از مشکلات قیمت و نحوه توزیع کتاب تا نداشتن عادت مطالعه در مردم

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، برنامه تلویزیونی مناظره با موضوع سرانه مطالعه و علت پائین بودن کتابخوانی در کشور، عصر جمعه 30 آبان‌ماه با حضور محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، رضا امیرخانی، نویسنده و پژوهشگر ادبی، محسن پرویز، نایب رئیس انجمن قلم ایران، محمدرضا جوادی‌یگانه، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، حسین نوش‌آبادی، معاون پارلمانی و حقوقی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و حمیدرضا کفاش، معاون پژوهشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش، از شبکه یک سیما برگزار شد.

حمیدرضا کفاش، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه 10 مورد در میزان علاقه به کتابخوانی مؤثر است، اظهار کرد: سطح فرهنگ خانواده، وضعیت و تجهیز کتابخانه مدارس، نظام آموزشی، نحوه دسترسی دانش‌آموزان به کتب مورد علاقه آنها چه در سطح مدرسه چه در جامعه، امکانات برای مطالعه عمومی، تناسب کتاب‌های منتشر شده در کشور مطابق با نیازهای دانش‌آموزان از جمله دلایل قابل ذکر برای این موضوع است.

وی ادامه داد: همچنین نبود فرصت کافی برای مطالعه در نظام درسی کشور، کتابدار مدرسه که در سالیان گذشته حذف شده است، مشکلات مالی خانوارها و دانش‌آموزان، نبود کتاب در سبد خرید و عدم وجود کتابخانه و یا تعداد کتاب مناسب در خانه‌ها عواملی هستند که در میزان علاقه دانش‌آموزان به کتابخوانی تأثیر دارند.

حسین نوش‌آبادی معاون حقوقی، پارلمانی و امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فرهنگ کتابخوانی در ایران را رو به افول دانست و افزود: در واقع عادت به کتابخوانی در کشور کاهش یافته است.

وی گفت: برای جامعه‌ای که مبتنی بر اندیشه‌های قرآنی است، نباید امروز شاهد این چالش جدی در حوزه کتابخوانی باشیم.

وی با بیان این که باید به دلایل پنهانی این موضوع در کنار دلایل آشکار همچون گرانی و کم‌کاری نهادهای فرهنگی توجه کنیم اظهار کرد: ما باید فرهنگ کتابخوانی را در جامعه نهادینه کنیم.

نوش‌آبادی با بیان اینکه شبکه توزیع کتاب و اطلاع‌رسانی در کشور باید ارتقا یابد، گفت: امکان دسترسی آسان به کتاب وجود ندارد درحالی که کتاب خوب در کشور فراوان است و ساماندهی نظام توزیع کتاب، تبلیغات کتاب، ترویج کتاب خوب و امکان دسترسی مردم به کتاب باید مورد توجه قرار گیرد.

وی به مطالعه دیجیتال اشاره کرد و افزود: ورود فناوری‌های جدید و رشد کتاب‌های دیجیتال میتواند در تعیین رشد شاخص فرهنگی مؤثر باشد.

معاون حقوقی و پارلمانی و امور استان‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: ما باید مطالعه در عرصه دیجیتال را رسمی بدانیم، از این رو یکی از اولویت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی توجه به کتاب دیجیتال است.

پرویز: نیاز به مطالعات دقیق در تعیین سرانه مطالعه داریم

محسن پرویز، نایب رئیس هیئت مدیره انجمن قلم ایران با بیان این که آمار و ارقامی در گذشته در رابطه با سرانه مطالعه اعلام شد که پایه‌گذار نوعی اشکال بود. گفت: دو دقیقه زمان مطالعه در روز اعلام شد که این آمار مربوط به سال 1953 بود که بعد از آن این عدد پایه‌ای برای انجام اقدامات بعدی شد.

وی افزود: در رابطه با سرانه مطالعه نیاز به مطالعات دقیق داریم. تعدد و کتاب‌های منتشر شده در سال می‌تواند به عنوان یک معیار برای تخمین سرانه مطالعه باشد در صورتی که بخش موظفی را از آن حذف کنیم.

