حسن باستانی، نویسنده و کارگردان تئاتر، در گفتوگو با خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) گفت: حقیقت این است که ما در زمینه نگارش نمایشنامه دینی و چرخه تولید تئاتر دینی و مذهبی ضعفهای عمده و بنیادینی داریم که بخش اصلی آن مربوط میشود به این مسئله که معمولاً هنرمندان تئاتر خیلی گرایش به این موضوع و خلق درام دینی ندارند؛ مگر آنکه کاری سفارش داده شود که در این صورت معمولاً ابتکار و خلاقیت تا اندازه زیادی از بین میرود.
وی گفت: نبود اقبال نمایش دینی از سوی هنرمندان تئاتر به این دلیل است که اولاً مخاطب عام نسبت به تماشای اینگونه نمایشها رغبتی از خود نشان نمیدهد و معمولاً مخاطبان اینگونه نمایش خاص هستند که این امر منجر به شکست گیشه میشود؛ مسئلهای که بهویژه در شرایط فعلی و با وجود معضلات اقتصادی در عرصه تئاتر حیاتی است و هم هنرمندان و هم مسئولان به بازگشت هزینهها برای تأمین مخارج نمایش حساب ویژهای بازکردهاند.
تولید نمایش دینی نیاز به حمایت تمامعیار مسئولان دارد
نویسنده نمایشنامه «کوفیان» تصریح کرد: در واقع اگر حمایت مسئولان نباشد آن هم حمایتی تمامعیار که بدون هیچ چشمداشتی تأمین مخارج یک نمایش دینی را هزینه قلمداد نکرده و بلکه آن را به مثابه یک سرمایهگذاری برای احیای نمایش متعهد دینی تلقی کنند، وضعیت تولید و اجرای آثار نمایشی دینی در همین شرایط بغرنج و اسفبار باقی میماند.
باستانی در ادامه گفت: در آسیبشناسی این نکته که چرا نمایشهای دینی با اقبال عمومی مواجه نمیشود و اصطلاحاً مخاطب خاص خود را داراست، باید اذعان کرد که این مسئله ناشی از نگاه سطحی است که هنرمندان در تولید این آثار دارند؛ معمولاً وقتی صحبت از تولید نمایش دینی میشود فوراً ذهن هنرمند به سمت تولید اینگونه نمایشها در قالبهای سنتی و نخنما میرود؛ سبکی که به دلیل تکرار و کلیشهای بودن مخاطب را اقناع نکرده و لذا ترجیح میدهد وقتی برای دیدن اینگونه نمایشها صرف نکند.
کارگردان نمایش دینی «بیسرزمینتر از باد» گفت: درامشناسی و توجه به ساختار و اقتضائات لازم و ضروری در تولید یک نمایش دینی از زمان نگارش نمایشنامه آن تا زمانی که کار برای اجرا روی صحنه آماده میشود، همواره باید مورد توجه کارگردانان نمایشهای مذهبی و دینی قرار گیرد و صرف نظر از اینکه قصد دارند به یک موضوع دینی، برشی از تاریخ و یا مقطعی از وقایع دینی بپردازند، تنها به روایت وفادارانه از آن برهه تاریخی اکتفا نکرده و خلاقیتهای نمایشی در ارائه سبکی نو، زاویه دیدی متفاوت را نسبت به روایت واقعه سرلوح کار خود قرار دهند.
نگارش و کارگردانی نمایش دینی توسط شخصی واحد معمولاً با توفیق بیشتری همراه است
باستانی افزود: شاید یک دیدگاهی در زمینه تولید نمایشهای دینی وجود داشته باشد و آن اینکه اگر نمایشنامهنویس و کارگردان نمایش دینی شخص واحدی باشد از آنجا که به فضای درامی که آن را به نگارش درآورده از همان ابتدا اشراف دارد و در زمینه شخصیتپردازی به این نکته واقف است که شخصیت را باید در چه شرایط و فضایی قرار داد، حاصل کار به نسبت زمانی که نمایشنامهنویس و کارگردان دو فرد مجزا از هم هستند، با موفقیت بیشتری همراه باشد؛ مواردی بسیاری را میتوان برشمرد که این امر محقق شده است اما تنها با استناد به این موارد نمیتوان حکم قاطعی را صادر کرد و گفت که این شیوه اصولی و استاندارد است و لاغیر.
وی در پایان گفت: استفاده از قالبهای مدرن در تولید یک نمایش دینی یکی از راههای برونرفت اینگونه نمایشی از بن بست است با این شرط که از همان ابتدای نگارش نمایشنامه، به ارائه شیوهای مدرن در اجرای نمایش دینی فکر شود و اینگونه نباشد که نمایشنامه به شکلی سنتی و کلیشهای نوشته شود که در ذهن فضا و قالبی تکراری را تداعی کند و بعد خواسته باشیم در زمان کارگردانی به استفاده از شیوههای مدرن و فضاهایی غیرمتعارف برای جذب مخاطب امروزی تئاتر بیندیشیم که به جز مواردی استثناء معمولاً کارهای موفقی که بتوانند مخاطب را آنطور که انتظار میرود جذب کنند نیست.