کتب آموزش قرآن مدارس باید کاربردی‌تر و روزآمد شوند/ ارائه کتب راهنما به معلمان
گروه ادب: کارشناس مرکز طبع و نشر قرآن با تأکید بر اینکه باید به دانش‌آموزان کتاب‌های آموزش قرآن روزآمد و کاربردی‌تر ارائه کرد، از ارائه کتب راهنمای آموزش قرآن به معلمان به عنوان اقدامی در تکمیل و اثرگذاری نخستین عملکرد در این باره یاد کرد.
سیدمهدی سیف، کارشناس مرکز طبع و نشر قرآن و مدرس قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره لزوم تغییر کتب قرآن کریم در سیستم آموزشی مدارس و اینکه آیا تاکنون در این باره با وزارت آموزش و پرورش صحبت شده است یا خیر، گفت: آموزش و پرورش ساز و کارهایی برای این مسائل دارد؛ یعنی در آموزش و پرورش معاونت پژوهش و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وجود دارد که متکفل برنامه‌ریزی و تعریف کتب درسی است.
وی از این مرکز آموزش و پرورش به عنوان یک بخش مهم و محوری در معاونت پژوهش یاد کرد و افزود: در وزارت آموزش و پرورش، این بخش و موضوع تألیف کتب به گروه‌های مختلف تقسیم می‌شود که گروه ریاضیات، دین، قرآن و ... از این جمله به شمار می‌آیند.
سیف از حضور یک کارشناس در هر گروه یاد کرد و ادامه داد: این گروه موظف هستند که روی برنامه درسی دانش‌آموزان در سطح ملی فعالیت و تلاش کنند. برنامه‌ریزی یکی دیگر از وظایف آنان در این بخش است تا با راهنمایی آنان، برنامه درسی تدوین و بر اساس آنها نیز کتاب‌ها و وسایل و ابزارهای مختلف آموزشی نیز تولید شوند.
کتب تألیف شده بیان‌کننده پایان کار نیستند
این کارشناس حوزه نشر قرآنی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: این کارشناسان باید برای تمام پایه‌های تحصیلی کشور برنامه ارائه کنند که درس قرآن نیز از این برنامه مستثنی نیست. البته یادآوری این موضوع نیز حائز اهمیت است که درس قرآن از پایه اول دبستان آغاز می‌شود و تا پایان دوره تحصیل یعنی پایه دوازدهم ادامه دارد.
وی با اشاره به اهمیت این موضوع از دیدگاه یک کارشناس قرآن در سیستم آموزش و پرورش، عنوان کرد: این امکان وجود دارد که برنامه‌ریزی را که در این سطح انجام می‌دهیم بهبود ببخشیم. البته در حال حاضر نیز برنامه‌های آموزش و پرورش درباره قرآن کریم طی دوره ابتدایی یا متوسطه مطلوب است، ولی این گونه نباید باشد که حرف پایان را زده‌ایم و دیگر نمی‌توان در این باره برنامه جدید ارائه و کتاب جدیدی تألیف کرد.
سیف با تأکید بر این که می‌توان بهتر از این کار کرد، گفت: این نیاز در دوره متوسطه بیش از دوران ابتدایی احساس می‌شود که باید ساماندهی بهتری در این باره صورت بگیرد. رویکرد و برنامه درسی و کتب آموزشی قرآن کریم از مبانی و اصولی که بیان می‌شود چندان دور نیست و در همین راستا قرار دارد.
کتاب‌های آموزشی روزآمد شوند
این داور بین‌المللی قرآن در ادامه این مطلب افزود: با توجه به اینکه جمهوری اسلامی ایران از داعیه‌داران اسلام و قرآن در جهان است، این انتظار وجود دارد که به سطح آرمانی در این راستا دست پیدا کنیم و این ادعا ناحق نیست و باید در این زمینه بیشتر کار انجام شود؛ به این معنی که در کنار برنامه‌های آموزش قرآن که باید بهتر شوند، باید کتاب‌ها نیز کاربردی‌تر و اصولی‌تر شده و به صورت روزآمد به نگارش درآیند.
سیف با تأکید بر لزوم اثرگذاری و جذابیت بیشتر کتب آموزش قرآن کریم در دوران تحصیلات ابتدایی و متوسطه، یادآور شد: معاونت نیروی انسانی در آموزش و پرورش باید فعال‌تر شود. در حال حاضر اکثر معلمان نیازمند آن هستند که توانایی خود را در قرائت و درک آیات قرآن ارتقاء دهند. توانایی که هم‌اکنون در این باره موجود است مطلوب نیست.
