حذف یارانه متمولین؛ گامی در جهت اجرای صحیح عدالت

روشن است که اگر ثروت بخواهد مشروع باشد، باید محدود باشد و همچنینی از طرق مشروع به‌دست بیاید. مشروع همیشه محدود است و ابواب مهم «مکاسب محرمه» یا همان کسب‌های حرام در فقه اسلام نیز برای همین امر بیان شده است. به دست آوردن مال از هر طریقی و با هرکسی، صحیح و مشروع نیست. از همین رو است که ائمه اطهار(ع) که وظیفه تبلیغ و بیان دین خدا را به عهده داشتند، حدودی را برای مال حلال و مشروع ذکر کرده‌اند.

امام محمدباقر(ع) در این خصوص می‌فرمایند: «لیس من شیعتنا من له مئة ألف، و لا خمسون ألفا، و لا أربعون ألفا، و لو شئت ان اقول: ثلاثون ألفا لقلت و ما جمع رجل قط عشرة الاف من حلها؛ کسى که صدهزار، نه ، پنجاه هزار، نه ، بلکه چهل هزار (درهم) دارد از شیعیان ما نیست و اگر بخواهیم بگویم ، سى هزار (درهم)، مى گویم و هرگز کسى ده هزار (درهم) از حلال نداشته است». همچنین امام جعفر صادق(ع) در این خصوص می‌فرمایند «از راه حلال و مشروع 20000 درهم جمع نمی‌شود».

البته باید توجه داشت که میزانی که در احادیث و روایات از ائمه(ع) نقل شده مشخصا ارتباط مستقیم با اقتضائات زمان و سطح رفاه جامعه دارد و باید با توجه به وضعیت زمان خود سنجیده شود، اما آنچه مسلم است، حرمت ثروت‌اندوزی و کنز و همچنین کسب مال نامشروع چیزی نیست که با مقتضیات زمان تغییر کند و مسلما در همه زمان‌ها و دوره‌ها تابع شرایط ثابت و مشخص است. به دیگر سخن حرام زمان پیامبر تا قیامت حرام و حلال ایشان تا قیامت حلال است.

وضعیت فعلی جامعه ما نشان می‌دهد که قوانین اسلام و احکام متعالی آن تا چه حد مهجور و مظلوم مانده است و تنها چیزی که جلوه می‌کند، اقدامات توخالی و پوچ و رفتارهای شعاری است که در پس آن ثروت‌اندوزی را برای عده‌ای رانت‌خوار و نزدیک به منافع ثروت و قدرت فراهم آورده است. نکته مهمی که در اینجا باید به آن توجه داشتریال این است که نمی‌توان با استفاده از تریبون‌های رسمی و غیررسمی شعار نظام اسلامی را سر داد، اما در عمل علی‌الخصوص در رابطه با نظام اقتصادی اسلام و اجرایی کردن آن بی‌تفاوت ماند. وضعیت فعلی بانکداری کشور در کنار مسائل بسیاری نظیر تامین اجتماعی و توجه به کودکان کار همگی نشان‌دهنده عمق فاجعه‌ای است که در دل جامعه اسلامی ما نهان شده و اگر معدود افراد دلسوز نیز در راه اصلاح امور قدم بردارند، به واسطه عدم برخورداری از امکانات و البته نبود اراده لازم در این خصوص تلاش‌های نافرجامی را صورت خواهند داد.

شاید در این رابطه توجه به حدیث معتبر مندرج در کتاب «عیون الخبار الرضا(ع)» اثر ارزشمند شیخ صدوق خالی از لطف نباشد تا ثروتمندان و مال‌اندوزانی که خود را مسلمان می‌دانند، با توجه به آن نسبت به مسئله فقر، ثروت‌اندوزی و کسب حلال توجه بیشتری نشان دهند. امام رضا(ع) در این باره می‌فرمایند: «لا یُجْتَمَعُ الْمالُ اِلاّ بِخِصالِ خَمْسٍ: بِبُخْلٍ شدیدٍ، وَاَمَلٍ طَویلٍ، وَحِرْصٍ غالِبٍ، وَقَطیعَةِ الرَّحِم، وَایثار الدُّنیا عَلىَ الْاخِرةِ؛ هیچ ثروتى گرد نمی‌آید مگر با پنج خصلت: بخل شدید، آرزوى دراز که مرگ را از یاد می‌برد، حرص غلبه‌کننده بر نفس، گسستن پیوند خویشاوندى و قطع رحم، و از دست دادن آخرت در برابر گرفتن دنیا».

اندکی تامل در روایت مذکور و نگاه به شیوه زندگی و نحوه تعامل با افراد جامعه به وضوح نشان می‌دهد که در عرصه اجتماعی تا چه حد بر اساس معیار و میزان مدنظر ائمه(ع) به عنوان راهبران اصلی دین پس از پیامبر تکیه شده است. تغییر ارزش‌ها در جامعه اسلامی ما در حالی رخ داده که بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در رابطه با رسالت نهضت انقلاب اسلامی ایران می‌فرمایند: «نسل به نسل، و سینه به سینه شرافت و اعتبار پیشتازان این نهضت مقدس و «جنگ فقرو غنا» باید حفظ شود». (صحیفه امام خمینی(ره)20/333) و آنچه مجهول مانده به راستی همین مبارزه مقدس است. شاید زمان آن رسیده که مفهوم واقعی عدالت به نحو احسن و عملی آن در جامعه نهادینه شود و این امر در ابتدای راه نیازمند قبول این نکته از سوی متمولین جامعه است که می‌توان با صرف نظر بخشی از حقوق خود در «یارانه‌ها» نسبت به اجرای عدالت و کاهش فاصله طبقاتی گام جدی بردارند.

رضا عدالتی‌پور