پرویز ادامه داد: همچنین می‌توان عواملی همچون تعداد نویسندگان، نظرسنجی، تعداد کتابخانه‌ها، میزان کتاب‌های امانت گرفته شده از کتابخانه‌ها را نیز در راستای تخمین سرانه مطالعه در کشور مورد استفاده قرار داد. پس بحث همه‌جانبه‌گری دارای اهمیت است و ما باید تمام عوامل را در نظر بگیریم.

جوادی‌یگانه: فراغت تلویزیون‌محور مشکل اصلی تولید کتاب

محمدرضا جوادی‌یگانه، رئیس هیئت پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان این که آمارهای موجود در رابطه با سرانه مطالعه صحیح نیست، عنوان کرد: ولی به طور کلی شواهد نشان می‌دهد سرانه مطالعه در ایران چه در قیاس با کشورهای دیگر و چه توقع مورد انتظار خودمان از جامعه پایین است.

وی با اشاره به این که کتاب از سبد کالای فرهنگی خانوارها حذف شده است، افزود: مشکل اصلی در نظام تولید کتاب، نظام تربیتی کنکور محور، نظام فراغت تلویزیون‌محور و نظام فرهنگی اقتصاد و سیاست زده است که صنعت نشر و کتاب را دچار ضعف مزمن کرده است.

به گفته جوادی‌یگانه زمانی که کتاب‌های ضعیفی نوشته شوند و صنعت نشر روبه زوال رود، شاهد کاهش کتابخوانی در جامعه می‌شویم. فرهنگ کتابخوانی رفتار دائم است، پس باید همواره کتاب خوب در دسترس باشد.

وی افزود: اگر کتاب خوب در جامعه باشد اشکالات نظام توزیع نیز حل می‌شود، کتاب باید به نظام عرضه و تقاضا وارد شود تا سیاست زدگی از این حوزه خارج شود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به معیارهای دستیابی به عدد سرانه مطالعه در کشور اشاره کرد و گفت: معمولا مردم در نظرسنجی‌ها عدد واقعی مطالعه خود را اعلام نمی‌کنند. عدد 76 دقیقه برای مطالعه فرد باسوادی است که کتاب، کتاب درسی، روزنامه و کتاب الکترونیکی می‌خواند در حالی که سرانه مطالعه یعنی مطالعه از روی اختیار که قاعدتاً زیر 20 دقیقه است. به طور کلی معیار نظرسنجی غلط است و باید عوانل دیگر را برای سنجش مطالعه در دستور کار قرار دهیم.

آموزگار: نبود سیاست درازمدت در حوزه نشر

محمود آموزگار، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران نیز از اصلی‌ترین نکات در بروز مشکل حوزه تولید و نشر کتاب را فقدان یک سیاست دراز مدت در حوزه نشر اشاره کرد و افزود: همواره شاهد اتخاذ راهکارهای کوتاه مدت و در واقع مسکن درمانی بوده‌ایم.

وی ادامه داد: تولید عنوان کتاب به 70 هزار جلد رسیده است، و در حال حاضر اگر عناوین کتب کمک درسی را کنار بگذاریم، حداقل 15 تا 20 هزار عنوان کتاب چاپ اول در حوزه عمومی منتشر می‌شود.

امیرخانی: سرانه مطالعه با نظرسنجی حاصل نمی‌شود 

رضا امیرخانی، نویسنده مجموعه‌ای از پرفروشترین کتاب‌ها در بیست سال اخیر و برنده چندین جایزه ادبی در بخش نخست سخنان خود عنوان کرد: عددی باید برای سرانه مطالعه عنوان شود نه عدد تعداد عناوین.

وی افزود: در سال‌های گذشته اعدادی که برای سرانه مطالعه عنوان شد درست نبودند، چرا که میزان مطالعه روزانه 76 دقیقه در روز اعلام شد در حالی که این عدد جزء خطاهای بزرگ سرانه مطالعه محسوب می‌شود و سرانه مطالعه با نظرسنجی حاصل نمی‌شود، بلکه باید در پی راهکارهای منطقی‌تر باشیم.