برگزاری اولین نشست نقد علمی کتاب مهدوی در مسجد مقدس جمکران

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، اولین نشست نقد علمی کتاب مهدوی با موضوع بررسی کتاب «تنها بر فراز» نوشته حجت‌الاسلام یحیی صالح نیا با حضور نویسنده، منتقدین و پژوهشگران و به همت واحد کتابخانه و اسناد این مکان مقدس در سالن جلسات مسجد مقدس جمکران برگزار شد.

بر اساس گزارش روابط عمومی مسجد مقدس جمکران، در ابتدای این جلسه نویسنده کتاب «تنها بر فراز» پیرامون ماهیت این کتاب گفت: کتاب ماهیت درسنامه‌ای دارد، بخشی از آن جمع‌آوری و بخش دیگرش تولیدی است و برای نگارش کتاب دو هدف وجود داشته: اول ایجاد زمنیه‌های پژوهش؛ لذا در آخر هر درس سؤالاتی چهت پژوهش ذکر شده و دوم جهت دهی نگاه علمی و منطقی به مباحث مهدویت.

یکسونگری به مباحث مهدویت نگاه کاریکاتوری است

حجت‌الاسلام صالح نیا افزود: در اکثر کتب مهدویت فقط به یک موضوع از موضوعات مهدوی پرداخته می‌شود که این نگاه کاریکاتوری به مباحث مهدویت است در صورتی که نگاه اصلی کتاب «تنها بر فراز» معرفت‌افزایی نسبت به تمام شئون مربوط به امام زمان(اروحنا فداه) است، لذا حتی مبنای فصل بندی و نوع پرداخت به مطالب معرفت‌افزایی بوده است.

امام جمعه شهر کن تصریح کرد: هر چند غرب به مباحث مهدویت و منجی گرایی زیاد می پردازد اما اگر ما تمام مطالعاتمان حول نقد تفکر غرب سازماندهی کنیم کار بسیار غلطی است، بلکه نگاه صحیح به مطالعات مهدوی باید معرفتی و تربیتی باشد.

مدرس درس خارج فقه حوزه علمیه تأکید کرد: مطالعات آسیب‌شناسی مهدویت اصیل نیست و حتی عنوان اشتباه است و بهتر است گفته شود آسیب شناسی جلسات و کتب مهدوی و حتی صرفا به فرق انحرافی پرداختن هم، جفا به موضوع مهدویت است؛ به همین جهت در این کتاب خیلی به آسیب‌های حول موضوع مهدویت توجه نشده است.

نگاه سیاسی و حکومتی لازمه موفقیت فعالیت‌های فرهنگی است‌

نویسنده کتاب «تنها بر فراز» در ادامه گفت: برخی مباحث کتاب مثل زمینه‌سازی ظهور راهبردی هستند و در کنار این مباحث راهبردی موضوعات کاربردی مثل فصل انتظار نیز وجود دارد و ما معتقدیم تا نگاه حکومتی و سیاسی به مباحث نداشته باشیم، خیلی از فعالیت‌ها و مباحث فرهنگی به سرانجام صحیحی نخواهد رسید.

حجت‌الاسلام صالح نیا در پایان اظهار داشت: وقتی نیازی در جامعه وجود دارد و شما به آن جواب درستی ندهید دشمنان جواب غلط خواهند داد لذا باید ما در فضای علمی از کارهای خلاقانه استقبال و حمایت کنیم.

در ادامه این نشست حجت الاسلام اباذری در نقد کتاب «تنها بر فراز» گفت: سلامت کتاب از لحاظ اعتقادی، بیان و گفتار روان و عناوین متعدد و محتوای محدود که باعث جذابیت بیشتر کتاب شده از محسنات آن است.

وی در تشریح معایب کتاب اظهار داشت: درسنامه، خصوصا درسنامه پژوهشی تعریف خاصی دارد، از جمله خصوصیات درسنامه پژوهشی آن است که هر درس پایه درس بعدی باشد، هماهنگی بین درس‌ها، اتقان مطالب و معرفی منابع معتبر و مربوط به موضوع به مخاطب هم از دیگر خصوصیات درسنامه‌های پژوهشی است که در این کتاب زیاد رعایت نشده، چرا که سیر مباحث علمی و منطقی نیست و درس‌ها ناهمگون و برخی بلند و برخی کوتاه است.

پژوهشگر مباحث مهدویت تصریح کرد: در این کتاب گاهی از امانتداری غفلت شده و منبع برخی مباحث ذکرنشده است، کتاب تحلیلی نیست بلکه گزارش محور است و به موضوعات، جامع الاطراف پرداخته نشده است.

