پویایی شورای توسعه فرهنگ قرآنی باعث جدی گرفتن مصوباتش می‌شود
گروه فعالیت‌های قرآنی: عضو کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به این که طی یک سال اخیر، شورا تحرک بیشتری داشته است گفت: پویایی این شورا باعث جدی گرفته شدن مصوباتش خواهد بود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، شهریورماه سال 1388 بود که منشور توسعه فرهنگ قرآنی به عنوان یک سند جامع بالادستی به همه نهادها و دستگاه‌های فعال در زمینه قرآنی، ابلاغ شد تا شاید با استفاده از این سند و پیاده‌سازی آن در جامعه، بتوان گام‌های موثری در راستای قرآنی شدن جامعه برداشت.
پنج سال از ابلاغ این سند جامع گذشته است، اما هنوز هم بسیاری بر این باورند که منشور و شورای آن با اینکه اقدامات مطلوب و اثرگذار فراوانی برای ارتقاء فعالیت‌های قرآنی انجام داده‌اند، اما هنوز نتوانسته است به رسالتی که بر دوش دارد به صورت کامل جامه‌عمل بپوشاند.
در ادامه گفت‌وگوهایی که خبرگزاری ایکنا با صاحب‌نظران این عرصه انجام داده است، نوبت به یکی دیگر از اعضای کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی رسیده است. حسن محمدی، عضو کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی و مدیرعامل اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور بر این باور است که کارکرد واقعی شورا به نحو احسن نبوده است، هرچند که وی کارکرد شورا در پیاده‌سازی منشور در جامعه طی یک سال اخیر را مطلوب ارزیابی می‌کند.
عضو کمیسیون تبلیغ و ترویج شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه دلیل این ارتقاء را در تمرکز دبیر شورا بر روی یک مسئولیت عنوان می‌کند و معتقد است که حضور در پست سازمانی معاونت قرآن و عترت وزیر ارشاد و نیز دبیری شورای توسعه فرهنگ قرآنی باعث شده بود تا فعالیت‌های شورا از سرعت بالایی برخوردار نباشد. در ادامه گفت‌وگوی ایکنا با حسن محمدی را می‌خوانید.
به نظر شما شورای توسعه فرهنگ قرآنی با گذشت پنج سال از ابلاغ منشور در مسیر اصلی خود حرکت کرده است؟
اگر منظور شما این است که به سمت اهداف مشخصی رفته است؛ باید گفت بله، به هر حال منشوری تصویب شد تا براساس آن به سمت ساماندهی تشکل‌ها، نهادها و دستگاه‌های قرآنی و هدایت همه دستگاه‌ها به سمتی که مصوب شده بود، برسیم. اینکه آیا با آن سرعتی که باید می‌رفته است طی مسیر کرده است و یا اینکه این حرکت در چارچوب منشور مناسب بوده است؟ باید گفت خیر؛ ما نتوانسته‌ایم در طول این پنج سال آن کارکرد واقعی که از شورا انتظار می‌رفت، ببینیم.
البته ما نباید شورا را تضعیف کنیم، شورا یک نهاد بالادستی است که مصوبات آن نافذ بر همه دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی است و تضعیف آن، تضعیف نهادها، ساختارها و فعالیت‌های قرآنی کشور را به دنبال خواهد داشت. منتها انتظار است که حرکت به سمت اهداف با سرعت بیشتر و کارکرد بهتر صورت می‌گرفت.
مطمئناً چند سال اول آغاز فعالیت هر نهادی در ارتباط با قوام یافتن و تثبیت آن نهاد سپری خواهد شد، اما بعد از پنج سال این انتظار وجود خواهد داشت که شاهد جهش و رشد بیشتری باشیم. البته باید گفت که انصافاً در چند وقت اخیر به نسبت گذشته شاهد سرعت‌گیری در فعالیت‌ها بوده‌ایم.
