کفران نعمت مدیر اسلامی چیست؟ / مولفه‌های مدیر اسلامی
گروه حوزه‌‌های علمیه: رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی با برشمردن سعه صدر، حلم و کظم غیظ به عنوان مهمترین مولفه‌های یک مدیر اسلامی تاکید کرد: مدیرانی که خود را ولی نعمت مردم می‌دانند کفران نعمت می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین سیدصمصام‌الدین قوامی، رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی، امروز 17 دی در درس تفسیر مدیریتی خود در محل ابن بیناد در سخنانی با اشاره به تعبیر «لا طاعه لمخلوق فی معصیه الخالق» گفت: این نشان می‌دهد که اطاعت از خدا (و رسول) موید و میزان در اطاعت از مدیران سازمان است و نه بر عکس.
وی ادامه داد: گروه‌های چهارگانه که در صراط مستقیم قرار دارند، نشانه امکان پیمودن صحیح این راه هستند که لابد مطیع خدا و رسول بوده‌اند و مدیران با الگو قرار دادن اینان و با اطاعت از خدا و رسول در این صراط قرار می‌گیرند؛ اطاعت از رسول اطاعت از خدا است پس اگر کسی از رسول اطاعت کرد از خدا هم اطاعت کرده و کلید ورود به صراط مستقیم را به دست آورده است.
بالاترین نعمت
وی با بیان اینکه عمده نعمت «انعمت علیهم» نعمت هدایت است اظهار کرد: نعمت هدایت منوط به اطاعت از خدا و رسول است، زیرا اطاعت از رسول اطاعت از خدا است؛ اطاعت از رسول مایه هدایت است؛ هدایت به معنای در صراط مستقیم بودن است؛ اطاعت از رسول قرار گرفتن در صراط مستقیم است و سازمان به عنوان شخص حقوقی با تأسی و تبعیت از الگوی رهبری و مدیریتی رسول(ص) در صراط مستقیم اسلام قرار می‌گیرد صراطی که چهار گروه نامبرده در آن قرار دارند.
قوامی تاکید کرد: این برهان مدیریت اسلامی است که هر سازمان باید نقشه راه خود را بر صراط مستقیم نبوی منطبق کند و الا سازمانی اسلامی نیست. خداوند مدیران ارشد خویش یعنی نبیین را از مصادیق بارز «منعم علیهم» معرفی می‌کند که از نعمت هدایت و جامعیت شرائط و تعبد در مقابل آیات نازله بر آنها(قوانین و فرامین) و معنویت بالا برخوردارند و اگر مدیری بخواهد معیت اینان را در صراط مستقیم داشته باشد باید که این ویژگی‌ها را در خود تقویت کند و با تکرار (اهدنا الصراط المستقیم) در نمازهای یومیه آهنگ نهادینه کردن این ویژگی‌ها را در خود رسا نگه دارد و مطالباتش بروز باشد.
استاد خارج حوزه با بیان اینکه شکر نعمت‌های خدا بر مدیر این است که مدیر مجرم نشود و این از اخلاق مدیران است تصریح کرد: یک مدیر منعم علیه نباید بارکش مجرمان باشد و زیر بار آنها برود. شکر نعمت ولایت سازمانی بر مدیران رحمانی، ظهیر کافر و مجرم نبودن است البته این قانون استثناء هم دارد که مانند علی بن یقطین را خارج می‌کند که به امر امام هفتم(ع) وارد دستگاه هارون شد و امام به او فرمود کفاره همکاری با سلطان (مجرم و کافر) خدمت به اخوان است. با این تعبیر علی بی یقطین وزیر و معاون هارون الرشید شد ولی ظهیر مجرمین نشد!.
ثبت تجارب مدیران
قوامی عنوان کرد: هر سازمانی باید آرشیوی از مدیران سابق و اسبق داشته باشد و تجارب آنها را ثبت و حفظ نماید تا به درد مدیران آینده بخورد. مدیران عالی برای بقاء در صراط مستقیم راهی ندارند جز تقویت معنویت. نتیجه اینکه هر رویشی ریزش دارد و هیچ کس با ورود به صراط مستقیم، مصونیت ندارد و مسئولیت و صلاحیتِ بودن بر صراط با خود او است.
