واكاوی ترجمه قرآن به زبان‌های خارجی/31
تكلف در متن؛ ايراد عمده ترجمه‌های قرآن به زبان اردو
گروه بين‌الملل: ترجمه‌های موجود از قرآن به زبان اردو يا آنقدر تحت‌اللفظی هستند كه درك معنای آن برای مخاطب دشوار است يا به دليل توجه بيش از حد مترجم برای ارائه متنی ادبی، دچار تكلف شده و از متن اصلی قرآن دور افتاده‌اند.
آيت‌الله شيخ «محسن علی‌نجفی»، مترجم پاكستانی قرآن به زبان اردو، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) با بيان اين مطلب گفت: ترجمه‌های منظوم قرآن كريم را می‌توان به عنوان يك اثر ادبی دينی پذيرفت، اما نمی‌توان آن‌ها را در زمره ترجمه‌های قرآن كريم جای داد؛ زيرا مترجم برای به نظم درآوردن آيات قرآن در اكثر موارد از متن قرآن بسيار دور می‌شود.
وی در ادامه گفت: حتی بسياری از ترجمه‌های منثور قرآن به زبان اردو نيز كه به لحاظ ادبی بسيار قوی هستند و مترجم در آن نهايت تلاش خود را برای ارائه يك متن ادبی زيبا به كار گرفته است؛ به سبب تكلف، از متن قرآن دور شده‌اند كه به نظر من وفاداری به متن اصلی، يكی از ويژگی‌های ضروری ترجمه قرآن كريم است، زيرا هدف از ترجمه قرآن، انتقال كلام خدا بدون هيچ كم و زياد به مخاطب است.
شيخ محسن علی‌نجفی گفت: ترجمه‌های موجود از قرآن به زبان اردو يا آنقدر تحت‌اللفظی هستند كه درك معنای آن برای مخاطب دشوار است يا به دليل توجه بيش از حد مترجم برای ارائه متنی ادبی، دچار تكلف شده و از متن اصلی قرآن دور افتاده‌اند.
علی‌نجفی با اشاره به ترجمه قرآن خود به زبان اردو كه تاكنون 12 بار تجديد چاپ شده است، گفت: در اين ترجمه سعی شد كه علاوه بر حفظ كلام و متن اصلی قرآن كريم، يك ترجمه زيبا و منطبق با زبان امروز اردوزبانان ارائه شود.
وی تصريح كرد: در اين ترجمه تلاش كردم كه ضمن ارائه يك ترجمه زيبا، متن قرآن را به صورت دقيق به مخاطب منتقل كنيم كه الحمدلله تا حد زيادی به اين هدف دست يافتيم و اين ترجمه از سوی اردوزبانان مورد استقبال زيادی قرار گرفت.
شيخ محسن علی‌نجفی در ادامه گفت: با اين وجود، هنوز نياز به ارائه ترجمه‌های جديدی از قرآن كريم به زبان اردو به ويژه از سوی شيعيان كه كمتر به اين عرصه وارد شده‌اند، به شدت احساس می‌شود.
وی افزود: من توصيه می‌كنم كه جوانان مسلمان، به ويژه شيعيان، ضمن احراز شرايط لازم برای ترجمه قرآن، با ارائه ترجمه‌های دقيق و زيبا از قرآن كريم، مخاطبان بيشتری را به سوی پيام زندگی‌بخش قرآن كريم جذب كنند.
مترجم قرآن به زبان اردو در ادامه گفت: يك مترجم قرآن در درجه اول بايد تسلط كامل بر زبان عربی و متن قرآن كريم داشته باشد و در ادبيات زبان مقصد نيز تحصيلات عاليه داشته باشد و از قلم خوبی نيز برخوردار باشد.
وی افزود: علاوه بر اين ويژگی‌ها يك مترجم قرآن بايد پيش از شروع ترجمه، در زمينه تفاسير قرآن كريم، فقه‌اللغات، تاريخ اسلام، فقه و اصول اسلامی و ... مطالعات گسترده‌ای نيز داشته باشد.
نجفی تأكيد كرد: يك مترجم قرآن بايد بسيار صبور باشد و ضمن كسب توانايی‌های لازم، با خلوص نيت و توكل بر خداوند متعال كار ترجمه قرآن كريم را آغاز كند و با دقت و صبوری، اين كار حجيم و پرمسئوليت را به سلامت به پايان برساند.