می‌توان از سخنان شما اینگونه برداشت کرد که منشور و شورا در رسیدن به رسالتش موفق نبوده است؟
منشور یک سند بالادستی است که ساعات زیادی طول کشیده تا کارشناسی شود و افراد زیادی در تدوین آن دخیل بوده‌اند. سند جامع و مورد قبول اکثر دلسوزان و کارشناسان قرآنی است. در مورد خود منشور و محتوای آن هیچ بحثی وجود ندارد و مهم‌ترین هدف شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز این است که منشور را در جامعه پیاده کند. به نظر من برای دستیابی به اهداف منشور راه و فاصله بسیار زیادی مانده است، شاید کندی برگزاری جلسات در گذشته دلیل این امر باشد. شورا باید فعالیت بیشتری را انجام دهد تا بتوانیم در زمان بسیار کمی به اهداف منشور دست یابیم.
یکی از بحث‌هایی که مطرح است بحث تقید نهادها به مصوبات شورا است، به نظر شما، نهادهای قرآنی و دستگاه‌های فرهنگی تا میزان خود را مقید به اجرای مصوبات شورا می‌دانند؟
مصوبات شورا بر همه دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی نافذ است و این امر به همه این نهادها ابلاغ شده است، بنابر این من فکر می‌کنم مصوبات شورا مقبولیت خوب و مناسبی در نهادها پیدا کرده است. معمولاً دستگاه‌ها و نهادها این مصوبات را اجرا می‌کنند. هر چند انتقاداتی از سوی دستگاه‌ها و نهادها نسبت به کارکرد شورا و سرعت اجرای فعالیت‌ها وجود دارد در هر صورت مصوبات شورا را لازم‌الاجرا می‌دانند. سال گذشته که حجت‌الاسلام محمدی به صورت متمرکز فعالیت در شورا را آغاز کرد، من بسیار خوشحال شدم؛ چرا که به نظر من این تمرکز باعث افزایش سرعت فعالیت‌ها خواهد شد. قطعاً مجزا بودن این دو از هم بسیار کمک‌‌کننده خواهد بود. من فکر می‌کنم با تمرکز ایشان بر روی شورای توسعه، اتفاقات بهتری رخ داد.
شما گفتید که نهادها خود را ملزم و مقید به مصوبات شورا می‌دانند؟ به نظر شما این تقید در عمل هم دیده می‌شود؟
این تقید در شکل عملیاتی و ظاهری به نسبت دیده می‌شود، اما به آن شکل مطلقی که باید باشد نیست.
دلیل اینکه نهادها در حرف مقید به مصوبات هستند اما در عمل، این تقید نسبی می‌شود، چیست؟
دلیل این امر کُند بودن فعالیت‌های شورا در سابق بوده است که در نهایت، دستگاه‌ها این مصوبات را زیاد جدی نمی‌گرفتند، البته با توجه به پویایی که شورا در سال اخیر پیدا کرده است و سرعتی که فعالیت‌ها پیدا کرده است باعث خواهد شد تا دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی مصوبات را بسیار جدی‌تر بگیرند.
در این مدت پنج سال که از ابلاغ منشور می‌گذرد مهم‌ترین نقدی که در مورد اجرایی شدن آن وجود دارد چه نقدی است، آیا اصلاً نقدی به آن وارد است؟
اگر نقد شود ممکن است باعث تضعیف آن شویم، شاید در رویکرد جدید که شورا دارد و نسبت به گذشته خوب کار می‌کند، بیان نقدها چندان منصفانه نباشد، اما به هر حال احساس می‌شود شورا مقداری به وظایف و مأموریت‌های اصلی خودش که بحث ساماندهی است، خیلی نتوانسته است به سرعت کار کند. متأسفانه جلسات مقداری کُند پیش رفت و دیر به دیر برگزار می‌شد، بسیاری از جلسات به دلیل حضور نیافتن برخی اعضاء، لغو می‌شد، متأسفانه بسیاری از اعضای شورا حضور در آن را چندان جدی نمی‌گرفتند و همین امر باعث می‌شد تا جلسات به صورت مکرر به تعویق بیفتد. جلساتی که باید به صورت فصلی برگزار می‌شد چندین فصل پشت سر هم به تعویق می‌افتاد.
