عقاید خانواده‌ها در شبکه‌های اجتماعی به تاراج می‌رود/ بیان راهکار
گروه فضای مجازی: عضو کارگروه تولید محتوای تبلیغی مبلغین گفت: سست شدن باورهای دینی و عقیدتی خانواده از جمله دیگر آسیب‌هایی است که با نیم‌نگاهی به صفحات این شبکه‌ها شاهد به تاراج رفتن دین و عقاید خانواده‌ها هستیم.
با گسترش روزافزون اینترنت و دسترسی آسان اجتماع به شبکه‌های اجتماعی، فضای بسیار گسترده و متنوعی در ارتباط و تعامل انسان‌ها فراهم شده است. امکانات جذاب و محبوبی که در کنار تمام مزایای آن که سهولت دسترسی به اطلاعات، تسهیل در ارتباطات، اطلاع‌رسانی سریع، کاهش هزینه‌ها و سرعت انتقال داده‌ها از آن جمله است نگرانی و آسیب‌های عدیده‌ای نیز به وجود آورده است. نوشتار حاضر حاصل گفت‌وگوی خبرگزاری بین‌المللی قرآن با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین مرادی دولت‌آبادی، مدرس حوزه علمیه قم، مشاور مرکز تخصصی علوم و معارف حدیث حوزه و عضو کارگروه تولید محتوای تبلیغی مبلغان به مناسبت هفته خانواده انجام شده است.
آیا آماری از میزان محبوبیت شبکه‌های اجتماعی در میان کاربران ابرانی ؟
طبق آمارهای رسمی حدود 45 میلیون ایرانی از اینترنت بهره می‌برند که 29 میلیون از آنها را جوانان تشکیل می‌دهد به طوری که ضریب استفاده از اینترنت و تلفن همراه در ایران، بسیار بیشتر از متوسط جهانی است. شهروند یک شهر پرجمعیت مجازی با افکار و فرهنگ‌های مختلف مواجه می‌شود و با رشد و گسترش روزافزون امکانات این شبکه ها هر لحظه میلیون‌ها کاربر به این شهر افزوده می‌شود که در آن محیط گروه تشکیل می‌دهند، چت می‌کنند، تصویر، کلیپ و چندرسانه‌ای می‌فرستند، لایک می‌کنند، کامنت می‌گذارند، اطلاعات به اشتراک می‌گذارند و ...
اخیرا در زمینه تأثیرات شبکه‌های مجازی نگرانی‌هایی در خانواده‌های ایرانی به وجود آمده است، لطفا چالش‌های این قسمت را تبیین بفرمایید؟
اتفاقا مسئله از حالت نگرانی و دلواپسی خارج شده است و به صورت یک چالش و مشکل بسیار جدی و خطرآفرین بروز نموده است. استفاده ناصحیح و غیراصولی از شبکه‌های اجتماعی مبانی اصیل خانواده‌ها را مورد هجمه ویرانگر قرار داده است که به برخی از آن اشاره می‌کنیم. زمینه‌سازی جهت ایجاد رابطه دوستی غیرمشروع و نامتعارف و توسعه و گسترش آن در خانواده یکی از معضلات این بخش است. اصلی‌ترین خط قرمز هر فرد آزاده، حفظ و صیانت از شریک زندگی خویش است. عبور از این خط قرمز که هم خلاف شرع است، هم خلاف فطرت اخلاق در بسیاری از استفاده‌کنندگان