وی بر تلاش جدی معاونت نیروی انسانی در این باره تأکید و بیان کرد: همه معلمان باید بتوانند قرآن را به صورت روان قرائت کنند و معنی هر آیه از قرآن را که با آن روبرو می‌شوند درک کنند یا دست‌کم معنی کل آیه را متوجه شوند. آنها نباید با قرائت و درک قرآن بیگانه باشند که متاسفانه از این منظر دچار ضعف هستیم و نیاز داریم که به ارتقای سطح معلمان نیز در حوزه روخوانی و درک مفاهیم قرآن کریم بپردازیم.
ارائه کتاب‌های راهنما به معلمان قرآن
سیف با اشاره به لزوم سرمایه‌گذاری در این رابطه، از ارائه کتب کمک آموزشی به معلمان یاد کرد و ادامه داد: باید به این نکته نیز توجه داشت که اگر بهترین برنامه درسی ارائه و بهترین کتاب‌ها و ابزارهای راهنما تولید شوند و در اختیار دانش‌آموزان و معلمان قرار بگیرند، ولی معلمان این توانمندی را نداشته باشند که از آنها استفاده کنند، زحماتی که در این راستا کشیده می‌شود بی‌ثمر می‌ماند.
این کارشناس مرکز طبع و نشر یادآور شد: متاسفانه در روزگار کنونی این رویکرد در حال وقوع است؛ از این رو معلمان باید با رویکردها و روش‌های تدریس آشنا شوند. همچنین باید شیوه‌های نوین آموزش قرآن در قالب کتاب به معلمان آموزش داده شود که با دانش‌آموزان پایه اول دبستان چگونه برخورد کنند و قرآن را آموزش دهند که اثرگذار باشد.
وی با بیان اینکه باید نحوه تدریس برای هر پایه از مقطع دبستان با دیگر پایه‌ها متفاوت باشد، افزود: باید بتوان آنچه را که در شأن قرآن کریم است ارائه کنیم. البته کتاب‌های راهنمای معلم تدوین شده است که «مبانی و روش‌های تدریس قرآن» با کد 6011 برای دوره ابتدایی از آن جمله است. همچنین کتاب «مبانی و روش قرآن» برای مقطع راهنمایی قدیم که اکنون در قالب متوسطه تحصیل می‌کنند، اثر دیگر این حوزه است.
سیف با بیان اینکه حتی برای هر یک از پایه‌ها کتاب راهنمای معلم تعریف و تدوین شده است، افزود: این کتاب‌ها معلمان را در تدریس قرآن برای پایه‌های مختلف یاری می‌کنند. البته بیان این موضوعات به آن معنی نیست که کار به پایان رسیده است. در این حوزه جای کار بسیار وجود دارد که فعالیت‌های بیشتری صورت گیرد.
وی بر لزوم قدم گذاشتن در راه‌های نرفته حوزه تألیف کتب قرآنی تأکید و عنوان کرد: در این حوزه می‌توان از حوزه آموزش مجازی نیز بهره بگیریم و از ظرفیت رسانه ملی نیز در این باره استفاده کنیم. به عقیده من، بخش آموزش مجازی رسانه ملی و سایت‌های نرم‌افزاری اینترنتی و لوح‌های آموزشی آن طور که باید هنوز رونق نگرفته‌اند و البته آن طور که لازم است روی آنها کار نشده.
استفاده از ظرفیت رسانه‌ها و ابزارهای مجازی
سیف یادآور شد: باید در راستای آموزش قرآن کریم بر پایه کتاب از تلفن، رادیو، تلویزیون، سایت‌های مجازی، نرم‌افزارها، بسته‌های آموزشی و ... استفاده کنیم. این موارد می‌توانند ظرفیت آموزش قرآن کریم را توسعه بدهند؛ بر این اساس این ضرورت وجود دارد که در این باره تلاش جدی‌تری صورت گیرد.
این کارشناس حوزه نشر قرآنی از خبرگزاری ایکنا به عنوان ظرفیتی دیگر در این باره یاد کرد و گفت: این خبرگزاری می‌تواند در حوزه آموزش معلمان، قرآن‌آموزان و دانش‌آموزان فعالیت موثری داشته باشد. برای مثال اکنون در کنار رادیو قرآن، شبکه تلاوت نیز راه‌اندازی شده است که کاری مطلوب است و بسیاری از کارهایی را که رادیو قرآن ظرفیت انجام آن را نداشت، در این بخش ارائه می‌شود.
وی با بیان اینکه شبکه دیگری نیز با رویکرد آموزش قرآن تأسیس می‌شود، تأکید کرد: خبرگزاری ایکنا می‌تواند فعالیت آموزشی نیز داشته باشد و به آموزش مجازی معلمان و قرآن‌آموزان بپردازد و رویکردی مناسب، پیشرفته و اثربخش با نیاز امروز پیش بگیرد.