یکی دیگر از انتقادات وارده مربط به بحث اطلاع‌رسانی فعالیت‌های شورا است که احساس می‌شود ضعیف بوده است. شورا باید مصوبات خود را خیلی پویاتر و دقیق‌تر به اطلاع جامعه قرآنی کشور برساند تا همه از فعالیت‌های شورا مطلع شوند و هم اینکه مصوبات را بپذیرند و در راستای اهدافی که شورا به عنوان بالاترین نهاد سیاستگذار کشور در بحث قرآنی که تصمیم‌گیری می‌کند، بشناسند و همه به سمت آن حرکت کنند.
در صحبت‌های خود به بحث ساماندهی اشاره کردید و نسبت به آن انتقاد هم داشتید، به نظر شما شورای توسعه فرهنگ قرآنی در زمینه انسجام‌بخشی چند درصد توانسته است، موفقیت‌آمیز عمل کند؟
قبل از اینکه درصد را بگویم یک توضیح را باید داد؛ اینکه یک نهادی ایجاد شود که همه نهادهای فرهنگی دخیل در حوزه قرآنی را دور یک میز جمع کند و به تبادل نظر بپردازند، تا حد زیادی به کارکرد خود در زمینه انسجام‌بخشی عمل کرده است، منتها اینکه واقعاً در نهایت چه مقدار به انسجام جامعه قرآنی پرداخته شده است و چه مقداری توانسته‌ایم به این اهداف در حوزه ساماندهی نزدیک شویم؛ من فکر می‌کنم نزدیک به پنجاه درصد بوده است؛ البته این درصد در حالت خوشبینانه آن بوده است.
نهادهای حکومتی در این مدت، کمکی در راستای پیاده شدن منشور در جامعه داشته‌اند؟ این کمک‌ها ملموس بوده و یا تنها در حد حرف بوده است؟
نهادهای حکومتی دخیل در حوزه فرهنگ خود جزئی از شورا هستند و اتفاقاً چون وظایف و اختیارات شورا ابلاغ شده است، طبق قانون همه دستگاه‌ها و خصوصاً دستگاه‌های دولتی موظف هستند تبعیت داشته باشند. دستگاه‌ها تا جایی که شورا خواسته است کمک کرده و همکاری داشته‌اند.
از نظر شما کدام موارد از منشور توسعه فرهنگ قرآنی بیشتر مورد توجه نهادها و دستگاه‌های قرآنی قرار گرفته است؟
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعه قرآنی تشتت موجود در فضای نهادهای قرآنی بوده است، اینکه انسجام مناسب و معنا‌داری بین دستگاه‌های قرآنی با وجود اینکه یکی از اهداف منشور بوده، وجود نداشته است، این امر قطعا با استقبال روبرو شده است و همه نهادها و دستگاه‌ها به دنبال این هستند که سیاستگذاری‌ها واحد شود و همه نهادها بتوانند در ذیل یک محور سیاستگذار فعالیت خود را انجام دهند تا از موازی‌کاری در حوزه‌های قرآنی جلوگیری شود.
به نظر شما مغفول‌مانده‌های منشور کدام موارد بوده است؟
نمی‌توان به طور خاص یک مورد را بیان کرد؛ چرا که همه موارد در هم تنیده هستند، به عنوان مثال همین بحث انسجام و ساماندهی باعث ترویج مفاهیم قرآنی در کشور خواهد شد که این خودش یکی از وظایف شورا است، بنابر این ما نمی‌توانیم خط کشی کنیم و بگوییم این وظیفه خوب عمل شده است و وظیفه دیگر کمتر مورد توجه بوده است. اگر یکی از وظایف منشور به خوبی عملی شده باشد باعث خواهد شد تا در حوزه‌های دیگر هم فعالیت‌هایی صورت گیرد.