از شبکه‌های مجازی در تالارهای گفتگو و چت دیده می‌شود به طوری که آمارهای رسمی از جدایی‌ها و طلاق‌های عاطفی و حتی رسمی پیامد استفاده غیرصحیح از این شبکه‌ها نشان دارد. ارتباطی که هیچ لزومی به ایجادشان نیست، کم کم شکل می‌گیرند و قبح گناه ریخته می‌شود. در خیلی از موارد این نوع ارتباط فقط با یک لایک مطلب یا گذاشتن کامنتی شروع می‌شود و یا با یک پیام احساسی و معناگرایانه افراد در تیررس تفکر هوس‌آلود قرار می‌گیرند. در آغاز ارتباط با الفاظ رسمی و بعد با احساس راحتی نام کوچک فرد و پس از مدتی با الفاظ عزیزم و عشقم ادامه می‌یابد و همین الفاظ هستند که چونان تیرشیاطین قلب انسان‌ها را مورد اصابت قرار می‌دهند. اعتماد به غریبه‌های دیجیتالی که بعضا مردان زن نما هستند، صمیمیت و عشق دروغین نافرجامی ایجاد می‌کند که ره‌آورد آن سوءاستفاده‌های حیثیتی و مالی و در نهایت اضطراب، افسردگی، بیماری‌های روحی و روانی است. در محیط مجازی فرد پشت نقابی پنهان می‌شود، زمین بازی طراحی می‌کند، نقش بازی می‌کند، به طرف مقابل به عنوان طعمه می‌نگرد، از اعتماد پیش‌آمده سوءاستفاده می‌کند و به همان اندازه اعتماد درون خانواده را از بین می‌برد. اصولا مردان و زنانی که سال‌ها با یکدیگر زندگی مشترک داشته‌اند، ویژگی‌های روحی و رفتار همدیگر را خوب می‌شناسند، آنها خیلی زود متوجه تغییر رفتار، ارتباطات پنهانی و نامتعارف شریک زندگی‌شان با فرد بیگانه می‌شود. حساسیت‌ها ایجاد می‌شود، حتی افق نگاه افراد، تبادل پیام‌ها، رمزگذاری‌های گوشی، سایلنت‌نمودن‌ها و ... ایجاد پازلی می‌کند که شک و تردید را برمی‌انگیزد.
بسیار ارزان حراج می‌کنند
در این شرایط افراد اطمینان شریک زندگی خویش را بسیار ارزان حراج می‌کنند و این اعتماد را به پای فرد غریبه و ناشناسی ریخته‌اند که مستقیم و یا غیرمستقیم در پی تاراج آرامش و زندگانی اوست. خداوند در آیه 25 سوره نساء می‌فرماید:«مُحْصَنَاتٍ غَیرَ مُسَافِحَاتٍ وَ لَا مُتَّخِذَاتِ أَخْدَانٍ»(به شرط آنکه (آن زنان) پاکدامن باشند، نه به طور آشکار مرتکب زنا شوند و نه دوست پنهانی بگیرند.). اعتیاد افراد یکی از آسیب‌های دیگر استفاده غیرصحیح از شبکه‌های اجتماعی است که برخی مواقع به صورت یک مشکل رفتاری و حتی بیماری روانی خود را نشان می‌دهد و مناسبات و تعاملات خانواده را به هم می‌ریزد بطوری که برخی افراد ساعت‌ها بدون توجه به اطراف خود به ارسال یا پاسخ دادن مطالب می‌گذارند و روابط حقیقی و دوجانبه بین اعضای خانواده را به سردی می‌کشاند.
