طرح قرآنی ۱۴۴۸در کلام اساتید و حافظان قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) طرح قرآنی 1448 که در هزار و چهارصد و چهل و هشتمین سال نزول قرآن به همت شبکه قرآن و معارف سیما و با همکاری سایر شبکه‌های تلویزیونی و دستگاه‌ها و نهادهای قرآن از سالروز ولادت امام زمان(عج) آغاز شده، امروز 16 شهریورماه با برگزاری مراسمی در سالن همایش‌های صداوسیما به کار خود پایان می‌دهد.
اجرای طرح قرآنی 1448 که در رسانه ملی در قالب برنامه‌های تلویزیونی دنبال می‌شد تنها محدود به شبکه قرآن و معارف سیما نبود و گروه‌های معارف سایر شبکه‌های تلویزیونی نیز با حضور کارشناسان حفظ، طرح‌درس‌های مربوطه را دنبال کرده و با مطرح کردن آیه در نظر گرفته شده برای هر روز، مباحث مربوط به حفظ، مفاهیم و معانی آیات را نیز عنوان می‌کردند.
مهم‌ترین ویژگی طرح قرآنی 1448 که این طرح را از دوره‌های گذشته خود متمایز می‌کند محوریت قراردادن حفظ موضوعی آیات قرآن، حول محور آیات سبک زندگی اسلامی بوده است که بر این اساس، کتابی با محوریت حفظ موضوعی آیات نیز با نظارت حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج‌ابوالقاسم تألیف و در میان شرکت‌کنندگان و علاقه‌مندان توزیع شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حاج‌ابوالقاسم، حافظ کل قرآن و مولف کتاب طرح قرآنی 1448 با اشاره به اجرای این طرح که با محوریت حفظ موضوعی آیات بوده است، می‌گوید: در جلسات مشاوره که با متولیان برگزاری طرح 1448 داشتیم، پیشنهاد کردیم که حفظ موضوعی آیات در این دوره از طرح مورد توجه قرار گیرد که این پیشنهاد با اقبال مسئولان مربوطه روبرو شد.
وی ادامه می‌دهد: اگر قرآن را به یک داروخانه معنوی تشبیه کنیم که در آن انواع و اقسام داروها برای بیماری‌های مختلف وجود دارد، شاید به این نتیجه برسیم که بهترین کار در برنامه‌های قرآنی مانند طرح 1448، کار موضوعی است؛ البته مشروط به اینکه موضوعاتی را انتخاب کنیم که مورد نیاز روز جامعه باشد. بنابر این می‌توانیم از این داروخانه معنوی داروهای مورد نیاز برای درمان بیماری‌های روز جامعه را استخراج کنیم.

بهترین شخص برای تشخیص نیازمندی‌های جامعه مقام معظم رهبری است
حجت‌الاسلام حاج‌ابوالقاسم ادامه داد: البته بهترین شخص برای تشخیص نیازمندی‌های امروز جامعه، مقام معظم رهبری است که ایشان با نگاه نافذ خود می‌توانند در این زمینه نقش اثرگذاری داشته باشد. اگر این روند ادامه پیدا کند و در سال‌های بعد نیز حفظ موضوعی آیات دنبال شود، اثرگذاری آن بیشتر خواهد بود.
محمدمهدی بحرالعلوم، استاد حفظ قرآن و کارشناس حفظ برنامه قرآنی 1448 شبکه سه سیما درباره پرداختن به حفظ موضوعی آیات قرآن در این طرح می‌گوید: حفظ موضوعی نسبت به حفظ ترتیبی قرآن در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است که البته جا داشت بیش از اینها به آن توجه می‌شد و زودتر به فکر اجرای طرح‌هایی به منظور حفظ موضوعی آیات قرآن می‌افتادیم.
بحرالعلوم با عنوان این مطلب که حفظ موضوعی قرآن در مقایسه با حفظ ترتیبی، قدرت جذب مخاطب بیشتری دارد، می‌گوید: حفظ ترتیبی در مقایسه با حفظ موضوعی، نیازمند پی‌گیری بیشتری است و باید به صورت مستمر باشد که به همین دلیل دنبال کردن برای همه مخاطبان سخت است و از این رو حفظ ترتیبی آسان‌تر بوده و جذابیت بیشتری نیز برای مخاطبان دارد.
این استاد حفظ قرآن عنوان می‌کند: در حفظ ترتیبی محتوای اصلی خود قرآن است و قرآن از اول تا آخر حفظ می‌شود اما در حفظ موضوعی نیازمند استخراج آیاتی حول محور یک موضوع از قرآن هستیم که به همین دلیل، کار در این بخش کمی سخت‌تر می‌شود و باید در انتخاب آیات موضوعی و پیوستگی این آیات با هم، دقت زیادی لحاظ شود.