اما به نظر من همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز به آن اشاره کرد‌ه‌اند، در بحث حوزه ترویج فرهنگ و سبک زندگی قرآنی و آموزش‌های قرآنی در بین عموم مردم، کوتاهی کرده‌ایم و این کوتاهی تنها متوجه شورا نیست بلکه همه دستگاه‌ها در این زمینه کوتاهی داشته‌اند. بنابر این در بحث نهادینه کردن فرهنگ قرآن در بین عموم مردم ضعیف عمل کرده‌ایم.
با توجه به اینکه در کمیسیون تبلیغ و ترویج عضویت دارید، ارزیابی شما از عملکرد این کمیسیون چگونه است؟ آیا توانسته است جوابگوی انتظارات شورا باشد؟
من به گذشته نقد جدی دارم، شاید بتوان گفت در گذشته در حوزه‌های مختلف از جمله تبلیغ و ترویج، اتفاق خاصی روی نداده است. اما در سال اخیر اتفاقات خوبی روی داده است، با توجه به بودجه‌ای که در صندوق شورا، قرار دارد، جلسات متعددی تشکیل شده است، برنامه‌های تبلیغی و ترویجی اخذ شده است و این برنامه‌ها توسط کارشناسان مورد بررسی قرار گرفته است و اتفاقات خوبی رخ داده است، اگر این روند ادامه پیدا کند و اعتبارات کافی به آن تعلق گیرد ما شاهد یک جهش خوبی در حوزه فعالیت‌های قرآنی نه تنها در بحث تبلیغ و ترویج بلکه در همه حوزه‌ها خواهیم بود.
با توجه به مسئولیتی که در زمینه اتحادیه تشکل‌های قرآنی دارید، به نظر شما کارکرد شورای توسعه فرهنگ قرآنی در بحث رسیدگی به تشکل‌های قرآنی مردم‌نهاد، راضی‌کننده بوده است؟
خیر؛ نه تنها شورا بلکه همه دستگاه‌های قرآنی متولی مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد، عملکرد راضی‌کننده‌ای نداشته‌اند. اگر همه دستگاه‌ها هر کدام براساس مسئولیتی که برعهده داشته‌اند عمل می‌کردند، قطعاً وضعیت مؤسسات این گونه نبود. مؤسسات شرایط مناسبی ندارند و این هم نشان‌دهنده ضعف عملکرد همه دستگاه‌ها از شورای توسعه تا سایر نهادها بوده است. قطعاً و یقیناً از حوزه مؤسسات غافل بوده‌ایم، البته بنده انصافاً سعی کرده‌ام به عنوان نماینده مؤسسات قرآنی ـ مردمی، عملکرد خوبی داشته باشیم. ما سعی کرده‌ایم تا نمایندگان مؤسسات در کمیسیون‌ها، حضوری فعال داشته باشند و سعی شده تا حق مؤسسات اخذ شود. البته این دید که کارکرد و راندمان مؤسسات قرآنی می‌تواند از همه دستگاه‌های قرآنی فراتر باشد در بین مسئولان ما نهادینه نشده است.
نکته و یا صحبت پایانی؟
نکته آخر این است که شورا نهادی است که باید تقویت شود؛ چرا که تقویت شورا به این معنا خواهد بود که ستون خیمه‌گاه فعالیت‌های قرآنی تقویت می‌شود و همه دستگاه‌ها می‌توانند در محور سیاست‌گذاری‌های شورا فعالیت کنند، انتقادی هم اگر وجود دارد باید دلسوزانه و براساس رفع نقایص باشد و کسی نباید به دنبال تخریب شورا باشد.