استناد به منابع ضعیف و برخی مباحث ذوقی در «تنها بر فراز»

وی استناد به منابع و روایات ضعیف، کاربردی نبودن و ذوقی بودن برخی مباحث و مطالب را از دیگر نقاط ضعف کتاب «تنها بر فراز» عنوان کرد و افزود: در درس اول مبانی اعتقادی مهدویت و عمدتا از آثار شهید مطهری بیان شده است که مبحث بسیار سنگینی است و به صورت کپی برداری شده از یکی از مقالاتی است که در این زمنیه نوشته شده. در درس دوم پیرامون موضوع غیبت صحبت شده که از بیان یکی از مهمترین مسائل پیرامون این موضوع یعنی ولادت حضرت حجت(ارواحنا فداه) که مرز اختلاف شیعه با سایر ادیان در موضوع منجی است هیچ صحبتی به میان نیامده است.

حجت‌الاسلام اباذری اضافه کرد: در فصل مربوط به یاوران مهدوی مطالب ذکر شده می بایست کاربردی تر باشد و همچنین هفت گروه برای یاوران مهدوی بیان شده که مطلبی صرفا ذوقی و بدون پشتوانه علمی است.

در ادامه این جلسه حجت‌الاسلام اسلامیه هم پیرامون کتاب «تنها بر فراز» گفت: دو نوع ارزیابی وجود دارد، ارزیابی درونی یعنی هماهنگی و سیر مباحث، شیوه پردازش مطالب و استنادات و اسناد مطالب. ارزیابی بیرونی نیز مبادی و مبانی فکری نویسنده و مطلب را بررسی می‌کند.

مهدویت مقوله تربیتی و نه صرفا علمی است

حجت‌الاسلام اسلامیه در توضیح مبانی فکری نویسنده گفت: ایشان می‌خواستند مباحث مهدویت را با رویکرد تربیتی و نه علمی به مخاطب القا کنند و مخاطب را تحریک وجودی کنند تا تلنگر پژوهشی به مخاطب زده شود، بنابراین درس نامه پژوهشی مناسب این کتاب نبوده چون ماهیت، فرم و شیوه پردازش مطالب در درسنامه پژوهشی با اصل خواسته و هدف نویسنده متفاوت است.

این کارشناس ارشد مهدویت در ادامه گفت: سه نوع رویکرد می‌توان به معارف دینی داشت: رویکرد طرح مبحث، نقض و نقد و بر این اساس می توان گفت رویکرد کتاب «تنها بر فراز» طرح و نقد مباحث مهدوی بوده است.

مدیر تولید و ارزیابی مرکز آینده‌سازان مقوله مهدویت را موضوعی تربیتی و نه علمی دانست و افزود: ساختار کتاب تربیتی با پیشتوانه های علمی با ساختار کتاب صرفا علمی متفاوت است و خواست مؤلف در تولید کتابی با رویکرد تربیتی در ترتیب فصول و بیان مطالب کتاب کمتر موفق بوده است.

وی تصریح کرد: نباید فصل خاص به مبانی اعتقادی اختصاص می یافت بلکه باید این مباحث در موضوعات کاربردی جاری و برای مخاطب بیان می شد، همچنین آسیب‌شناسی فرهنگ انتظار هم نباید به صورت اختصاصی بیان می‌شد بلکه می توانست در دل مطالب به آن پرداخته شود.

بیان اثباتی حرف صحیح بهترین راه پاسخگویی به شبهات و آسیب هاست

حجت الاسلام اسلامیه ادامه داد: ما باید با قدرت حرف و نظر خودمان را به صورت اثباتی بیان کنیم که در دل اثبات حرف صحیح‌مان نقد و نقض آسیب‌ها هم مطرح خواهد شد.

پژوهشگر مهدویت ضعیف بودن استنادات و ذوقی بودن برخی مطالب را از جمله ضعف‌های کتاب عنوان کرد و گفت: این کتاب تخصصی نیست بلکه اختصاصی و ویژه مدرسین مباحث مهدویت در مدارس راهنمایی و دبیرستان نوشته شده بنابراین برخی کاستی‌های مطالب باید توسط مربیان و مدرسین در تدریس رفع شود.

حجت‌الاسلام اسلامیه در پایان یادآور شد: مهدویت مقوله بسیار مشکلی است چون می‌خواهیم از منظر الفاط عینیتی را ترسیم کنیم و یکی از توفیقات کتاب آن است که سعی شده نگاه ناب و به دور از تأثیرپذیری از هنجارها و واقعیت‌های اجتماعی در بیان روایت‌ها داشته باشد.

در پایان این جلسه نیز حجت‌الاسلام یحیی صالح نیا در توضیح تکمیلی راجع به کتاب «تنها بر فراز» گفت: از آنجا که به اعتقاد ما موضوع مهدویت فطری است، رویکرد کتاب را نه اثباتی و علمی بلکه تربیتی انتخاب کردیم که این موضوع در مقدمه کتاب نیز ذکر شده است.

وی افزود: نگاه صرفا علمی و جزئی نگر به موضوع مهدویت موجب دروری از واقعیات و نیازهای اجتماعی می‌شود، اما بی تردید در چاپ جدید کتاب بسیاری از اشکالات و نقدهایی که به کتاب وجود دارد را رفع خواهیم کرد.