ایجاد احساس نیاز؛ مقدمه نهادینه‌سازی انس با قرآن در جامعه
گروه فعالیت‌های قرآنی: کارشناس علوم قرآنی با بیان اینکه برای انس یافتن عموم مردم با قرآن باید فرهنگ احساس نیاز به قرآن در آنها نهادینه شود، گفت: کارهای فرهنگی با دستورالعمل و آیین‌نامه نهادینه نمی‌شود.
کریم دولتی، معاون آموزشی و پژوهشی دانشکده علوم و فنون قرآن تهران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به اینکه برای انس عموم مردم با قرآن کریم باید تلاش کنیم تا فرهنگی که به انس با قرآن، منتهی می‌شود در جامعه پیاده سازیم، گفت: بخشی از انس مردم با قرآن به آموزش‌های لازم چه عمومی و حتی تخصصی بازمی‌گردد که آنچنان باید و شاید در مسیر خود قرار نگرفته است. البته این احتمال را نیز باید مطرح کرد این آموزش‌ها دارای اشکالات مبنایی است و به خاطر آن اشکالات، نهایتاً به شکل فعلی رسیده و از مسیری که باید داشته باشیم، دور شده‌ایم.
مهم‌ترین نقش برای انس مردم با قرآن خود مردم هستند
وی افزود: در بحث انس مردم با قرآن، مهم‌ترین نقش به آحاد مردم بازمی‌گردد، اما دولت و حکومت باید نقش هدایتی و نظارتی خود را ایفاء کنند. دوره‌های گذشته که حکومت، نقش مثبتی در مسائل دینی مردم نداشت و خود مردم با سلیقه و با استفاده از سیستم‌های سنتی کار انس، فهم آموزش قرآن را پیش می‌بردند. دولتی هم نبود که این‌ها را هدایت و نظارت کند.
این کارشناس قرآنی تصریح کرد: زمانی که حکومت اسلامی، حامی فعالیت‌ها و برنامه‌های قرآنی است، مردم باید کار خود را همچون سابق انجام دهند و فکر نکنند که با اسلامی شدن حکومت، بار از دوش آنها برداشته شده و برعهده حکومت گذاشته شده است. در اینجا، حکومت به عنوان هادی و ناظر، جایگاه ویژه‌ای پیدا می‌کند، یعنی اگر قبل از انقلاب، مردم نقش خود را حداقل به همان شکل، پیش می‌بردند و دولت حمایت و هدایت می‌کرد، آن وقت کار بسیار مطلوب بود.
گذاشتن بار فعالیت‌های فرهنگی بر دوش حکومت، تلقی اشتباهی است
دولتی اظهار کرد: اگر توقع داشته باشیم که حکومت، بخش اعظمی از کار را انجام دهد و مردم نقش‌شان به صفر نزدیک شود، قطعاً تلقی صحیحی از ارتباط بین حکومت و مردم در زمینه‌های قرآنی نیست.
وی در ادامه در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر این ارتباط در کشور به چه صورتی است؟ بیان کرد: هم مردم و هم حکومت در حال فعالیت هستند، اما نقص‌هایی در کار هر دو در این حوزه وجود دارد و نکته مهم‌تر این است که ما زمانی حکومت اسلامی و دینی در کشور نداشتیم، اگر به اندازه 10 درصد پیشرفت دیده می‌شد به نسبت اینکه حکومت قرآنی نبود و صفر تا صد برعهده مردم بوده است همان میزان پیشرفت قابل قبول بوده است.
فعالیت‌های صورت گرفته در زمینه انس مردم با قرآن باید بیشتر باشد
این کارشناس قرآنی یادآور شد: با توجه به اینکه در حال حاضر حکومت اسلامی در کشور حاکم است و از حکومت و جامعه اسلامی اولین توقعی که وجود دارد این است که سطح قرآنی مردم یک سطح قابل قبول باشد. با رسیدن به 10 درصد پیشرفت، نمی‌توان گفت که فعالیت‌ها موفقیت‌آمیز و قابل قبول بوده است، بلکه پیشرفت‌ها باید چندین برابر شود تا قابل قبول باشد.
دولتی گفت: بنابر این بخشی از این مسئله به شرایط و اقتضائات بیرونی برمی‌گردد، اگر توجهی به شرایط روخوانی قرآن قبل از انقلاب داشته باشیم، درصد آن بسیار کمتر از وضعیت فعلی بود، اما نکته مهم این است که درصد کنونی با توجه به حکومت و جامعه اسلامی راضی‌کننده است؟ و ما می‌توانیم بگوییم به حد مطلوب رسیده‌ایم.
وضعیت فعلی انس با قرآن شایسته جامعه اسلامی نیست
وی افزود: به نظر من آن دغدغه‌ای که مقام معظم رهبری دارند بر روی این نکته است، زمانی که حکومت اسلامی است و جامعه و مردم در مسیر اسلامی‌تر شدن فعالیت می‌کنند، 10 یا 20 درصد به هیچ وجه شایسته چنین جامعه و حکومتی نیست، شاید در این معادله آن چیزی را که فراموش می‌کنیم این است که صرفاً به آمارهای عددی و رقمی اکتفا کنیم. شاید از لحاظ عدد و رقم به عدد بالایی برسیم، اما آیا این عدد و رقم با توجه به سایر شرایط، برآیندی که به دست می‌دهد مطلوب است یا خیر؟ به نظر من مسئله و مشکل اساسی در زمینه انس با قرآن در اینجا خود را نشان می‌دهد.
