علل تبصره‌های زیادی که مجلس بر قوانین می‌زند و راهکار کاهش آن

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا، مسئول انجمن‌های علمی حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در مورد نقش حوزه‌های علمیه در امر قانون‌گذاری در جمهوری اسلامی ایران گفت: حوزه‌های علمیه در ایجاد زیرساخت‌های قانون‌گذاری که شامل نظریه‌پردازی و تولید گزاره‌های دینی است می‌تواند ورود پیدا کند و برای نهادهای حکومتی خوراک‌سازی کند.
وی اظهار کرد: در حال حاضر صدها جلسه درس خارج اصول در حوزه‌ها برگزار می‌شود که دائماً کار تولیدی می‌کنند؛ علاوه بر آن بیش از 200 مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی در قم وجود دارد که همه اینها کار تولیدی می‌کنند و خوراک و زیرساخت فکری برای نظام اسلامی تهیه می‌کنند؛ بنابراین حوزه در این عرصه اقدامات خوبی انجام داده اما باید به این نکته توجه داشت که با نیازهای زیادی روبرو هستیم.
مهاجرنیا افزود: ما یک حکومت اسلامی بنا کردیم که با همه دنیا سر و کار دارد و بخشی از این ارتباطات مربوط به دنیای استکباری است و بخشی مربوط به مستضعفین و نوع ارتباط با همه اینها باید تأمین شود؛ از طرفی اداره نظام و جامعه اسلامی با همه چالش‌ها و مشکلات و گرفتاری‌های پیش رو نیاز به قانون، مقررات، مبنا و تئوری دارد.
وی با بیان اینکه با عرصه گسترده‌ای روبرو هستیم و نسبت به کارهایی که می‌شود عقب هستیم، گفت: من اعتراف می‌کنم که اگر چه همه تلاش‌ها در حوزه انجام شده اما خیلی عقب هستیم و نتوانستیم در مجموع پاسخگوی همه نیازها باشیم.
مسئول انجمن‌های علمی حوزه علمیه تصریح کرد: بر همین اساس تلاش‌ها باید مضاعف و تمرکز‌ها باید بیشتر شود و کارها جدی پیش برود؛ اینکه حکومت اسلامی نیاز به مقررات و قوانین و انواع و اقسام برنامه‌ها دارد جای تردید نیست و به دلیل اینکه با یک نظام اسلامی روبرو هستیم اولین انتظارها از حوزه‌های علمیه است، بنابراین باید بیشتر تلاش کنند و برنامه‌ریزی بیشتری داشته باشند.
وی با اشاره به چالش‌ها و مشکلات پیش روی جوامع اسلامی گفت: امروز چالش‌های جدی در عرصه دین داریم؛ به عنوان مثال بحث‌های مختلف تکفرات انحرافی، تکفیری و سلفی‌گری پیش آمده که به چهره دین ضربه می‌زند که در این عرصه حوزه باید پاسخگو باشد و به دنیا نشان دهد دینی که از سوی تکفیری‌ها معرفی می‌شود انحرافی است.
مهاجرنیا همچنین با بیان اینکه در عرصه داخلی نیز گاه با قوانینی روبرو هستیم که شفافیت، پاسخگویی و کارآمدی لازم را ندارند، گفت: به عنوان مثال در بحث امر به معروف و نهی از منکر مجلس و حوزه می‌توانستند به صورت جدی ورود پیدا کنند و قانونی تصویب کنند که دائماً نیاز به تبصره نداشته باشد و در اجرا نیز دچار مشکل نشود.
وی افزود: ما در این عرصه نیاز به قانونی برآمده از دین داریم؛ البته تجربه‌ها و زمینه‌های آن نیز باید ملاحظه شود؛ چرا که قانون انتزاعی نیست و نمی‌توان در یک اتاق دربسته آن را تصویب کرد بلکه باید قانون با زمینه‌های تاریخی، اجتماعی و وضعیت و شرایط موجود جامعه هماهنگ باشد که در این رابطه تولید بر عهده حوزه و تطبیق آن بر عهده نظام است.
مسئول انجمن‌های علمی حوزه علمیه با تأکید بر اینکه متأسفانه در این زمینه مقداری ناهماهنگی وجود دارد که گاه مشکلاتی را پیش می‌آورد، اظهار کرد: ما یک مجموعه هستیم و این یک مجموعه باید بتواند هم در عرصه تولید و هم در عرصه عمل به‌گونه‌ای مرتبط با یکدیگر حرکت کند تا تولیدات ما معطوف به عمل شود و در عمل مشکلی به وجود نیاید.
مهاجرنیا ادامه داد: اگر امر به معروف و نهی از منکر از نظر فقهی تعریف شد، عقلانی و دینی عملیاتی شود تا مشکلی پیش نیاید و همه از آن لذت ببرند به دلیل اینکه اصل دین عقلانی و لذت‌بخش است و نه جای افراط و تفریط است و نه جای تحجر و ناکارآمدی؛ دین چیزی است که وقتی عمل شد، همه چهره عقلانیت متعالی آن را ببینند.
مسئول انجمن‌های علمی حوزه علمیه گفت: اینکه گاه قوانین ناکارآمد است و خوب عمل نمی‌شود نشان می‌دهد که پشت آن غنی‌سازی نشده است؛ یا مجلس وقت کافی نگذاشته و یا جدی و تخصصی کار نشده است.
وی افزود: گاه قوانینی که مصوب شده، تبصره می‌خورد و یا شورای نگهبان آن را رد می‌کند؛ برای این است که در مباحث کلیدی دینی وقت کافی گذاشته نمی‌شود و کار کارشناسی صورت نمی‌گیرد.
مهاجرنیا با اشاره به نیاز مشورت مجلس با علما و مراجع عظام تقلید گفت: وقتی مجلس به عنوان مثال می‌خواهد قانونی در زمینه امر به معروف و نهی از منکر را بررسی کند جا دارد نمایندگان نزد مراجع و علما بروند تا با مشورت و همکاری آنها امر به معروف و نهی از منکر را تبیین کنند و قانونی را به تصویب برسانند که هر روز نیاز به تبصره نداشته باشد.
مسئول انجمن‌های علمی حوزه علمیه اظهار کرد: به دلیل اینکه این اتفاق رخ نمی‌دهد قوانین کارآمد نیست و وقتی وارد زندگی می‌شود مشکل‌ساز می‌شود و همه از آن لذت نمی‌برند؛ از این جهت ما نیاز به کار جدی داریم.