حاکمی که خود را مبرّا از خطا نمی‌دانست/ اصل قبول حاکمیت توسط امام علی(ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن پویا، معاون پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) نمایندگی قم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درپاسخ به این پرسش که آیا تحت تاثیر قرار گرفتن خانواده حضرت علی(ع) در جریان فداکاری‌های ایشان با عقلانیت امروزی قابل جمع است، گفت: اعمالی که ما انسان‌ها انجام می‌دهیم به بینش و نگاه ما به زندگی و ‌شناختی که از جهان و خالق عالم داریم برمی‌گردد و نمی‌توان این نگاه را تحت تاثیر زمان دانست کرد. هر چند زمان تاثیر دارد، اما آنچه مهم است نگاه به زندگی است که مهمترین تاثیر را خواهد داشت.
وی ادامه داد: در عصر امروز نیز انسان‌های والایی زندگی می‌کنند و نگاه‌شان به ماوراست. آنچه ما در آموزه‌های دینی خود داریم و همه انبیاء این گونه بودند و این نشانه سنتی الهی نگاه به ماورا این دنیاست و زهدی که پیامبر داشتند به همین معنا بود. ایشان نمی‌گفتند نداشته باشید، هر چند جایگاه خودشان فرق می‌کرد. در دعاهای ما خواستن دنیای خوب وجود دارد، ولی گفته می‌شود که به این دنیا وابسته نداشته باشید. این مسئله در مورد ائمه(ع) تبلور تمام پیدا کرده است.
حجت‌الاسلام پویا افزود: ایشان معتقد بودند که باید برابر ضعیف‌ترین مردمان باشند و لذا وقتی خانمی آمد که لباسی نیاز داشت، دختر پیامبر، لباس عروسی خود را به او داد. این نگاه اهل بیت(ع) به زندگی رفتار ایشان را توجیه می‌کند. اگر نگاه به ماورا باشد فداکاری تحقق پیدا می‌کند، متاسفانه امروزه به جای رسیدن به دیگران به خودمان توجه می‌کنیم.

اجرای عدالت اصل است
وی در پاسخ به این پرسش که چگونه توصیف حضرت علی(ع) در خصوص حکومت که آن را بی‌ارزش‌تر از آب بینی بز می‌دانستند با اینکه رسالت پیامبر با ولایت ایشان تکمیل می‌شود قابل جمع است، گفت: حضرت‌‌ همان جایی که تشبیه را مطرح می‌کنند، می‌گویند الا اینکه حکومت بتواند حقی را به حق‌دار برساند و دست مظلومی را بگیرد؛ برای انبیاء و اولیاء اصل حکومت نیست و اجرای عدالت اصل است.
حجت‌الاسلام پویا ادامه داد: حضرت امام (ره) هم می‌گویند که هدف آنها حکومت نبوده، بلکه گرفتن حق پا برهنگان بوده است. وقتی هم که افراد می‌آیند و ایشان را به زور می‌برند، شاید فکر می‌کردند که دیگر امکان اجرای عدالت وجود ندارد و همین می‌شود که چهار سال بعد از این واقعه امام شهید می‌شوند و ۱۴۰۰ سال بعد با اشراف به همین مسئله کتابی با نام علی صدای عدالت انسانی نوشته می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که چه چیزی باعث می‌شود که بعد از حکومت پیامبر و حضرت علی(ع) ما شاهد انحرافی طولانی در عدم رجوع سیاسی به ائمه باشیم، گفت: اگر ما تاریخ را ورق بزنیم، می‌بینیم که مردم به جهت فشارهای اجتماعی سیاسی که رویشان آمده و جهالتی که گرفتار می‌شوند و رفتار حاکمان رفتارشان را شکل می‌دهد.
حجت‌الاسلام پویا تصریح کرد: خصوصا مقدمات این مسئله پس از رحلت پیامبر ایجاد می‌شود که در ساخت احادیث جعلی و جلوگیری از احادیث واقعی در منقبت اهل بیت پیامبر، زمینه را فراهم کرد که در شهادت امام حسین(ع) و حتی پیش از آن در زمان شهادت امیرمؤمنان(ع) بگویند مگر علی(ع) نماز می‌خواند.

آزادی بی عدالت معنا ندارد

وی ادامه داد: مردم تابع حکومت بودند و به حاکم امیرمؤمنان می‌گفتند، حتی برخی از عالمان و اندیشمندان نیز چنین توصیفی داشتند. پس اول در جهالت نگه داشتن مردم، دوم عالمان درباری، سوم ‌ترس و وحشت مردم و چهارم ستم حاکمان دست به دست هم داد و مردم را از اهل بیت دور کرد و فقط خواص به ایشان رجوع می‌کردند و بقیه می‌خواستند کاری به این کار‌ها نداشته باشند.
حجت‌الاسلام پویا در پاسخ به این پرسش که آیا همان‌طور که امام علی(ع) پیشوای عدالت دانسته می‌شود، می‌توان ایشان را پیشوای آزادی نیز خواند، گفت: قطعاً هم این طور است، به این جهت که در جامعه‌ای که آزادی نباشد عدالت نیست و آزادی بی‌عدالت بی‌‍معناست.
وی ادامه داد: اگر عدالت باشد، یک جهت از عدالت این است که مردم آزاد باشند و اگر آزادی باشد می‌توان عدالت را اجرا کرد. بزرگترین افتخار ما این است که امیرمومنان(ع) با آن عظمت می‌گوید من هم بری از خطا نیستم، هر چند به اعتقاد ما ایشان بری از خطا هستند. منطق قرآن هم آزادی است و سؤال را جایز می‌داند. امیرمومنان هم که قرآن ناطق است به احسن وجه پاسخگوی مردم بود. اگر آزادی در تاریخ اسلام می‌بود، می‌شد مناقب اهل بیت(ع) بیان شود، اما آزادی زیر پا له شده و زمینه‌ای برای بی‌عدالتی شده است.