تقویت معنویت با مدیریت فرهنگ سازمانی میسور است
وی افزود: این شیطان در کمین صراط مستقیم است و گروندگان به خود را شناسایی و شکار می‌کند و به تدریج در آنها نفوذ می‌کند و معنویت آنها را به ضد معنویت تبدیل می‌کند و آنها را به وسیله تباهی عبادت و تبعیت از شهوت از راه منعم علیهم خارج می‌کند. راه مقابله با این ریزش تدریجی حفظ و تقویت معنویت است که به مدیریت فرهنگ سازمانی میسور است.
وی با بیان اینکه در سازمان‌ها رهبران عالی قلیل هستند و در قله قرار دارند که دیگران را به دنبال خود می‌کشند تصریح کرد: شکر نعمت مدیریت و ریاست و ملک به این است که به مردم از صمیم جان خدمت کنیم و آنها را ولی نعمت مدیریت بدانیم و کفران نعمت مدیریت به این است که خود را ولی نعمت مردم بدانیم و بر آنها آقایی کنیم.
وی ادامه داد: باید قدر رهبری صالح را دانست و تبعیت و اطاعت کرد تا با او به صراط مستقیم سعادت نائل آییم .معصومان(ع) ما را در حال غضب از تصمیم گیری و قضاوت که دو امر مهم در مدیریت است منع کرده‌اند که نشان می‌دهد که غضب و هیجان باید مدیریت شود.
قوامی با بیان اینکه نباید ماموریت را به محض تمرد رها کرد بلکه باید خشم را کنترل کرد گفت: مدیریت، سعه صدر و حلم و کظم غیظ می‌خواهد و باید آستانه تحمل مدیر و رهبر بالا باشد. نباید از نظارت موثر مافوق و مواخذه و تنگ‌گیری او غافل بود زیرا اگر غضب کنیم مغضوب می‌شویم و به ظلمات می‌افتیم. سریعا باید جبران کنیم و این جبران راه دارد که مدیریت غضب سه مرحله‌ای است.
رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی در تشریح این راه‌ها اظهار کرد: توجه به حقیقت توحید و اینکه هیچ معبود و هیچ تکیهگاهى جز خدا نیست؛ پاک شمردن و تنزیه خدا از هر عیب و نقص و ظلم و ستم، و هر گونه گمان سوء درباره ذات پاک او، اعتراف به گناه و تقصیر خویش این سه مرحله هستند.
پرهیز از تعجیل در تصمیم‌گیری
استاد حوزه علمیه بیان کرد: مدیرانی که با عجله خشم می‌گیرند مدیری اسلامی و رحمانی نیستند؛ تشویق و تنبیه از لوازم مدیریت صحیح است و هرچه سریع و قاطع باشد اثر انگیزشی بیش‌تری دارد و باید فرد و مدیر شایسته را معاضدت کرد ولو با منافع ما سازگار نباشد.
وی افزود: مدیر و رهبر اصلح را خداوند از فضل خود و طبق ملاکات شایستگی بر می‌گزیند و باید به او تعبد داشت. تبلیغ و حمایت از آمدن یک مدیر اصلح قبل از نصب و اینکه از باند ما یا از نژاد ما و حامی منافع موهوم ما نیست و در نتیجه توطئه و مقابله با او مورد غضب موکد خدا است؛ افراد منفعت‌طلب اگر منافعشان توسط مدیر اصلح تامین نشود در مقابل او می‌ایستند و سزاوار غضب خداوند هستند . گاهی رهبری ومدیر به ماموریت یا سفر می‌رود در غیاب او فرصت طلبان خیانت‌ورز به تبدیل ارزش‌های مثبت می‌پردازند و ارزش‌ها و فرهنگ سازمانی منحط را جایگزین می‌کنند اینها مصداقی از مغضوب علیهم هستند.
قوامی با بیان اینکه بگو مگو با مدیر مافوق صرفا برای رد کردن نظر حق او به جهت زیر بار حق نرفتن و شانه خالی کردن از تکلیف رفتاری مورد غضب است از این رو مضلین؛ یعنی گمراه‌کنندگان نباید در سازمان اسلامی و الهی مورد گزینش واقع شوند.