وی در ادامه در مورد نظارت بر ترجمه‌های قرآن در كشور پاكستان گفت: نظارت خاصی بر روی ترجمه‌های قرآن در پاكستان صورت نمی‌گيرد و مترجم پس از پايان ترجمه و بازبينی آن، ترجمه خود را به يك مؤسسه انتشاراتی می‌دهد و آن موئسسه با هزينه خود ترجمه قرآن را چاپ و در بازار كتاب منتشر می‌كند.
شيخ محسن علی نجفی توضيح داد: اما برای چاپ متن قرآن نظارت بسيار دقيقی صورت می‌گيرد و پيش از چاپ، متن قرآن توسط هيئت‌هايی از حافظان قرآن كه از طرف دولت مجوز دارند، مورد مطالعه قرار می‌گيرد و در صورت عاری بودن از هر اشكالی به چاپ می‌رسد.
اين مترجم قرآن، در مورد ترجمه‌ای كه خود از قرآن به زبان اردو ارائه كرده است، گفت: من 20 سال پيش يك تفسير قرآن مفصل به نام تفسير قرآن «الكوثر» به زبان اردو آغاز كردم كه هنوز هم تأليف آن ادامه دارد؛ همزمان با اين تفسير كار ترجمه قرآن به زبان اردو را نيز آغاز كردم كه تاكنون 12 بار تجديد چاپ شده و بسيار مورد استقبال شيعيان و اهل تسنن اردوزبان قرار گرفته است.
وی گفت: يكی از ويژگی‌های اين ترجمه، درج حاشيه‌های تفسيری در اين ترجمه است، به اين صورت كه در حاشيه هر صفحه اين ترجمه، چكيده‌ای از تفاسير مربوط به آن صفحه از تفسير الكوثر ارائه شده كه هدف از اين كار روشن شدن برخی مفاهيم قرآنی برای مخاطب بوده است.
آيت‌الله شيخ «محسن علی نجفی» در سال ۱۹۴۰ در منطقه «منتوكه» در بخش شيعه‌نشين «بلتستان» پاكستان در خانواده‌ای مذهبی و اهل علم به دنيا آمد، وی آموزش‌های ابتدايی دينی را نزد پدرش «مولانا حسين جان» فرا گرفت و بعد از وفات وی نزد يكی از علمای معروف دينی بلتستان به نام مولانا «سيداحمد موسوی» رفت. وی سپس به «جامعة المنتظر» لاهور رفت و علاوه بر ديگر علماء از محضر مولانا علامه «سيدصفدر حسين نجفی» كسب فيض نمود و در سال ۱۹۶۶ راهی نجف شد و در حوزه علميه نجف از محضر اساتيدی چون آيت‌الله العظمی خوئی و آيت‌الله‌العظمی سيدمحمدباقر صدر، دروس فقه و اصول را فراگرفت.
وی در سال ۱۹۷۴ به پاكستان برگشت و در اسلام‌آباد پايتخت اين كشور سكنی گزيد و در آنجا مدرسه‌ای به‌نام «جامعه اهل بيت(ع)» بنا كرد و پس از آن حوزه‌های علميه ديگری را در ديگر شهرها و شهرستان‌های پاكستان تأسيس كرد، وی همچنين 50 مدرسه رسمی و 6 دانشكده در پاكستان تأسيس كرد كه حدود 12 هزار دانشجو در آن مشغول به تحصيل هستند.
علی‌نجفی سه مدرسه نيز برای حفظ قرآن تأسيس كرده كه عبارتند از مدرسه «حفاظ‌القرآن» ويژه كودكان و مدرسه حفظ قرآن ويژه دختران در ايالت بلوچستان پاكستان و يك مدرسه حفظ القرآن در ايالت پنجاب؛ وی يك دانشگاه نيز به نام «الكوثر» در اسلام‌آباد تأسيس كرده كه در آن به تدريس تفسير می‌پردازد؛ اين دانشگاه دارای يك دانشكده قرآن و حديث است كه در آن دروس قرآنی اعم از تفسير، علوم قرآنی و تاريخ قرآن تدريس می‌شود.