انتخاب آیات موضوعی برای طرح قرآنی 1448 تنوع خوبی بود
امیر آقایی، حافظ کل قرآن کریم درباره پرداختن به آیات موضوعی در طرح قرآنی 1448 می‌گوید: کار جدیدی که امسال در طرح قرآنی 1448 انجام شده توجه به حفظ موضوعی آیات قرآن بوده است که این کار به هر حال از جهاتی خوب است و یک تنوعی در طرح ایجاد کرد.
این حافظ کل قرآن کریم ادامه می‌دهد: هر چند که تغییر رویکرد طرح قرآنی 1448 از حفظ ترتیبی به حفظ موضوعی خوب بوده است اما به نظر می‌رسد در انتخاب آیات موضوعی دقت لازم وجود نداشته و یک مقدار با پراکندگی آیات روبه‌رو بودیم.
وی در ادامه می‌گوید: در رابطه با حفظ موضوعی آیات قرآن به جز شیوه‌ای که در طرح قرآنی 1448 مورد توجه قرار گرفته است نمونه دیگری نیز داریم و آن حفظ عبارت‌ها، جملات قرآنی یا مسائل مبتلابه جامعه است که به عنوان سوال در ذهن نوجوانان و جوانان وجود دارد و اگر این روش نیز در طرح قرآنی 1448 مورد توجه قرار می‌گرفت به نظر می‌رسید که طرح کاربردی‌تری می‌شد.

سبک زندگی اسلامی در طرح قرآنی 1448 کلی، مطرح شد
امیر آقایی با یادآوری اینکه در طرح قرآنی 1448 موضوع سبک زندگی اسلامی به صورت کلی مطرح شد و به جزئیات پرداخته نشد، ادامه می‌دهد: هر یک از مباحثی که در این طرح مطرح شد از جمله؛ قرآن‌باوری، معادباوری و...آیات مربوط به خود را دارند که باید به صورت جدا این آیات نیز مطرح می‌شدند.
وی ادامه می‌دهد: همچنین مشکل دیگری که در آیات انتخابی برای طرح قرآنی 1448 وجود داشت این بود که در انتخاب آیات بر روی عبارت تأکید نشده بود و اگر یک آیه طولانی وجود داشت که عبارت کوتاهی از آن مدنظر بود کل آیه برای حفظ در نظر گرفته شده بود در صورتی که می‌شد تنها همان عبارت مشخص را برای حفظ انتخاب کرد؛ در این صورت مخاطبان نیز حفظ راحت‌تری داشتند.
امیر آقایی عنوان می‌کند: اگر عبارات مورد نظر درباره موضوعات طرح قرآنی 1448 از داخل آیات طولانی استخراج شود علاوه بر اینکه راحت‌تر حفظ می‌شد مردم نیز درگیری بیشتری با آن عبارت پیدا می‌کردند و مطلب مورد نظر را راحت‌تر درک می‌کردند تا اینکه کل آیه را حفظ کنند.

