«شه‌تور» سازی برآمده از تفکر و عرفان ایرانی ـ اسلامی است
گروه هنر: در میان سازهای ایرانی ما فاقد آلات موسیقی تلفیقی هستیم؛ با ابداع ساز «شه‌تور» که نوع تکامل یافته سنتور است علاوه بر افزودن بر قابلیت‌های این ساز که قادر است بسیاری از قطعات موسیقی را بنوازد، رویکرد مثبتی به عرفان شرقی و به ویژه تفکر ایرانی ـ اسلامی دارد.
سیدعلیرضا حجازی، مبدع ساز «شه‌تور»، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: همانطور که همگان می‌دانند مبدع ساز سنتور، معلم ثانی ابونصر فارابی، فیلسوف و متفکر اسلامی است و این ساز با وجود قابلیت‌هایی که در تکنوازی و همنوازی دارد، اما مهمترین نقصش محدود بودن در گام موسیقی است؛ به این معنی که اگر نوازنده از یک دستگاه موسیقی قصد داشته باشد به دستگاه دیگر وارد شود، قادر نیست بلاانقطاع این کار را انجام دهد و باید حتماً سنتور را با وقفه‌ای مجدداً کوک کند.
این نوازنده موسیقی ادامه داد: هدف من در ساخت ساز جدید «شه‌تور» که آزمون و خطای ترتیب قرار گرفتن تارهای نصب شده در آن، چیزی بالغ بر 15 ماه به طول انجامید، ابداع سازی بود که بتوان بدون وقفه و محدودیت گام، از دستگاهی به دستگاه دیگر موسیقی منتقل شود که البته در ابتدای امر این تلاش منجر به تولید سازی حجیم در ابعاد بیش از یک متر در طول و ارتفاع شد که علاوه بر بروز مشکل در حمل و نقل، اشراف هنرمند نوازنده را برای کار روی آن به وسیله مضراب کم می‌کرد.
حجازی تصریح کرد: در نتیجه با توجه به این مسئله که در میان سازهای ایرانی فاقد آلت موسیقی تلفیقی هستیم، تصمیم گرفتم که «شه‌تور» را در سه تکه از هم جدا ابداع کنم که متشکل از یک سنتور پایه(بِیس)، یک سنتور تینور و یک سنتور سپرانو است که در جوانب آن قرار می‌گیرند.
این نوازنده تار در ادامه گفت: حاصل کار بسیار مطلوب از آب درآمد، صدای حاصل از ارتعاش تارهای این سنتور که در طراحی مضراب مناسب آن نیز وقت زیادی صرف کرده‌ام، به گونه‌ای بود که علاوه بر قطعات موسیقی ایرانی و شرقی، قادر خواهیم بود بسیاری از قطعات موسیقی مغرب‌زمین به ویژه آثار کلاسیک را نیز بنوازیم، به شکلی که گاه تصور نمی‌کنیم این نوای موسیقی تاری است و همه تصور نواخته شدن پیانو را دارند.
حجازی در مورد وجه تسمیه این ساز به ایکنا گفت: تور به معنای کنار هم قرار گرفتن تعداد زیادی تار است، فارابی نیز ابتدا نام سنتور را شاهنتور گذاشت و البته بعدها نام آن به شاهتور تغییر کرد؛ من نیز به منظور وفاداری، نام این ساز ابداعی را «شه‌تور» گذاشتم.
وی تأکید کرد: قطعاً نوای آلات ضربی موسیقی همچون سنتور، تنبور و... ماهیتی شرقی دارند، ماهیتی که بیشتر به تفکر و باورهای مردم مشرق‌زمین که ریشه در اولوهیت و یکتاپرستی دارد، اشاره داشته و صورتی انتزاعی از تفکر و فلسفه‌ای است که به دین می‌پردازد؛ اساساً ابداع سنتور توسط فارابی نیز مابه‌ازای بیرونی و تجسم تفکر فلسفی او در باب دین اسلام بوده است.
این هنرمند موسیقی با اشاره به اینکه پیش از این هم ابداعاتی در مورد ساز نی داشته و تغییراتی در تکامل هر چه بیشتر این ساز به انجام رسانده است، گفت: تلاشی برای معرفی بین‌المللی «شه‌تور» به انجام رسیده است، استقبال از این ساز و نوای آن در خارج از مرزهای ایران مطلوب بوده اما متأسفانه به دلایلی آنچنان که مناسب بوده است نتوانسته‌ام اقدامی در جهت معرفی این ساز در عرصه موسیقی داخلی داشته باشم.
حجازی گفت: ارشاد برای ثبت اختراع این ساز معتقد است که ابتدا باید نمونه‌ای از آن ساخته شود و در موزه به نمایش درآید؛ در شرایط کنونی که برای خرید یک سنتور حرفه‌ای باید چیزی در حدود 50 میلیون تومان هزینه صرف شود، من قادر هستم «شه‌تور» را با هزینه‌ای حدود 35 میلیون و حتی کمتر از آن بسازم؛ کتابی آموزشی در مورد استفاده از «شه‌تور» نیز تألیف کرده‌ام که زیرچاپ است، من می‌توانم همه ویژگی‌ها و قابلیت‌های این ساز را در اختیار ارشاد بگذارم تا به نام خودم به ثبت برسد و آنگاه ارشاد با توجه به این اطلاعات و بیان ویژگی‌های این ساز قادر خواهد بود که آن را به تولید انبوه برساند.
وی در پایان گفت: درصدد هستم تا در یک رویداد رسمی موسیقی، این ساز را با اجرای قطعاتی رونمایی کنم، با توجه به نزدیک شدن به زمان برگزاری جشنواره «موسیقی فجر» مجال مناسبی برای این کار فراهم می‌شود که اگر مسئولان دفتر موسیقی ارشاد و دبیرخانه «موسیقی فجر» صلاح بدانند این اتفاق می‌تواند اذهان دوستداران موسیقی را بیش از پیش به این جشنواره جلب نماید.
