دو انتقاد كارشناسانه دينی به فيلم «ابراهيم خليل‌الله(ع)» و پاسخ كارگردان
گروه هنر: با پخش فيلم ابراهيم «خليل‌الله»(ع) از شبكه دو سيما، انتقاداتی از سوی كارشناسان دينی درباره اين فيلم با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) مطرح شد كه در گزارشی اين انتقادها همراه با توضيحات كارگردان ارائه شده‌است.
حجت‌الاسلام «سيد ابوالفتح دعوتی» محقق و پژوهشگر مسائل دينی در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) درباره فيلم «ابراهيم خليل الله(ع)» گفت: فيلم‌های تاريخی دينی بايد تا حد ممكن با واقعيت و آنچه در آيات قرآن و روايات اسلامی عنوان‌شده همخوان باشد و نمی‌توان با ساخت فيلم دينی تاريخ اسلام را تحريف كرد.
وی در ادامه افزود: پای‌بندی به قرآن و روايات در فيلم‌های قرآنی بايد شكلی كاملاً جدی داشته‌باشد و استفاده از واقعيات عنصر اصلی اين‌گونه آثار است، ولی متأسفانه در فيلم «ابراهيم خليل الله»(ع) اين اصول به شكل مستند رعايت نشد، برای نمونه می‌توان از بازيگر نقش «اسماعيل(ع)» در فيلم نام برد كه در اين بين مسئله‌ای كه برای بنده جای سؤال دارد اين است كه چگونه بازيگری با سنی بيش از سی سال در نقش اسماعيل(ع) بازی می‌كند كه به روايات مختلف يك نوجوان بوده و حتی در قرآن از او به عنوان «يابنی» (پسرك من) نام برده شده و استفاده از مردی جاافتاده در نقش نوجوان علاوه بر تحريف تاريخ نوعی حركت غيرحرفه‌ای در سينماست.
اين كارشناس مذهبی به شخصيت‌پردازی انبياء در آثار قرآنی اشاره كرد و گفت: در ساخت يك فيلم قرآنی و دينی شرط اول اين است كه شخصيتی از انبياء الهی ارائه شود كه مخاطب جذب آن شخصيت شود، ولی در فيلم «ابراهيم خليل الله(ع)»، تصويری خشن از اين پيامبر الهی به تصوير كشيده شده، كه اين نوع پرداخت و نمايش از صحنه‌ای كه چاقويی را به طرزی نامناسب بر گلوی فرزندش می‌كشد، برای بينندگان كودك و نوجوان و همچنين جهانيان و ملت‌های ديگر نه تنها جذاب نيست بلكه نوعی بدآموزی و تخريب چهره اسلام و ايران است.
در ادامه اين گزارش با «محمدرضا ورزی» كارگردان فيلم ابراهيم (ع) درباره انتقادات مطرح شده به گفت‌وگو نشستيم وی در توضيح مسائل مطرح شده اظهار داشت: در آيات قرآن اشاره‌ای مستقيم به سن حضرت اسماعيل(ع) نشده و در روايات مختلف برای حضرت اسماعيل(ع) سه سن نقل شده، 5، 12 و 18 سال. من به عنوان فيلمساز و با توجه به شرايط ساخت اثر رده سنی مورد نظر خود 18سالگی را برای شخصيت «اسماعيل(ع)» در اثرم لحاظ كردم.
وی در ادامه افزود: اين مسئله كه يك جوان 18 ساله در 4000 سال پيش با زمان حاضر از لحاظ فيزيكی متفاوت بوده(درشت اندام‌تر بوده‌اند) از لحاظ علمی نيز ثابت شده و من به عنوان كارگردان درباره اين نوع پرداخت تنها نظر خود را ملاك قرار نداده‌ام، بلكه با يك گروه هشت نفره متشكل از روحانيون برجسته قم درباره تمام مضامين و نكته‌های اثر مشورت و همفكری كرده‌ام.
كارگردان فيلم «ابراهيم خليل الله(ع)» گفت: يكی ديگر از دلايلی كه من روايت 18 سالگی اسماعيل(ع) را انتخاب كردم اين بود كه به روايت قوم يهود فرزندی كه قربانی شد اسحاق 5 ساله بود و اين امر باعث شد كه انتخاب من 18 سالگی اسماعيل باشد تا هيچ شباهتی با نقل قول يهود وجود نداشته‌باشد.
