به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، استاد کاشانی که در مرداد 1304 در کاشان چشم به جهان گشود، تا 29 سالگی در کاشان به تحصیل پرداخت و پس از آن راهی تهران شد تا تحصیلات خود را تا سطح کارشناسیارشد در دانشگاه تهران ادامه دهد و البته بیش از سی سال از عمر خود را نیز به خدمت در آموزش و پرورش گذراند؛ ریاست هیئت مدیره انجمن شاعران ایران را می توان مهمترین سمت اجرایی وی درکشور دانست.
مرحوم کاشانی در دوره جوانی خود در اداره فرهنگ کاشان با برخی شعرا از جمله سهراب سپهری دوست و همکار بود. در آن زمان همراه با دوستانش اشعاری را در روزنامههای آن زمان کاشان به چاپ میرساند که بیشتر محتوای انتقادی به برخی سرمایهداران بود.
شاعری آئینی و انقلابی که چهره ماندگار ادبیات ماند
یکی از دلایل درخشندگی استاد مشفق، چیرهدستی وی در غزلسرایی بود. تسلط وی بر مفاهیم دینی و تفاسیر قرآن، فلسفه و تاریخ و شاهنامه و دیگر منابع ارزشمند ایرانی و اسلامی، علاوه بر اینکه در آثارش مشهود است، توسط بسیاری از شاعران بزرگ کشورمان ستوده شده است.
مشفق همچنین از همراهان نهضت مردمی امام خمینی(ره) بود و پیش از انقلاب به همراه برخی چهرههای برجستهی شعر و ادبیات به حمایت از انقلاب شکوهمند اسلامی برخاست؛ به همین جهت از بسیاری از مجامع روشنفکری بایکوت شد. او با شروع جنگ تحمیلی بارها در جبههها حاضر شد و برای رزمندگان شعرخوانی کرد.
مشفق که در سال 1382 به عنوان چهره ماندگار رشته ادبیات مورد تقدیر قرار گرفت، بسیار مورد توجه رهبر معظم انقلاب بود. ایشان مورد شخصیت مشفق و اشعارش گفتند: «علاوه بر جنبه شعری محض، دو خصوصیّت دیگر هم در آقای مشفق هست که قابل توجّه است: یکی اینکه شعر ایشان در خدمت هدفهای دینی و هدفهای انقلابی(است). از اوّل انقلاب شعر ایشان، چه شعر مذهبی و به اصطلاح شعر آئینی و چه شعرهایی که درباره مسائل انقلاب گفتند، همه مفید و اثرگذار است. وقتی که دشمن و بعضی از دوستهای نادان سعی میکنند فضاها را تیره و تار جلوه بدهند، میگوید اگر هوش و گوشی وجود دارد، اینجا پنجرهها باز است. نکته دوّم شخصیّت ایشان است. انسان محترم و آراسته به اخلاق خوب محسوب میشوند. ما در طول این حدود سی وچند سال که با ایشان آشنا هستیم، همیشه این رفتار را از ایشان ملاحظه کردیم...».
مشفق ذاتاً شاعر است و شخصیتی ممتاز دارد
اسماعیل آذر، استاد ادبیات فارسی، مجری و کارشناس برنامههای ادبی سیما که از دوستان مرحوم مشفق کاشانی نیز بود در گفتوگو با خبرنگار نبأ گفت: من 25 سال است که مشفق را میشناسم و بیش از 20 سال است که افتخار دوستی با او را داشتهام.
وی افزود: مشفق ذاتاً شاعر است و شخصیتی ممتاز دارد. ما نمیتوانیم او را از شعر انقلاب جدا ببینیم، یعنی یکی از ژانرهای شعری که در ادبیات ما بارز شد و جایگاه خودش را یافته و بسیار مورد توجه قرار گرفت، شعر انقلاب و دفاع مقدس بود که نام این شعر با نام چند شاعر از جمله مشفق کاشانی، آمیخته است.
این استاد دانشگاه گفت: مشفق کاشانی علاوه بر قالبهای غزل معاصر سنتی، بر معاصر مطلق و هم در غزل عاشقانه و عارفانه، در مرثیه عصیان و پاکان دین ما خوش درخشید. او خودش را با آثارش در تاریخ ثبت کرد و هرگز تاریخ نمیتواند نام بلندش او را از دامانش پاک کند.
وی افزود: کسانی که می خواهند مشفق کاشانی را بشناسند باید آثار او را بخوانند، بهطوریکه حتی اگر یک شعر از او را مطالعه کنند، آن شعر حتماً در دل خواننده ثبت خواهد شد و این از اثرات این شاعر است.