محسن علی‌نجفی، به زبان‌های عربی، اردو، فارسی و بلتی مسلط است و تأليفات متعددی از جمله «النهج السوی فی معنی المولی و الولی» درباره لفظ مولا در حديث غدير مطابق قرآن، سنت و نوشته‌های ادبيات عرب، «المعجم المفهرس لتاليفات اهل السنة فی فضايل اهل البيت» مشتمل بر فهرست كتاب‌هايی كه علمای اهل سنت درباره فضائل اهل بيت(ع) است، «فلسفه اسلامی و ماركسيسم»، «الكوثر فی تفسير القرآن الكريم» (تفسير قرآن كريم به زبان اردو كه 4 جلد چاپ شده و حدود 7 جلد ديگر در حال تدوين است) و «البلاغ» (ترجمه قرآن كريم به زبان اردو) ارائه كرده است.
وی در ادامه گفت: حتی بسياری از ترجمه‌های منثور قرآن به زبان اردو نيز كه به لحاظ ادبی بسيار قوی هستند و مترجم در آن نهايت تلاش خود را برای ارائه يك متن ادبی زيبا به كار گرفته است؛ به سبب تكلف، از متن قرآن دور شده‌اند كه به نظر من وفاداری به متن اصلی، يكی از ويژگی‌های ضروری ترجمه قرآن كريم است، زيرا هدف از ترجمه قرآن، انتقال كلام خدا بدون هيچ كم و زياد به مخاطب است.
شيخ محسن علی‌نجفی گفت: ترجمه‌های موجود از قرآن به زبان اردو يا آنقدر تحت‌اللفظی هستند كه درك معنای آن برای مخاطب دشوار است يا به دليل توجه بيش از حد مترجم برای ارائه متنی ادبی، دچار تكلف شده و از متن اصلی قرآن دور افتاده‌اند.
علی‌نجفی با اشاره به ترجمه قرآن خود به زبان اردو كه تاكنون 12 بار تجديد چاپ شده است، گفت: در اين ترجمه سعی شد كه علاوه بر حفظ كلام و متن اصلی قرآن كريم، يك ترجمه زيبا و منطبق با زبان امروز اردوزبانان ارائه شود.
وی تصريح كرد: در اين ترجمه تلاش كردم كه ضمن ارائه يك ترجمه زيبا، متن قرآن را به صورت دقيق به مخاطب منتقل كنيم كه الحمدلله تا حد زيادی به اين هدف دست يافتيم و اين ترجمه از سوی اردوزبانان مورد استقبال زيادی قرار گرفت.
شيخ محسن علی‌نجفی در ادامه گفت: با اين وجود، هنوز نياز به ارائه ترجمه‌های جديدی از قرآن كريم به زبان اردو به ويژه از سوی شيعيان كه كمتر به اين عرصه وارد شده‌اند، به شدت احساس می‌شود.
وی افزود: من توصيه می‌كنم كه جوانان مسلمان، به ويژه شيعيان، ضمن احراز شرايط لازم برای ترجمه قرآن، با ارائه ترجمه‌های دقيق و زيبا از قرآن كريم، مخاطبان بيشتری را به سوی پيام زندگی‌بخش قرآن كريم جذب كنند.
مترجم قرآن به زبان اردو در ادامه گفت: يك مترجم قرآن در درجه اول بايد تسلط كامل بر زبان عربی و متن قرآن كريم داشته باشد و در ادبيات زبان مقصد نيز تحصيلات عاليه داشته باشد و از قلم خوبی نيز برخوردار باشد.
وی افزود: علاوه بر اين ويژگی‌ها يك مترجم قرآن بايد پيش از شروع ترجمه، در زمينه تفاسير قرآن كريم، فقه‌اللغات، تاريخ اسلام، فقه و اصول اسلامی و ... مطالعات گسترده‌ای نيز داشته باشد.
نجفی تأكيد كرد: يك مترجم قرآن بايد بسيار صبور باشد و ضمن كسب توانايی‌های لازم، با خلوص نيت و توكل بر خداوند متعال كار ترجمه قرآن كريم را آغاز كند و با دقت و صبوری، اين كار حجيم و پرمسئوليت را به سلامت به پايان برساند.
وی در ادامه در مورد نظارت بر ترجمه‌های قرآن در كشور پاكستان گفت: نظارت خاصی بر روی ترجمه‌های قرآن در پاكستان صورت نمی‌گيرد و مترجم پس از پايان ترجمه و بازبينی آن، ترجمه خود را به يك مؤسسه انتشاراتی می‌دهد و آن موئسسه با هزينه خود ترجمه قرآن را چاپ و در بازار كتاب منتشر می‌كند.