آیات طرح قرآنی 1448 بار مفاهیمی ارزنده‌ای دارد
در حالی که امیر آقایی از نحوه انتخاب آیات در طرح قرآنی 1448 انتقاد می‌کند مهدی عباسی، حافظ کل قرآن و از دیگر کارشناسان حفظ این طرح می‌گوید: آیاتی که در کتاب طرح قرآنی 1448 آمده است، بار مفاهیمی ارزنده‌ای دارد و می‌تواند کاربرد زیادی برای مخاطبان خود داشته باشد. اگر حفظ موضوعی آیات قرآن در این طرح طی سال‌های آینده نیز ادامه پیدا کند، می‌توانیم آیات بیشتری را برای حفظ به مخاطبان خود معرفی کنیم.
مهدی عباسی ادامه می‌دهد: همچنین علاوه بر اجرای طرح قرآنی 1448 که به منظور حفظ موضوعی آیات قرآن است همواره به علاقه‌مندان حفظ قرآن که مشغله زیادی دارند پیشنهاد می‌کنم از طریق سایت‌ها و منابع مختلف، آیات مرتبط با موضوعات مختلف را استخراج کرده و این آیات را حفظ کنند و نتایج آن را در زندگی خود ببینند.
حسین طرقی، حافظ کل قرآن و کارشناس حفظ برنامه قرآنی 1448 شبکه تهران درباره انتخاب آیات موضوعی برای حفظ در طرح قرآنی 1448 می‌گوید: بیشتر آیاتی که در این طرح مطرح می‌شد و در کتاب طرح نیز گنجانده شده بود آیات مرتبط با اقتصاد و فرهنگ بود که در شعار سال جاری از سوی مقام معظم رهبری مورد تأکید قرار گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: دست‌اندرکاران طرح قرآنی 1448 برای پیشبرد بیانات مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد و فرهنگ به انتخاب آیات قرآنی پرداخته‌اند که اگر این آیات در جامعه گسترش پیدا کند و افراد جامعه با این آیات مأنوس باشند بسیار تأثیرگذار خواهد بود.
این حافظ کل قرآن کریم می‌گوید: زمانی که آیات موضوعی قرآن در راستای بیانات رهبر معظم انقلاب در طرح قرآنی 1448 که صداوسیما پشتیبان آن است مطرح می‌شود عده زیادی از قرآنیان به سمت این طرح کشیده می‌شوند که همین امر اتفاق خوبی در توسعه فعالیت‌های قرآنی و فضای قرآنی کشور است.

حفظ آیات موضوعی را پس از طرح قرآنی 1448 رها نکنیم
همچنین، معتز آقایی، حافظ کل قرآن کریم و کارشناس طرح قرآنی 1448 در شبکه یک سیما با عنوان این مطلب که طرح قرآنی 1448 به دلیل پرداختن به آیات موضوعی قرآن طرح مبارکی است، می‌گوید: استمرار در چنین طرح‌هایی بسیار اهمیت دارد و اینکه فقط در یک مدت زمان کوتاه به یک سری از آیات موضوعی قرآن بپردازیم و بعد از چند ماه آن را رها کنیم نتیجه قابل قبول به دست نمی‌آید و باید اهداف طرح قرآنی 1448 در برنامه‌ها و به شکل‌های دیگر پس از پایان این طرح دنبال شود.
وی ادامه می‌دهد: به طور مثال شبکه قرآن و معارف سیما می‌تواند حفظ موضوعی آیات، مرتبط با سبک زندگی اسلامی را پس از اجرای طرح قرآنی 1448 در برنامه‌هایی مانند «بیان جاودان» نیز مورد توجه قرار دهد زیرا اگر پرداختن به این موضوعات پس از یک دوره قطع شود شاید اثر عملی خود را نداشته باشد. اثری که حفظ موضوعی و مفهومی آیات قرآن دارد به مراتب بیشتر از حفظ ترتیبی است.
معتز آقایی با عنوان این مطلب که هدف از حفظ قرآن، تدبر در آیات و عمل به آیات قرآن کریم است، می‌گوید: زمانی که می‌خواهیم چنین هدفی را دنبال کنیم باید کارهای عمده‌تری انجام دهیم؛ در حفظ موضوعی آیات قرآن باید موضوعاتی را انتخاب کنیم که مردم در زندگی روزمره خود با آنها سروکار دارند.