نداشتن احساس نیاز به قرآن، مهم‌ترین چالش در زمینه انس با قرآن
این کارشناس قرآنی کشورمان در ادامه در مورد نقص‌ها و چالش‌هایی که در زمینه انس با قرآن کریم وجود دارد، تصریح کرد: مهم‌ترین نقص و چالش در زمینه انس با قرآن در جامعه ما، به این امر برمی‌گردد که مردم احساس نیاز واقعی به قرآن ندارند. مثالی که در این زمینه، وجود دارد این است که اگر شخصی صبح بدون صبحانه و ناهار روز را سپری کند قطعاً در شب، احساس نیاز شدید به غذا در او ایجاد خواهد شد. آیا واقعاً قرآن برای مردم، دارای چنین وضعیتی است؟
دولتی در ادامه این گفت‌وگو با بیان اینکه اگر برای مردم در زمینه قرآن، احساس نیاز به وجود بیاید به سطح مطلوب دست خواهیم یافت، تصریح کرد: اگر وضعیت اینگونه باشد دیگر نخواهیم گفت که قرآن تنها برای ماه رمضان است یا تنها برای مراسم‌های ختم و ... است. به نظر من این مطلب، مهم‌ترین مشکل در این زمینه است که یک مسئله فرهنگی هم هست، یعنی این را با دستورالعمل، آیین‌نامه و ... نمی‌توانیم برطرف کنیم.
نهادینه شدن احساس نیاز به قرآن در مردم تلاشی همگانی را می‌طلبد
وی با تأکید بر اینکه فرهنگ احساس نیاز مردم به قرآن کریم را باید نهادینه کنیم، گفت: اگر بخواهیم این کار را عملیاتی و نهادینه کنیم به دست‌های بسیار زیادی برای کمک نیاز داریم، هنرمندان باید در این زمینه، همکاری کنند و در فیلم‌ها این مسئله مورد توجه قرار گیرد. از طرف دیگر افرادی که در عرصه تعلیم و تعلم و حتی سیاست‌گذاری و ... هستند این امر را مد نظر قرار دهند.
تأکید بر تأثیر عامل به قرآن بودن برنامه‌ریزان
این کارشناس قرآنی کشور بیان کرد: در نهایت افرادی که داعیه‌دار و برنامه‌ریز مسائل کلان در کشور هستند باید خودشان عامل به قرآن کریم باشند. به نظر من نقص مهم دیگر در این باره همین است و بقیه موارد می‌تواند به ارتقاء آن چند درصد کمک کند.
دولتی در ادامه در پاسخ به این سؤال که روند فعالیت‌ها در کشور به گونه‌ای هست که مردم نسبت به قرآن احساس نیاز پیدا کنند؟ اظهار کرد: البته من از همه فعالیت‌های قرآنی اطلاع کافی ندارم، اما در برخی فعالیت‌ها که انجام می‌شود به این مسئله تا حدودی توجه شده و در برخی فعالیت‌ها نیز توجهی صورت نمی‌گیرد. سرجمع آن اینکه اگر فعالیت‌های فعلی به این امر هم توجه داشته باشد، جا دارد که این توجه بسیار بیشتر شود.
نخبگان قرآنی سهم به‌سزایی در مأنوس کردن مردم با قرآن دارند
وی همچنین در مورد سهم نخبگان قرآنی در گسترش انس با قرآن در میان مردم، گفت: یکی از شاخص‌هایی که بیشترین نقش را در پیش‌برد وضعیت انس با قرآن کریم می‌تواند داشته باشد، نخبگان قرآنی هستند. اگر نخبگان قرآنی منتظر باشند تا دیگران از بیرون بیایند و راه را باز کنند تا مشکلات برطرف شود و مردم با قرآن مأنوس شوند، امکان نخواهد داشت، به این خاطر که نخبگان قرآنی کار اصلی‌شان از حیث علایق درونی و جنبه عملی، بحث‌های قرآنی است و اگر نخبگان بنشینند تا دیگران فعالیت‌ها را در دست بگیرند چه بسا اشکالات جبران‌ناپذیری در این موضوع اتفاق بیفتد.
دور ماندن نخبگان قرآنی شرایط را نامطلوب خواهد کرد
این کارشناس قرآنی کشور در ادامه اظهار کرد: بر همین اساس اعتقاد من بر این است که نخبگان قرآنی از همه اقشار قرآنی و هر کسی که دغدغه اصلی‌اش قرآن است و در این حوزه کار برجسته انجام می‌دهد، باید پا به عرصه بگذارد و کمک کند. در مجموع اگر نخبگان، کنار بنشینند، وضع از شرایط موجود بسیار بدتر خواهد شد.
دولتی در پایان یادآور شد: البته من در مقامی نیستم که به نخبگان قرآنی از حیث انجام دادن فعالیت امتیاز بدهم اما به نظر من سرجمع فعالیت‌هایشان مطلوب نبوده است، نمی‌گویم خوب نبوده است اما می‌توانست بسیار بهتر از این باشد.
