دلایل بدلباسی و هویت‌های گم شده/ پوشاک ایران در حال احتضار است

محبوبه الهی، مدرس دانشگاه شریعتی و مولف کتاب «طراحی لباس» در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به ارائه پاسخ این سؤال پرداخت که آیا در کشور ما ظرفیت و توان ارائه یک برند از پوشاک ایرانی ـ اسلامی وجود دارد یا خیر و عنوان کرد: مسئله پوشاک در کشور ما یک بیمار در حال احتضار است.

وی در خصوص دلایل این دیدگاه، گفت: اگر چه بحث لباس در کشور ما سابقه زیادی دارد به نحوی که وقتی این پیشینه را بررسی می‌کنیم می‌توانیم به خود ببالیم چرا که وقتی ایرانیان پارچه‌های زربفت، مخمل و ابریشم می‌پوشیدند در سایر کشورها مردم از پوست حیوانات برای پوشاندن خود استفاده می‌کردند، اما اکنون با ورود اجناس اروپایی که از اواخر دوره صفویه آغاز شد و با قیمت مناسب در اختیار مردم قرار می‌گیرد، مسئله پوشاک مبتنی بر فرهنگ و ریشه ما وضعیت وخیمی پیدا کرده‌است.

نویسنده کتاب «تجلی عاشورا در هنر ایران» در ادامه گفت: این جریان تداوم پیدا کرد و لباس‌های اروپایی مدام خود را با شرایط زمان منطبق کرده و وارد کشور شدند. این در حالی است که تولید کنندگان پارچه سنتی روال سختی را باید طی کنند تا بخواهند یک متر پارچه خود را تولید کنند، از سوی دیگر بسیاری دیگر به لباس یا پارچه به دید هنری نگاه نمی‌کنند و صرفاً برای رفع نیازهای خود از لباس استفاده می‌کنند.

توجه به جنبه هنری لباس کم شده‌است
وی تصریح کرد: درست است که بحث زیبایی شناسی لباس برای همه مهم است اما اکنون توجه به جنبه هنری آن کمرنگ شده است. از سوی دیگر متخصصان مد از آن سوی مرزها وارد ایران شده به شناسایی سلیقه مردم ایران اقدام و بر اساس همان سلیقه محصول تولید می‌کنند.

الهی تصریح کرد: اکنون اگر بخواهیم از جایگاه علمی یعنی دانشگاه به مسئله مد و لباس و ارائه یک برند از پوشاک ایرانی ـ اسلامی نگاه کنیم، به جرأت می‌توان گفت حرف‌های زیادی برای گفتن داریم و می‌توانیم تمام دنیا را با طرح‌ها و دیدگاه‌هایمان تحت تأثیر قرار دهیم به ویژه به خاطر پیشینه غنی و آثار هنری قوی موجود در کشور.

صفر؛ درصد حضور تحصیل کردگان حوزه پوشاک در بازار ایران
وی ادامه داد: پس پتانسل هست اما چند درصد از جامعه مرتبط با تولید پوشاک ما را اقشار تحصیل کرده این حوزه شامل می‌شوند؟ به جد می‌توان گفت صفر درصد. و چه کسانی در بازار هستند؟ کسانی که صاحب نظر نیستند و جامعه علمی را نیز قبول ندارند اما پول دارند.

این طراح لباس با تأکید بر لزوم حمایت از طراحان لباس، عنوان کرد: مگر یک دانشجو و یا استاد طراحی چه قدر می‌تواند از خود مایه بگذارد؟ چه کسی از ما حمایت می‌کند و حاضر است بپذیرد که ما طراحی کنیم و طرح‌های ما را تولید کند. مسلماً کسی که بخواهد وارد بازار شود دارای خطا هست اما باید به او امکان کسب تجربه را داد. فرصتی که در ایران به طراحان هرگز داده نمی‌شود.

این استان دانشگاه از توجه مقطعی به حوزه فرهنگ پوشش انتقاد و اظهار کرد: در ابتدای تابستان همه به فکر این می‌افتند که مسئله حجاب و مشکلات پوشش بانوان ایجاد شده است و لباس مناسب برای خانم ها وجود ندارد، اما اکنون که زمستان است باید برای لباس تابستان خانم‌ها برنامه‌ریزی کنیم اما متأسفانه آینده نگری امری است که اصلاً در این حوزه وجود‌ ندارد.

وی در پاسخ به این سؤال که همه این مباحثی که مطرح کرده‌اید چه تأثیری بر فرهنگ پوشاک ایران اسلامی آورده است؟ عنوان کرد: ما هویت لباسمان را از دست داده‌ایم. زمانی با شکل و رنگ و ویژگی‌های لباس می‌شد فهمید شغل افراد چیست اما اکنون افراد لباسی می‌پوشند که دیگران را فریب داده نشان دهند فرد دیگری هستند.

نویسنده کتاب «پارچه و پوشاک در امثال و حکم فارسی» تصریح کرد: لباس ارتباط مستقیم با هویت ما دارد. باید از لباس این مملکت حمایت کرد و به افراد به کمک لباسشان شخصیت داد. پوششی که مسلماً در رفتار، دید، زیبایی شناسی و ... تأثیر می‌گذارد.

مردم ما بد لباس شده‌اند چون ...
وی به طرح این سؤال‌ها پرداخت که: چرا اکنون مردم ما اینقدر بد لباس شده‌اند و فرهنگ پوشش ندارند؟ و پاسخ داد: به این دلیل که چینی‌ها برای من و شما طرح می‌زنند و ایرانی‌هایی که وارد نیستند از چین متناسب با سلایقشان لباس وارد می‌کنند.

الهی برند جهانی لباس ایرانی اسلامی را لباسی دانست که مربوط به اقوام نیست بلکه نماینده یک فرد ایرانی در کل جهان است، لباسی که در آن هم ایرانی بودن نهفته است و هم اسلامی بودن و افزود: رسیدن به چنین برند جهانی کار سختی اما امکانپذیری است.

وی اولین گام در این مسیر را وجود افراد دلسوزی دانست که به دنبال رسیدن به سوددهی سریع نیستند بلکه حاضرند با حمایت از طراحان سرمایه‌گذاری انجام دهند که شاید چند سال بعد نتیجه دهد، اما نتیجه‌ای ارزشمند.

کتاب‌های بی‌حامی مد و لباس
این استاد دانشگاه در پایان از نبود هیچ گونه حمایتی از کارهای علمی در این حوزه نیز سخن گفت و اظهار کرد: کتاب «طراحی لباس» کتابی سه جلدی است که جلد اول آن با سرمایه‌گذاری شخصی منتشر شده است. این کتاب اولین کتاب فارسی است که در زمینه لباس به صورت تخصصی چاپ شده، اکنون جلد دو و سوم این کتاب نیز آماده است اما چون هزینه چاپ آن را نداریم و هیچ کس هم حمایت نمی‌کند، هنوز نتوانسته‌ایم آن را منتشر کنیم.