«ورزی» به ديگر انتقاد وارد شده به اين فيلم اشاره كرد و گفت: برخی دوستان صحنه قربانی كردن اسماعيل(ع) را به نوعی با خشونت همراه دانستند، در صورتی‌كه در روند تحقيقاتم به اين موضوع برخوردم كه ابراهيم(ع) سه بار برای بريدن گلوی فرزند چاقوی خود را تيز می‌كند كه از نشان دادن اين صحنه پرهيز كردم، در ضمن مگر قربانی كردن اسماعيل(ع) فرمان پروردگار نبود و اگر اين يك دستور الهی است نبايد از نشان دادن صحنه‌های لازم پرهيز كنيم؛ زيرا تأثيرپذيری اثر از بين می‌رود برای نمونه می‌توان به صحنه شكنجه حضرت عيسی(ع) در فيلم «مصائب مسيح» اشاره كرد كه چطور به صورت ملموس شكنجه اين پيامبر الهی را «گيبسون» به تصوير كشيد و ديديم كه چگونه اين فيلم خشم صهيونيست‌ها را برانگيخت.
حجت‌الاسلام «هاشم هاشم‌زاده هريسی» ديگر كارشناس مذهبی نيز درباره مسائل مطرح شده اظهار داشت: در قرآن هيچ اشاره‌ای به سن حضرت اسماعيل نشده ولی آنچه كه مسلم است ابراهيم(ع) در كهن سالی صاحب فرزند شد پس نمی‌توان اسماعيل(ع) را يك انسان كامل از لحاظ جسمانی در نظر گرفت و تصور اين‌كه اسماعيل يك نوجوان كم سن‌تر از آنچه در اين فيلم نشان‌داده شده، بوده بيشتر محتمل است.
وی افزود: انتخاب كارگردان برای بازيگر اين نقش از لحاظ تطابق سن درست نبوده و شايد اين كارگردان بيشتر قصد نشان دادن فلسفه فداكاری اين پدر و پسر را داشته نه سن حضرت اسماعيل(ع).
اين كارشناس مذهبی درباره نحوه به تصويركشيدن صحنه قربانی كردن حضرت اسماعيل(ع) تصريح كرد: اين صحنه بايد با عطوفت بيشتر ساخته می‌شد زيرا در اين‌گونه آثار بهتر است كه چهره‌ايی كه از پيامبر اولو‌العزم نشان داده می‌شود از هرگونه خشونتی عاری باشد تا در اذهان مخاطبان مسلمان و اديان ديگر سؤ تعبير ايجاد نشود.
وی در ادامه افزود: پای‌بندی به قرآن و روايات در فيلم‌های قرآنی بايد شكلی كاملاً جدی داشته‌باشد و استفاده از واقعيات عنصر اصلی اين‌گونه آثار است، ولی متأسفانه در فيلم «ابراهيم خليل الله»(ع) اين اصول به شكل مستند رعايت نشد، برای نمونه می‌توان از بازيگر نقش «اسماعيل(ع)» در فيلم نام برد كه در اين بين مسئله‌ای كه برای بنده جای سؤال دارد اين است كه چگونه بازيگری با سنی بيش از سی سال در نقش اسماعيل(ع) بازی می‌كند كه به روايات مختلف يك نوجوان بوده و حتی در قرآن از او به عنوان «يابنی» (پسرك من) نام برده شده و استفاده از مردی جاافتاده در نقش نوجوان علاوه بر تحريف تاريخ نوعی حركت غيرحرفه‌ای در سينماست.
اين كارشناس مذهبی به شخصيت‌پردازی انبياء در آثار قرآنی اشاره كرد و گفت: در ساخت يك فيلم قرآنی و دينی شرط اول اين است كه شخصيتی از انبياء الهی ارائه شود كه مخاطب جذب آن شخصيت شود، ولی در فيلم «ابراهيم خليل الله(ع)»، تصويری خشن از اين پيامبر الهی به تصوير كشيده شده، كه اين نوع پرداخت و نمايش از صحنه‌ای كه چاقويی را به طرزی نامناسب بر گلوی فرزندش می‌كشد، برای بينندگان كودك و نوجوان و همچنين جهانيان و ملت‌های ديگر نه تنها جذاب نيست بلكه نوعی بدآموزی و تخريب چهره اسلام و ايران است.