مرگ تدریجی رابطه‌های حقیقی
در بین همسران احساس بی‌توجهی پیش می‌آورد و مرگ تدریجی رابطه‌های حقیقی را دامن می‌زند و فرد گرچه در دنیای حقیقی منزوی، گوشه‌گیر و تنها می‌شود چراکه فرد حرف‌هایی که باید با شریک زندگی‌اش مطرح کند به اشتباه با فرد غریبه به اشتراک می‌گذارد از نظر فیزیکی در خانواده است اما از نظر روحی فرسنگ‌ها جداست. افول فرد در زندگی حقیقی نیز از پیامدهای استفاده ناصحیح از شبکه‌های اجتماعی است. در زندگی حقیقی اهداف فرد مشخص و رقابت جهت موفقیت و کسب علم و دانش و مهارت‌های مختلف وجود دارد اما حضور فعال در فضای مجازی از پشتکار و تلاش حقیقی می‌کاهد و اهداف واقعه فرد را منحرف می‌سازد و در نتیجه گشت و گذارهای مجازی فرآیند ابتکار و خلاقیت فرد را کند می‌کند. در چنین حالتی رقابت واقعی جای خود را به رقابت در به دست آوردن لایک بیشتر پست‌ها و مطالب دیگران می‌دهد. بطوری که در پژوهش میدانی در محیط‌های اجتماعی شاهد لایک کردن هزاران فرد بر روی برخی تصاویر بصری یا مکتوب بودم. پس رشد و نبوغ و آینده روشن افراد خانواده با استفاده بی‌رویه از این شبکه‌ها دچار چالش جدی می‌شود. سست شدن باورهای دینی و عقیدتی خانواده از جمله دیگر آسیب‌هایی است که با نیم‌نگاهی به صفحات این شبکه‌ها شاهد به تاراج رفتن دین و عقاید خانواده‌ها هستیم. هجمه‌ای از پیش طراحی شده در دیپلماسی عمومی غربی‌ها جهت ایجاد نظم نوین جهانی و جامعه تک صدایی؛ کاری که این شبکه‌ها انجام می‌دهد بسان پیاده نظام دشمن مرزها را شکستند، برپشت بام خانواده آمدند و چه زود وارد خلوت افراد شدند، خلوتی که اگر ایمان به خدا و نظارت او دیده نشود می‌تواند بی‌مبالاتی دینی را جایگزین خداگرایی کند. شیطان به عنوان دشمن قسم خورده انسان از محیط خلوت او بهره می‌برد و فردی که به سبب ضعف ایمان محدودیت‌های محیط‌های حقیقی نمی‌تواند افکار منفی او را بروز دهد در خلوت خویش همه پرده‌های حجاب و عفاف و حیا را می‌درد و مطیع محض شیطان برون و نفس عماره درون می‌شود. حضرت امیرالمؤمنان علی(ع) می‌فرماید: یکی از اسباب فسق و فجور تنهایی است. آسیب‌های اخلاقی دوستی با جنس مخالف، هم‌جنس‌گرایی، روابط فرازناشویی، خیانت، بلوغ زودرس، ازدواج‌های نامتعارف سفید، انحرافات شدید جنسی، بیماری‌های مقاربتی، بی‌حیایی، بی‌عفتی، خودنمایی، احساس نیاز به دیده شدن، روان‌پریشی، غمگینی و افسردگی، اخاذی وکلاهبرداری از جمله آسیب‌های دیگر استفاده غیراصولی و وارونه از این شبکه‌هاست که روزبه روز بیشتر از گذشته از گوشه و کنار خود را نمایان می‌کند و اگر به حال آن فکر جدی نشود، به چالش بزرگ آینده مبدل خواهد شد. باید لایه‌های پنهان شبکه‌های مجازی که سبک زندگی انسانی را به خطر انداخته‌اند و گاهی با هجمه به عقاید دینی و زمانی با حمله به کانون خانواده و گهگاهی با محتوای مجرمانه، امنیت اجتماع و در پی آن امنیت خانواده را به خطر می‌اندازد و حتی با توهین به اقوام بزرگ ایرانی باعث اختلاف و گسست اجتماعی می‌شود، به خانواده‌ها معرفی شود تا با آگاهی بیشتری از این تکنولوژی مدرن بهره ببرند.