لزوم بهره‌گیری از کارشناسان توانمند حفظ برای طرح قرآنی 1448
طرح قرآنی 1448 که در قالب برنامه‌ای تلویزیونی در هر یک از شبکه‌های سیما به آن پرداخته شده بود مطالب کارشناسی حوزه حفظ را از زبان کارشناسان حاضر در برنامه مطرح می‌کرد که معتز آقایی یکی از کارشناسان حفظ این طرح در این باره می‌گوید: با توجه به اینکه شبکه‌های مختلف سیما در اجرای طرح قرآنی 1448 از کارشناسان متعددی استفاده می‌کنند برای موفقیت در این طرح بیشتر تلاش شود که از کارشناسان قوی و فکرهای قوی بهره گرفته شود تا طرح پخته‌تری نیز اجرا شود.
معتز آقایی ادامه می‌دهد: اجرای طرح‌هایی مانند 1448 باید با فکر و برنامه‌ریزی دقیق‌تری دنبال شود. همچنین اطلاع‌رسانی، انتخاب کارشناسان، نحوه اجرای طرح و ... نیز باید ماه‌ها قبل از اجرای طرح انجام شود تا طرح با آمادگی و پختگی خوبی اجرا شود.
در حالی که معتز آقایی بر دقت در انتخاب کارشناسان حفظ طرح قرآنی 1448 تأکید می‌کند، محمدمهدی بحرالعلوم استاد حفظ قرآن می‌گوید: کارشناسان حفظ که برای برنامه‌های تلویزیونی طرح قرآنی 1448 انتخاب شده بودند از متخصصان بودند و البته در استان‌ها نیز بهترین گزینه‌ها برای کلاس‌های حفظ موضوعی انتخاب شده بود. اما به نظر می‌رسد برای موفقیت در حفظ موضوعی آیات قرآن باید جدی‌تر ورود داشته باشیم و مربیان ویژه حفظ موضوعی آیات قرآن تربیت کنیم.
دغدغه دیگری که از سوی محمدمهدی بحرالعلوم برای اجرای طرح قرآنی 1448 مطرح می‌شود، بهره‌گیری از مربیان ومدرسان متخصص حوزه حفظ موضوعی قرآن است. وی در این باره می‌گوید: حفظ موضوعی قرآن، نیازمند مربیان متخصص در زمینه حفظ موضوعی است و مربیانی که برای آموزش حفظ موضوعی به کار گرفته می‌شوند علاوه بر اینکه باید حافظ کل قرآن باشند باید بر آیات موضوعی نیز تسلط داشته باشند که البته این مربیان باید تربیت شوند.

انتخاب آیات موضوعی برای طرح قرآنی 1448 یک نوآوری بوده است
در حالی که برخی از حافظان قرآن و کارشناسان حفظ طرح قرآنی 1448 نظرات مختلفی نسبت به نحوه اجرای این طرح دارند اما اکثر کارشناسان و حافظان کل قرآن پرداختن به حفظ موضوعی آیات قرآن را اتفاق خوبی می‌دانند که در این طرح صورت گرفته است تا جایی که امیر آقایی حافظ کل قرآن می‌گوید: در مجموع انتخاب آیات موضوعی برای حفظ در طرح قرآنی 1448 یک نوآوری بوده است که برای ما قابل قبول است که باید بازخوردهای این انتخاب و موفقیت آن را پس از اتمام طرح ببینیم که آیا استقبال خوبی از طرح صورت گرفته است یا خیر؛ در مجموع نظرم نسبت به این طرح مثبت است.
هرچند که طرح قرآنی 1448 با نوآوری که در پرداختن به حفظ موضوعی آیات قرآن داشته و مورد اقبال کارشناسان حفظ، حافظان قرآن و مخاطبان قرار گرفته است اما دست‌اندرکاران این طرح برای استمرار پرداختن به حفظ موضوعی آیات قرآن و جاری کردن آیات قرآن در زندگی مردم می‌توانند در انتخاب آیات موضوعی، انتخاب کارشناسان، برنامه‌ریزی به منظور تربیت معلمان متخصص حفظ موضوعی قرآن و... دقت بیشتری داشته باشند تا در دوره‌های آتی شاهد موفقیت‌ و استقبال بیشتری از این طرح باشیم.