قوامی با اشاره به اینکه اعتضاد و انتخاب یک نیروی هماهنگ که مثل عضد و بازو عمل می‌کند چه برکات و آثاری در مدیریت دارد گفت: محکم شدن بازوان مدیر، قرار دادن سلطه و برتری برای مدیر و عضد، پیروزی برای مدیر و عضد و پیروان آن دو (اثربخشی و کار آمدی) از جمله این‌هاست.
جوسازی؛ راهی برای مقابله با مدیران صالح
وی تاکید کرد: جوسازی و تشویش اذهان و نشر اکاذیب توسط کسانی که با آمدن مدیر عالی و مشروع و صالح منافعشان در خطر است از راه کارهای اصلی است تا جلوی برنامه های هدایت بخش آنها را بگیرند.
قوامی ادامه داد: در مقابل این اتهام باید صبوری کرد و حلم نشان داد و با آرامی و منطق به دفاع پرداخت لحن حضرت نوح در دفاع از خود بسیار نرم است عصبانی نیست چراکه عصبانیت علامت هدایت نیست و اثبات کننده حرف دشمن است .
وی افزود: اگر مدیر با برنامه خوبی می‌آید باید مواجه با این باندهای رسوخ کرده باشد و با تدبیر و درایت موانع را بردارد و در زمین آنها بازی نکند. اگر مدیری بنای بر هدایت قوم و سازمان خود را دارد باید به تدریج برنامه‌های خود را به کرسی بنشاند تا در سایه نور هدایت نیروهای ضال رسوا شوند .
داشتن برنامه در مدیریت
امام جمعه پردیسان تاکید کرد: همیشه همه چیز بر وفق مراد نیست و مدیر صالح باید انتظار هر چیزی را داشته باشد و برای اثبات اینکه گمراه نیست باید استدلال کافی داشته باشد و با برنامه حرکت کند؛ مدیران صالح باید هدایت یافتگی و (غیر ضالین) بودن خود را بتوانند اثبات کنند و از انگ ضالین از سوی ضالین نهراسند و از این تهدید یک فرصت برای هدایت سازمان خویش بسازند و این امکان ندارد مگر با داشتن برنامه قابل دفاع .
سخت‌ترین مدیریت
قوامی بیان کرد: مدیریت فرهنگ سازمانی که محصولی به نام معنویت دارد سخت‌ترین مدیریت است که مدیران را از خطر ضلالت نجات می‌دهد. ساده زیستی و دوری از تجملات، فرهنگ سازمانی مدیران رحمانی است و به عکس تجمل‌گرایی و زرق و برق درست کردن و دکوراسیون‌های متنوع و با تلالوء شایسته مدیران متفرعن است.
وی تصریح کرد: مدیران نظام اسلامی باید از ویروس فرعونی تجمل‌گرایی بپرهیزید مثل موسی ساده زیست باشید، مدیری موسوی باشید نه فرعونی، مثل امام راحل باشید نه مثل شاه؛ خطر اصلی تجمل‌گرایی اضلال آن است و اینکه دیگران را از ضالین قرار می‌دهد البته مردم و مرئوسین هم نباید گمراه شوند ولی گویا خاصیت تجمل گرایی این است که مسابقه در تجمل درست می‌کند.
قوامی تاکید کرد: وقتی مدیری هم چون پیامبر اعظم اعتراف به خطر گمراهی می‌کند مدیران دیگر به طریق اولی در این خطرند نباید نیروهای ارزشی را به بهانه ناهم‌خوانی با فرهنگ سازمانی غرب طرد کرد که راه برای گمراهی باز می‌شود.
باید از گوساله طلایی غرب دست برداشت
رئیس بنیاد فقهی مدیریت اسلامی عنوان کرد: اینکه مدیران دائما در معرض آزمون‌های پیچیده الهی هستند ابعاد عقیدتی، سیاسی و فرهنگی دارد، امکان مردود شدن و ضالین شدن وجود دارد. باید از سوء ظن به خدا و مدیر صالح دست بردارند و فرهنگ اعتماد را در سازمان حاکم نمایند ولی برخی که گوساله طلایی غربی را به جای آراء توحیدی اخذ می‌کنند با دعا و نیایش از خدا بخواهند که در آزمایش‌های سخت دچار لرزش نشوند و به ضلالت و گمراهی نیفتند.