در ادامه اين گزارش با «محمدرضا ورزی» كارگردان فيلم ابراهيم (ع) درباره انتقادات مطرح شده به گفت‌وگو نشستيم وی در توضيح مسائل مطرح شده اظهار داشت: در آيات قرآن اشاره‌ای مستقيم به سن حضرت اسماعيل(ع) نشده و در روايات مختلف برای حضرت اسماعيل(ع) سه سن نقل شده، 5، 12 و 18 سال. من به عنوان فيلمساز و با توجه به شرايط ساخت اثر رده سنی مورد نظر خود 18سالگی را برای شخصيت «اسماعيل(ع)» در اثرم لحاظ كردم.
وی در ادامه افزود: اين مسئله كه يك جوان 18 ساله در 4000 سال پيش با زمان حاضر از لحاظ فيزيكی متفاوت بوده(درشت اندام‌تر بوده‌اند) از لحاظ علمی نيز ثابت شده و من به عنوان كارگردان درباره اين نوع پرداخت تنها نظر خود را ملاك قرار نداده‌ام، بلكه با يك گروه هشت نفره متشكل از روحانيون برجسته قم درباره تمام مضامين و نكته‌های اثر مشورت و همفكری كرده‌ام.
كارگردان فيلم «ابراهيم خليل الله(ع)» گفت: يكی ديگر از دلايلی كه من روايت 18 سالگی اسماعيل(ع) را انتخاب كردم اين بود كه به روايت قوم يهود فرزندی كه قربانی شد اسحاق 5 ساله بود و اين امر باعث شد كه انتخاب من 18 سالگی اسماعيل باشد تا هيچ شباهتی با نقل قول يهود وجود نداشته‌باشد.
«ورزی» به ديگر انتقاد وارد شده به اين فيلم اشاره كرد و گفت: برخی دوستان صحنه قربانی كردن اسماعيل(ع) را به نوعی با خشونت همراه دانستند، در صورتی‌كه در روند تحقيقاتم به اين موضوع برخوردم كه ابراهيم(ع) سه بار برای بريدن گلوی فرزند چاقوی خود را تيز می‌كند كه از نشان دادن اين صحنه پرهيز كردم، در ضمن مگر قربانی كردن اسماعيل(ع) فرمان پروردگار نبود و اگر اين يك دستور الهی است نبايد از نشان دادن صحنه‌های لازم پرهيز كنيم؛ زيرا تأثيرپذيری اثر از بين می‌رود برای نمونه می‌توان به صحنه شكنجه حضرت عيسی(ع) در فيلم «مصائب مسيح» اشاره كرد كه چطور به صورت ملموس شكنجه اين پيامبر الهی را «گيبسون» به تصوير كشيد و ديديم كه چگونه اين فيلم خشم صهيونيست‌ها را برانگيخت.
حجت‌الاسلام «هاشم هاشم‌زاده هريسی» ديگر كارشناس مذهبی نيز درباره مسائل مطرح شده اظهار داشت: در قرآن هيچ اشاره‌ای به سن حضرت اسماعيل نشده ولی آنچه كه مسلم است ابراهيم(ع) در كهن سالی صاحب فرزند شد پس نمی‌توان اسماعيل(ع) را يك انسان كامل از لحاظ جسمانی در نظر گرفت و تصور اين‌كه اسماعيل يك نوجوان كم سن‌تر از آنچه در اين فيلم نشان‌داده شده، بوده بيشتر محتمل است.
وی افزود: انتخاب كارگردان برای بازيگر اين نقش از لحاظ تطابق سن درست نبوده و شايد اين كارگردان بيشتر قصد نشان دادن فلسفه فداكاری اين پدر و پسر را داشته نه سن حضرت اسماعيل(ع).
اين كارشناس مذهبی درباره نحوه به تصويركشيدن صحنه قربانی كردن حضرت اسماعيل(ع) تصريح كرد: اين صحنه بايد با عطوفت بيشتر ساخته می‌شد زيرا در اين‌گونه آثار بهتر است كه چهره‌ايی كه از پيامبر اولو‌العزم نشان داده می‌شود از هرگونه خشونتی عاری باشد تا در اذهان مخاطبان مسلمان و اديان ديگر سؤ تعبير ايجاد نشود.
