«ارشاد الاذهان» از بيان تأويلات پرهيز كرده است

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، مفسر تفسير «ارشاد الاذهان الی تفسير القرآن»، شيخ «محمد سبزواری نجفی»، فرزند «حبيب‌الله سبزواری نجفی» (عزيزی) از مفسران معاصر قرآن است. وی به سال 1318 قمری در روستای «فرومد»، بين سبزوار و شاهرود ديده به جهان گشود. سبزواری پس از آموختن مقدمات، در سنين جوانی به مشهد مقدس مهاجرت كرد و به تحصيل خود ادامه داد و يكی از مقربين آيت‌الله «سيدحسين طباطبايی قمی» از مراجع آن زمان شد، وی همراه ايشان در سال 1354 قمری به عتبات عاليات سفر و در كربلای معلی اقامت كرد و از محضر آن رادمرد به مدت چند سال استفاده كرد.
پس از ارتحال آيت‌الله قمی به نجف اشرف رفت و از محضر آيت‌الله ميرزا «عبدالهادی شيرازی» و آيت‌الله «سيدابوالقاسم خويی» بهره‌مند شد و با عده‌ای از فضلا به تدريس و مباحثه پرداخت. وی در سال 1380 قمری به ايران مراجعت و در قم سكونت اختيار كرد. مسجد «باب‌الجنة» كه در انتهای خيابان (چهارمردان) انقلاب واقع است، به همت ايشان احداث شد و در همان مكان به اقامه جماعت و ارشاد مردم همت گماشت.
تفسير «ارشاد الاذهان فی تفسير القرآن» به زبان عربی و در صدد تفسير تمامی قرآن به شيوه اختصار و ايجاز در يك مجلد بزرگ قطع رحلی است. اين تفسير به مثابه خلاصه تفسير «الجديد» مصنف است كه در 7 جلد تدوين شده است. تفاوت اين تفسير با «الجديد» فقط در تخليص آن است و از جهت روش و شيوه ورود و خروج به بحث‌ها تفاوت چندانی با آن ندارد.
تلخيص‌های انجام گرفته در مواردی از قبيل خلاصه كردن احاديث نقل شده، نبودن تعرض به اقوال كه در «الجديد» به وفور به چشم می‌خورد، حذف توضيحات، حذف دسته آيات ابتدايی هر بحث، حذف برخی وجوه و احتمالات است.
مصنف سعی كرده عين كلمات و جمله‌ را به كار برد و در واقع اين تفسير با كنار هم گذاشتن عباراتی از «الجديد»، پديد آمده است. البته طرح نشر آن به صورت وسط بودن مصحف و تعبيه تفسير همان آيات در اطراف آن از طرف ناشر (كه فرزند مفسر است) ارائه شده است.
روش اين تفسير به مانند «الجديد» تحليلی، اجتهادی، منتهی با برگزيدن روش اختصار و ايجاز است. مخاطب اين تفسير كسانی هستند كه آگاهی كافی به زبان عربی داشته و طالب فهم بيشتر آيات قرآنی هستند و برای متوسطين از مرم قابل استفاده خواهد بود. قلم مفسر، شيوا و بدون تعقيد است و اين، فهم آن را برای مخاطب سهل و آسان كرده است. مفسر سعی كرده مباحث خود را در محدوده ظاهر الفاظ و معانی حقيقی و مجازی آن مطرح كند بنابراين از تأويلات و مطرح كردن بطون گوناگون پرهيز كرده است.
روش عمومی مفسر در هر سوره با ذكر نام آن، مكی، مدنی بودن، عدد آيات به همراه فضل سوره و وجه تسميه آن آغاز می‌شود سپس به تفسير آيه به آيه به شلك مختصر می‌پردازد.
با وجود اختصار، توجه خود را به بحث‌های لغوی و ادبی نشان می‌دهد و در بيان معانی برخی از آيات ديگر نيز به عنوان تأييد استشهاد كمك می‌گيرد.
داستان‌ها و قصص قرآنی را در حد آيات مطرح كرده و مختصر توضيح اضافی را در آن‌ها دارد. ديدگاه شيعی خود را به طور ملايم و بدون ايجاد حساسيت و يا توهين به مخالفين، در آيات فقهی مانند وضو و خمس و آيات ولائی مانند آيه مباهله، آيه اكمال، آيه برائت و ... نشان می‌دهد.*
----------------------------------------------
*منابع: جامع‌التفاسير نور، المفسرون حياتهم و منهجهم، تفسير ارشاد الاذهان.