هرگز ندیدم که او از کسی بدگویی کند
مدیرعامل مؤسسه فرهنگی هنری فرهنگیان همچنین گفت: شهود عینی من از این شاعر این است که مشفق دو ویژگی را بهطور همزمان در خود جمع کرده بود؛ یکی مقام والای انسانیت و دیگری «هنر شاعری» او بود. تسلط او به ترکیبسازی و استحکام واژهها نشان از این موضوع دارد و اگر مجموعه آثارش را مرور کنید متوجه خلاقیت او در جهت ارتقای شعر فارسی خواهید شد.
وی تصریح کرد: حضور او در محافل رسمی یا خصوصی بسیار شیرین بود و هیچگاه کسی او را گلایهمند ندید. شکرگزاری از صفات بارز او بود و هرگز ندیدم که او از کسی بدگویی کند و اگر مسئله ناپسندی را میدید از کنارش عبور میکرد و زبان به بدگویی نمیگشود.
این نویسنده کتب ادبی خانواده دوستی و صمیمیت را از صفات بارز استاد معرفی کرد و افزود: او بسیار مورد احترام و توجه خانوادهاش بود و ویژگیهای اخلاقی نیکوی او، دلیل بر احترامش بود.
رهبر عالیقدر انقلاب اسلامی نظر بسیار خوبی نسبت به مشفق دارند
اسماعیل آذر گفت: من رجای واثق دارم که حتی رهبر عالیقدر انقلاب اسلامی هم نظر بسیار خوبی نسبت به مشفق دارند؛ زیرا ایشان بارها از مشفق سخن گفتهاند و طبیعی است که ما او را شاعری برجسته بدانیم.
وی ارتفاع عاطفه را از صفات اشعار مرحوم مشفق کاشانی دانست و گفت: در بین شاعران معاصر تنها تعداد محدودی هستند که اشعارشان تا به این حد عاطفه آمیز باشد و انسان و عشق محور آنها باشد. اگرچه مشفق در بین ما نیست ولی در دل ما خواهد ماند و اگرچه شناسنامه او دیگر بیدار نیست ولی چشم اشعار و آثارش برای همیشه در عالم بیدار و نامیرا خواهد ماند؛ روحش بر مینو بشکوه و شاد.
مشفق کاشانی پدر معنوی شاعران است
در مراسمی که در دوازده روز پیش از درگذشت استاد مشفق، بهعنوان بزرگداشت ایشان در سازمان هنری اوج برگزار شده بود، محمدرضا سهرابینژاد، از شاعران برجستهی کشور برای سخنرانی در این مراسم حاضر شد و با بیان اینکه مشفق کاشانی پدر معنوی شاعران به شمار می رود، گفت: مهدی اخوان ثالث یکی از شاعرانی است که به مشفق ارادت داشته به گونهای که اخوانیه نیز در وصف وی سروده است.
سهرابی نژاد همچنین گفت: زمانی در کتابفروشیهای انقلاب مجموعهای از کتابهایی را دیدم که مهر کتابخانه شاعری بر روی آنها وجود داشت، همان شب به مشفق کاشانی زنگ زده و داستان را برای وی تعریف کردم. زمانی که به منزل آن شاعر رفتیم متوجه شدیم که ایشان سکته مغزی کرده و در وضعیت بدی قرار دارد که مشفق کاشانی به آن شاعر کمک کرد و قطعا این مهم نشان دهنده بزرگواری این استاد است.
تمام نسل های شاعران انقلاب او را به استادی قبول داشتند
علیرضا قزوه، مدیر مرکز آفرینشهای ادبی حوزه هنری نیز در جریان فقدان استاد مشفق کاشانی نوشت: «... مشفق کاشانی وظیفه خود را به عنوان یک شاعر ملی، انقلابی و مسلمان بهخوبی انجام داد... هر وقت میخواستم با موضوعات انقلاب از 15 خرداد گرفته تا پیروزی آن و رحلت امام (ره) و دفاع مقدس شعری انتخاب کنم به سراغ کتاب «آذرخش» ایشان میرفتم. چرا که استاد مشفق کاشانی در تمام مسائل انقلاب ورود کرده بود و شعر داشت. او شاعر ملی، انقلابی و اسلامی بود و تمام نسلهای شاعران انقلاب او را به استادی قبول داشتند..."
چند روز از فقدان این شاعر پیشکسوت و انقلابی ایران میگذرد اما غم از دست دادن این شاعر بزرگ برای جامعه هنری کشور ضربهای سخت بود. روحش شاد و یادش در دلها جاودان باد.
برخی از آثار استاد مشفق عبارتند از «صلای غم»، «خاطرات»، «سرود زندگی»، «شراب آفتاب» ،«آذرخش»، «آینه خیال»، «بهار سرخ سرود»، «هفت بند التهاب»، «نقشبندان غزل»، «انوار ۱۵خرداد»، «خلوت انس» و«راز زمستان».
گزارش از فرشته میرزا