شيخ محسن علی نجفی توضيح داد: اما برای چاپ متن قرآن نظارت بسيار دقيقی صورت می‌گيرد و پيش از چاپ، متن قرآن توسط هيئت‌هايی از حافظان قرآن كه از طرف دولت مجوز دارند، مورد مطالعه قرار می‌گيرد و در صورت عاری بودن از هر اشكالی به چاپ می‌رسد.
اين مترجم قرآن، در مورد ترجمه‌ای كه خود از قرآن به زبان اردو ارائه كرده است، گفت: من 20 سال پيش يك تفسير قرآن مفصل به نام تفسير قرآن «الكوثر» به زبان اردو آغاز كردم كه هنوز هم تأليف آن ادامه دارد؛ همزمان با اين تفسير كار ترجمه قرآن به زبان اردو را نيز آغاز كردم كه تاكنون 12 بار تجديد چاپ شده و بسيار مورد استقبال شيعيان و اهل تسنن اردوزبان قرار گرفته است.
وی گفت: يكی از ويژگی‌های اين ترجمه، درج حاشيه‌های تفسيری در اين ترجمه است، به اين صورت كه در حاشيه هر صفحه اين ترجمه، چكيده‌ای از تفاسير مربوط به آن صفحه از تفسير الكوثر ارائه شده كه هدف از اين كار روشن شدن برخی مفاهيم قرآنی برای مخاطب بوده است.
آيت‌الله شيخ «محسن علی نجفی» در سال ۱۹۴۰ در منطقه «منتوكه» در بخش شيعه‌نشين «بلتستان» پاكستان در خانواده‌ای مذهبی و اهل علم به دنيا آمد، وی آموزش‌های ابتدايی دينی را نزد پدرش «مولانا حسين جان» فرا گرفت و بعد از وفات وی نزد يكی از علمای معروف دينی بلتستان به نام مولانا «سيداحمد موسوی» رفت. وی سپس به «جامعة المنتظر» لاهور رفت و علاوه بر ديگر علماء از محضر مولانا علامه «سيدصفدر حسين نجفی» كسب فيض نمود و در سال ۱۹۶۶ راهی نجف شد و در حوزه علميه نجف از محضر اساتيدی چون آيت‌الله العظمی خوئی و آيت‌الله‌العظمی سيدمحمدباقر صدر، دروس فقه و اصول را فراگرفت.
وی در سال ۱۹۷۴ به پاكستان برگشت و در اسلام‌آباد پايتخت اين كشور سكنی گزيد و در آنجا مدرسه‌ای به‌نام «جامعه اهل بيت(ع)» بنا كرد و پس از آن حوزه‌های علميه ديگری را در ديگر شهرها و شهرستان‌های پاكستان تأسيس كرد، وی همچنين 50 مدرسه رسمی و 6 دانشكده در پاكستان تأسيس كرد كه حدود 12 هزار دانشجو در آن مشغول به تحصيل هستند.
علی‌نجفی سه مدرسه نيز برای حفظ قرآن تأسيس كرده كه عبارتند از مدرسه «حفاظ‌القرآن» ويژه كودكان و مدرسه حفظ قرآن ويژه دختران در ايالت بلوچستان پاكستان و يك مدرسه حفظ القرآن در ايالت پنجاب؛ وی يك دانشگاه نيز به نام «الكوثر» در اسلام‌آباد تأسيس كرده كه در آن به تدريس تفسير می‌پردازد؛ اين دانشگاه دارای يك دانشكده قرآن و حديث است كه در آن دروس قرآنی اعم از تفسير، علوم قرآنی و تاريخ قرآن تدريس می‌شود.
محسن علی‌نجفی، به زبان‌های عربی، اردو، فارسی و بلتی مسلط است و تأليفات متعددی از جمله «النهج السوی فی معنی المولی و الولی» درباره لفظ مولا در حديث غدير مطابق قرآن، سنت و نوشته‌های ادبيات عرب، «المعجم المفهرس لتاليفات اهل السنة فی فضايل اهل البيت» مشتمل بر فهرست كتاب‌هايی كه علمای اهل سنت درباره فضائل اهل بيت(ع) است، «فلسفه اسلامی و ماركسيسم»، «الكوثر فی تفسير القرآن الكريم» (تفسير قرآن كريم به زبان اردو كه 4 جلد چاپ شده و حدود 7 جلد ديگر در حال تدوين است) و «البلاغ» (ترجمه قرآن كريم به زبان اردو) ارائه كرده است.
مطالب مرتبط
