مشکلی در حوزه چاپ قرآن نفیس نداریم/ وجود فرآیند علمی و استاندارد چاپ در ایران
گروه ادب: مدیرعامل مرکز بین‌المللی چاپ و نشر قرآن آستان قدس رضوی گفت: به دلیل وجود فرآیند علمی و استاندارد چاپ در ایران، مشکلی در حوزه چاپ قرآن نفیس نداریم.
مسعود فرزانه، مدیرعامل مرکز بین‌المللی چاپ و نشر قرآن آستان قدس رضوی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره فرآیند چاپ قرآن‌ها گفت: برای اینکه فرآیند چاپ قرآن در کشور از نظر کیفی به نتیجه‌ای ملموس و دقیق برسد، نیازمند این هست که تمام فرآیند پیش از چاپ و پس از چاپ و عملیات چاپ و صحافی را به صورت کاملاً علمی و استاندارد طراحی کنیم. یک نمونه از این کاری که در مجموعه مرکز بین‌المللی چاپ و نشر قرآن کریم انجام شد، چاپ منتخب سور قرآن کریم به خط ابراهیم سلطان بود.
وی درباره این مصحف افزود: این قرآن ظرایف بسیار فاخری داشت؛ قلم‌گیری‌های زرین سطرها، تحریرهای مطلانویسی، آرایه‌های مذهبی، رنگ‌های ویژه، خطوط، نقوش، جداول، فضاها، طیف‌های رنگی متنوع و جلوه‌های بصری موجود در آن ترتیبات، الزامات و اقتضائات ویژه‌ای را می‌طلبد و بازنشر آن نیازمند رعایت پیش‌نیازهای متعدد در ابعاد گوناگون از جمله تجهیز به دستگاه چاپ پیشرفته، استانداردسازی رویه‌ها و روندها، وجود نرم‌افزارهای تخصصی و سخت‌افزار کنترل کیفیت، به‌کارگیری سیستم مدیریت رنگ، استفاده از متخصصان و کارشناسان حرفه‌ای و نیز بهره‌مندی از مواد مصرفی کیفی متناسب با نفاست اثر است.
وجود تجهیزات پیشرفته چاپ در ایران
فرزانه ادامه داد: تمام تجهیزات و دستگاه‌ها باید دقیق باشند؛ از مانیتوری که آن اثر را می‌بیند، از اسکنری که اسکن می‌کند تا دوربینی که عکاسی می‌کند باید همه به یک فایل کاملاً علمی و استاندارد برسند و بعد از اینکه به این استاندارد رسید، باید مواد اولیه و مواد مصرفی متناسب با نوع اثر و فضاهای رنگی و عملیات تکمیلی و جلوه‌ها و پوشش‌های رنگی ساخته شود.
وی در ادامه گفت: هر اثری ممکن است با هر ماده‌ای و با هر نوع مواد مصرفی تولید نشود، در این بخش هم ما یک تیم کارشناسی را برای انتخاب نوع اثر داریم، چون رنگ‌هایی که در این نوع آثار استفاده می‌شوند، نیازمند دقت هستند. به عنوان مثال رنگ‌های طلایی، لاجوردی درخشان، مشکی‌های براق و قرمز شنگرف و .... رنگ‌هایی هستند که در آثار نفیس طی قرون متمادی استفاده شده‌اند و در داخل کشور نسبت به این رنگ‌ها آشنایی بیشتری وجود دارد و اگر بخواهید به این رنگ‌های روشن هم برسید باید آن مواد اصلی و مصرفی را هم طوری انتخاب کنید که به این اثر نزدیک شود.
فرزانه با اشاره به اهمیت تجهیزات چاپخانه‌ای در کیفیت چاپ بیان کرد: موضوع بعدی تجهیزات و دستگاه‌هاست که ما در چاپخانه قرآن کریم دستگاه‌های بسیار پیشرفته و ماشین‌آلات چاپخانه‌ای هایدلبرگ (XL) را داریم که کاملاً مکانیزه و اتوماتیک کار می‌کند و پس از انتخاب نوع دستگاه موارد و ملاحظات تکنیکی چون انتخاب ترتیب و توالی رنگ‌های هشت گانه و تفکیک رنگ‌های به کار رفته در اثر قبل از چاپ نهایی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
تنوع کاغذ در خارج از کشور
وی افزود: بعد از چاپ اثر، صحافی انجام می‌شود که ما در ایران صحافی فوق‌العاده دقیق و نفیسی داریم که می‌تواند این را کار با نهایت دقت و ظرافت انجام دهد و با استفاده از انواع و اقسام چرم‌ها یا سایر موارد مصرفی به خوبی از پس آن برآید. این کار به عنوان یک کار هنری و دستی و غیرماشینی انجام می‌شود و به نظرم اگر مجموعه این عوامل در کنار هم باشند و دانش فنی هم وجود داشته باشد، تمام این عوامل را پوشش می‌دهد و هیچ مشکلی برای چاپ و نشر آثار نفیس در ایران وجود نخواهد داشت.
مدیرعامل مرکز بین‌المللی چاپ و نشر قرآن آستان قدس رضوی در پاسخ به اینکه آیا نیازی برای مراجعه ناشران به خارج از کشور برای چاپ قرآن‌های نفیس وجود دارد یا خیر، عنوان کرد: هیچ نیازی به اینکه ما به خارج از کشور مراجعه کنیم، وجود ندارد، البته مشکلاتی هست از جمله تنوع نوع کاغذی که در خارج از کشور به کار گرفته می‌شود و این امر سبب قدرت انتخاب می‌شود؛ در صورتی که در داخل کشور انتخاب نوع کاغذی که متناسب باشد، به شدت محدود است که تحریم‌ها و مسائل مالی در این امر مؤثر هستند.
توجه به کیفی‌گرایی به جای سودمحوری
وی در ادامه تأکید کرد: در چاپ قرآن کریم باید به جای رویکرد سودمحوری به رویکرد کیفی و کیفیت‌گرایی توجه کرد. به هر حال قرآن کریم یک اثر دقیق و ظریف است و در چاپ آن باید دقایق و ظرایف حرفه‌ای به احسن وجه رعایت شود و در چاپ آن باید فضایی ایجاد کرد که حداکثر امانت‌داری در انتشار و چاپ و نشر کلام وحی اتفاق افتد و این محقق نمی‌شود، مگر اینکه هنرمندان این عرصه و کسانی که سال‌های متمادی خطوط و ترسیم‌ها را نگاشته و تهیه کرده‌اند و صنعتگران و کسانی که سال‌های سال در عرصه چاپ بوده‌اند، زیر یک سقف و در یک مکان گرد هم بیایند تا تلفیق اینها باعث شود ما گنجینه‌هایی که سالیان متمادی در کشورمان ایجاد و خلق شده‌اند را عرضه کنیم و به نمایش بگذاریم.
فرزانه تصریح کرد: تمام این اتفاقات خوب نیازمند توجه به مقوله آموزش و تخصصی کردن موضوع چاپ قرآن کریم و الزامات و استانداردهای صنعت چاپ است و از سوی دیگر چاپ قرآن کریم در همه جای جهان در شمارگان انبوه انجام می‌شود، اما آنچه در ایران اهمیت دارد و باید مورد توجه قرار گیرد، توجه به همین مسائل کیفی، استانداردها و اصول علمی کار است تا بتواند تمایز و تفاوت با آنچه کشورهای دیگر دارند، ایجاد کند.
