و فرزندان، حیا در هنگام عضب و ناراحتی و زمانی که انسان در تنگنا قرار می‌گیرد و حیا در روابط درون و بیرون خانواده ...

خطیب جمعه هامبورگ در ادامه با اشاره به مطلب دوم پیرامون حیا افزود: برهنگی نتیجه و نشانه فریب خوردن از شیطان است. خداوند سبحان زن و مرد را پوشیده خواسته تا حرمت شان محفوظ شود و بنیان خانواده مستحکم شود: «یَا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنزَلْنَا عَلَیْکُمْ لِبَاسًا یُوَارِی سَوْءَاتِکُمْ وَرِیشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَىَ ذَلِکَ خَیْرٌ ذَلِکَ مِنْ آیَاتِ اللّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ» (اعراف آیه 26) ای فرزندان آدم، برای شما جامه­‌ای فرستادیم تا شرمگاهتان را بپوشد و نیز جامه­ زینت و جامه پرهیزگاری از هر جامه­‌ای بهتر است و این یکی ازآیات خداست، باشد که پند گیرند.

وی اظهار کرد: ترویج عریانی یکی از ضد ارزش‌های عصر ماست. اخیرا هم برنامه­­‌ای به اسم «آدم در جستجوی حوا» در برخی از شبکه‌های تلویزیونی آلمان پخش می‌­شود که در تعارض آشکار با عفت عمومی و بر خلاف ارزش‌های اخلاقی ادیان و دروغ بستن به انبیاء عظام است، همان‌طور که در فیلم حضرت نوح نیز شاهد این گونه دروغ پردازی‌ها و افتراء به انبیاء هستیم. یقینا اگر انبیاء الان حضور داشتند علیه ساختن این گونه فیلم‌ها شکایت می­‌کردند.

حجت‌الاسلام ترابی در ادامه تصریح کرد: مطلب سوم که در موضوع حیا در خانواده باید مورد توجه باشد این است که، چه عاملی موجب شد که آدم و حوا در پی مخفی کردن عیب‌های خود برآیند؟ مگر انسان دیگری در آن‌جا حاضر بود و ایشان را می‌دید؟ آیا این کار را از جایی آموخته بودند؟ تحلیل رفتار آدم و حوا در آیه شریفه نشان می­‌دهد که این رفتار فطری بوده است. چون هنوز دستور دینی، یا توصیه‌ای اخلاقی صادر نشده بود، فرهنگ یا سابقه رفتار گذشتگان نیز وجود نداشت. تنها تحلیلی که برای این رفتار می‌توان ارائه کرد، این است که از آشکار شدن زشتی و عیبشان احساس خوبی نداشتند و این احساس روانی و انفعالی که ریشه در معرفتی فطری دارد همان چیزی است که «حیا» نام دارد.

وی یادآور شد: در اصطلاح منطق، این حالت از عرضی خاص انسان است که انسان را از حیوان متمایز می­‌سازد، چنان که امام صادق(ع) در روایتی به «مفضل بن عمر» می­‌فرمایند: آن خصلتی که خداوند ویژه انسان‌ها قرار داده و حیوانات از آن محرومند، حیاء است. در روایت دیگری آمده است: «لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا حَیَاءَ لَه» کسی که حیا ندارد، ایمان ندارد. در روایتی دیگری نقل شده: «الْحَیَاءُ وَ الْإِیمَانُ مَقْرُونَانِ فِی قَرْنٍ فَإِذَا ذَهَبَ‏ أَحَدُهُمَا تَبِعَهُ‏ صَاحِبُه»، ایمان و حیا با هم جفت هستند؛ اگر یکی از آنها برود، دیگری هم به همراهش می‌رود.

خطیب جمعه هامبورگ در ادامه این خطبه گفت: حیا برکات زیادی در زندگی معنوی و دنیایی دارد؛ تا جایی که باعث می‌شود انسان مرتکب گناه نشود دروغ نگوید، خلاف وعده عمل نکند، ظلم نکند در دعای بعد از زیارت امام رضا(ع) آمده است: «رَبِّ إِنِّی أَسْتَغْفِرُکَ‏ اسْتِغْفَارَحَیَاء»؛ یعنی خدایا من از این که در حضور تو گناه کنم، خجالت می‌کشم.پس حیا و عفاف برکات زیادی برای اشخاص و خانواده‌­ها دارد و از نظر اسلام لازم است حیا در تربیت خانوادگی مورد توجه قرار گیرد. اما گاهی درباره­ی «حیا» اشکالاتی مطرح می شود که خوب است به آن اشاره کنیم.

وی در ادامه ضمن بیان اشکالاتی که در مورد حیا مطرح می‌شود گفت: اشکال اول این است که، برخی این طور تبلیغ می­‌کنند که حیا یک قید و بند بی‌جاست که آدمی خودش را از آن باید خلاص کند! جواب: «حیا» یک ابزار مثبت و مفید برای کنترل درونی است و باعث می‌­شود انسان نزد دیگران عیب خود را بپوشاند یا رفتار ناپسندی بروز ندهد تا مورد تحقیر دیگران قرار نگیرد.

خطیب جمعه هامبورگ در ادامه گفت: اشکال دوم، برخی می‌گویند: آدم با حیا و خجالتی انسان ضعیفی است که اجتماعی نیست و قدرت دفاع از خودش را ندارد! جواب: بی‌عرضگی با حیا فرق دارد. احساسی که از آگاهی و توجه نسبت به عیب و نقص در آدمی به وجود می‌آید می‌تواند عامل و انگیزه‌ای برای رفع عیب و نقص شود و انسان را به راه رشد و تعالی سوق دهد. از جناب سلمان فارسی نقل شده که در تمام عمر (حدود سیصد سال) از شدت شرم و حیا هیچ‌گاه به عورت نگاه نکرد. وقتی این درجه از حیا و شرم مثبت در کنار روحیه­ اجتماعی وی به عنوان استاندار و یک سیاستمدار اسلامی قرار ­گیرد و مقایسه شود، یکی از معجزه­‌های تربیتی اسلام آشکار می­‌شود.

حجت‌الاسلام ترابی در ادامه افزود: اشکال سوم این است که برخی می‌­گویند: حیا چیزی خوبی نیست چون باعث می‌شود انسان مریضی یا مشکلات خود را بپوشاند و در صدد حل یا درمان آن برنیاید. جواب: کوتاهی کردن در رفع عیب با حیای مثبت تفاوت دارد. شرم بی جا پسندیده نیست و حیاء مطلوب از افراط و تفریط به دور باشد.

خطیب جمعه در خصوص اشکال چهارم گفت: برخی می­‌گویند: بعضی از مصادیق حیا مانند خجالت از پرسش کردن باعث باقی ماندن در نادانی و در نتیجه عقب ماندگی می‌شود. جواب: حدود حیا در شریعت بیان شده است و در ادبیات دینی پرسش عار نیست. در روایت هم آمده است: «لا حیاء فی الدین»، یعنی در پرسش از مسائل دینی یا انجام وظایف دینی جای خجالت نیست. بنابراین، همه­ اشکالات یاد شده ناشی از جهل یا غرض‌ورزی شیاطین است و همان‌طور که در حدیث معراج ذکر شده: «حیا برجسته‌ترین صفت اهل آخرت است».