چه راهکارهایی برای به حداقل رساندن این آسیب‌ها مطرح می‌کنید؟
بدون شک بسیاری از این آسیب‌ها را می‌شود کنترل یا به حداقل رسانید که به برخی از آن راهکارها اشاره می‌شود. اول آنکه تلاش مضاعف دولت جهت ایجاد شبکه ملی اطلاعات و ساخت نرم‌افزارهای اجتماعی با استفاده از فناوری بومی یا مهندسی معکوس که در همین راستا توصیه می‌شود جلسات شورای عالی فضای مجازی که با رهنمود مقام معظم رهبری تشکیل شد و زمان بسیار طولانی از تشکیل نشدن آن می‌گذرد به صورت جدی برگزار شود و همچنین اعضای محترم دولت که علنا صفحات اجتماعی دارند با تقدیم لایحه‌ای به مجلس شورای اسلامی این روند قانون‌گریزی را قانونی کنند تا وسیله‌ای برای رونق VPNها و فیلترشکن‌ها نشود و شأن قانون هم محفوظ بماند و در کنار آن مسئولان مرتبط دولتی فرهنگ صحیح استفاده از تکنولوژی را تبیین و ترویج آن را در دستور کار قرار دهند و با تیزبینی و هوشیاری جلوتر از آن شبکه‌ها حرکت کنند، البته باید توجه داشت مسدود کردن و فیلترینگ تکنولوژی تلاشی از پیش شکست خورده است اما می‌شود با مدیریت صحیح از تولید محتوای مجرمانه و پخش آن ممانعت به عمل آورد. دوم آنکه تقویت باورهای دینی مردم و ایمان به خداوند و خدامحوری و استفاده از معارف ناب اهل بیت(ع) و همچنین ایجاد گروه‌های مذهبی و علمی توسط جوانان متدین و انقلابی و مدیریت آن می‌تواند بسیار مؤثر باشد. سوم آنکه خانواده‌ها نظارت فعالی بر چگونگی استفاده از این اپلیکیشن‌ها داشته باشند و در مدارس نیز آموزش‌های لازم ارائه شود. بطوری که فرد کاربر بداند یک محتوای هنجارشکنانه را مثل یک ویروس پرخطر حذف یا ویرایش کند و سپس آن را لایک یا بازنشر نماید و اگر خدای ناکرده فردی با بازنشر دروغ شایعه مطالب منتسب به معصومان، احادیث مجعول و دیگر مطالب باعث گناه فردی شود او نیز در پیشگاه خداوند مجرم است و اگر فردی بتواند در این محیط به وظیفه دینی خود عمل کند بسیار مورد توجه معصومان قرار خواهد گرفت شاید برخی خدشه وارد نمایند که این شبکه‌ها فوایدی هم دارد به آنها عرض می‌کنم درست است که فوایدی دارند کمااینکه خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یَسْأَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَیْسِرِ قُلْ فِیهِمَا إِثْمٌ کَبِیرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَکْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا وَیَسْأَلُونَکَ مَاذَا یُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ کَذَلِکَ یُبیِّنُ اللّهُ لَکُمُ الآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَتَفَکَّرُونَ»(ای پیامبر از تو حکم شراب و قمار را می‌پرسند به آنها بگو درآن دو گناهی است بزرگ و منافعی هم برای مردم دارد اما آثار سوء آن دو در دل‌ها بیشتر از منافع ظاهری آنهاست». در این آیه گرچه شراب و قمار دارای منفعتی شمرده شده است اما ضرر و خسران آن بسیار بیشتر است همانطور که این شبکه‌های اجتماعی با داشتن فواید و منافعی به یک چالشی جدی تبدیل شده‌اند و هر فرد آزاده‌ای به دور از احساسات و تمایلات حزبی، جناحی و سیاسی می‌تواند این آسیب‌ها را مشاهده نماید، امیدوارم با استعانت از حضرت حق و تلاش درخور فرهیختگان و مسئولان این تهدیدهای جنگ نرم سایبری که خانواده‌ها را هدف قرار داده است به یک فرصت جهت جهش علمی و آموزش و تبادل اطلاعات مفید و صلح و مهرورزی و پیشرفت بیانجامد.
