مرز بین مسلمان «دوآتیشه» و تکفیری‌ها کجاست؟

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با اشاره عوامل گرایش برخی گروه‌ها به سمت افراط و تکفیر گفت: مهم‌ترین عامل شناخت و گرایش به اسلام راستین مبانی معرفت‌شناختی است، بنابراین اگر کسی از منابع درست اسلام استفاده نکند به شناخت صحیحی از اسلام نائل نمی‌آید.
وی افزود: از مهم‌ترین منابع شناخت درست اسلام عقل، قرآن و احادیث و روایات پیامبر عصمت و طهارت است؛ اگر کسی بدون استفاده از عقلانیت درست، برهانی و روش‌مند به سمت اسلام‌شناسی برود به جرگه خوارج می‌پیوندد.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران خاطرنشان کرد: مشکل خوارج این نبود که به قرآن مراجعه نمی‌کردند، بلکه مشکلشان این بود که از عقل استفاده نمی‌کردند؛ اما از آن طرف عده‌ای نیز هستند که برای شناخت اسلام از عقل استفاده می‌کنند اما با قرآن کاری ندارند و یا سنت پیامبر و اهل بیت(ع) را نمی‌پذیرند و معتقدند نمی‌توان به احادیث و روایات استناد کرد.
خسروپناه تفسیر به رأی قرآن را از دیگر عوامل خروج از اسلام راستین عنوان کرد و افزود: برخی از قرآن و سنت استفاده می‌کنند اما مرتب گرفتار تفسیر به رأی هستند؛ یعنی پیش‌فرض‌های خود را به عنوان تفسیر قرآن برداشت می‌کنند؛ این در حالی است که امام علی(ع) می‌فرمایند که قرآن را تفسیر نکنید، ببینید قرآن چه می‌گوید.
وی افزود: کسی که بخواهد تفسیر به رأی کند گرفتار کفر می‌شود؛ چرا که حقیقت دینی اسلام و پیام اسلام را نشناخته و دریافت نکرده است، بنابراین معرفت‌شناسی و روش شناسی صحیح می‌تواند انسان را به اسلام راستین برساند و معرفت‌شناسی و روش‌شناسی اشتباه ما را به اسلام نادرست و التقاتی سوق می‌دهد.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در مورد دلایل رسیدن انسان به نقطه‌ای که بی‌هیچ تردیدی دست به کشتار وحشیانه می‌زند، گفت: این افراد که به چنین دیدگاهی می‌رسند، به نصوص دینی توجهی ندارند؛ در جایی بیان شد که گروه داعش جلوی یک خانواده‌ای را می‌گیرد و از آنها می‌پرسد که مسلمان هستید، یا نه، پدر خانواده پاسخ داد مسلمان هستند و داعشی‌ها خواستند آیاتی از قرآن را بخوانند تا ادعایشان ثابت شود، اما پدر خانواده که قرآن را بلد نبود بخشی از تورات را خواند و توانستند عبور کنند.
وی افزود: اینها قرآن و روایات را نمی‌دانند، اگر می‌دانستند اینگونه جنایت نمی‌کردند، به دلیل اینکه اسلام هیچ‌گاه اجازه جنایت به کسی نداده است؛ ممکن است فردی مسلمان «دوآتیشه» باشد اما در هیچ‌کجای قرآن و احادیث ائمه نمی‌توان مجوز جنایت علیه دیگر انسان‌ها را یافت.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: گروه تکفیری با اقداماتی که تا کنون کرده‌اند نه تنها فهم درستی از نصوص دینی ندارند، بلکه می‌توان گفت آیات و روایات را نمی‌شناسند.
خسروپناه در مورد راهکارهای رسیدن به اسلام واقعی و کنار گذاشتن نگرش‌های تکفیری اظهار کرد: ترویج منابع اصیل اسلامی و چگونگی استفاده صحیح از آنها می‌تواند بهترین راهکار در این زمینه باشد؛ البته تأکید بیشتر من روی معرفت‌شناسی است.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران تصریح کرد: باید به این نکته نیز توجه کرد که جنایاتی که از سوی تکفیری‌ها صورت می‌گیرد، همیشه مدلّل نیست، بلکه گاهی اوقات معلّل است؛ به این معنا که این گروه به‌خاطر منافع شخصی، به‌قدرت رسیدن، حمایت‌های استکبار و استعمار و مسائلی از این دست جنایات خود را صورت می‌دهند؛ لذا همیشه این تفکرات معرفتی نیست و عوامل سیاسی و اجتماعی باعث انجام این اقدامات می‌شود.