بن‌مایه‌های شرقی در ادبیات روسی/ ترجمه قرآن به انگلیسی به دستور امپراتور روس
گروه ادب: نشست بررسی تأثیر متقابل ادبیات ایران و روسیه با حضور جان‌الله کریمی‌مطهر و مرضیه یحییپور شب پنجشنبه، ۱۷ اردیبهشت در سرای اهل قلم برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، جان‌الله کریمی مطهر در این نشست درباره تأثیر متقابل ادبیات ایران و روسیه گفت: در ادبیات روسیه تاثیر ادبیات غرب و شرق را می‌توانیم ببینیم. یکی از قدیمی‌ترین آثار مکتوب ایرانیان توصیف یک سفر بازرگان روسی است که از دریای هند به خلیج فارس سفر میکند. آشنایی روس‌ها با ادبیات ایران از زمانی است که روس‌ها در این کشور حاضر می‌شوند و بازرگانی به فرمان پترکبیر به ایران می‌آید. از آن به بعد زبان‌های شرقی در آکادمی علوم روسیه آموزش داده می‌شود.
کریمی ادامه داد: به دستور کاترین دوم، امپراتور روسیه، متن قرآن به زبان انگلیسی و حافظ و سعدی به روسی ترجمه شد. بر این اساس بن‌مایه‌های شرقی وارد آثار نویسندگان روسی می‌شود. در واقع، به طور متوسط بیش از دویست سال از آموزش زبان فارسی در روسیه می‌گذرد.
وی با اشاره به مشکلی که برای تولستوی، نویسنده روس به وجود آمد و از ادبیات فارسی برای بیان شرح مشکلش استفاده کرد، گفت: وقتی کلیسای ارتودوکس تولستوی را به خاطر دیدگاه‌های خود تکفیر میکند، تولستوی قصه موسی و شبان در مثنوی مولوی را به کشیش می‌گوید و او را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
کریمی افزود: در قرن 19 نفوذ و تاثیر ادبیات فارسی را در آثار پوشکین و لئون تولستوی می‌بینیم. نمایشنامه‌های زیادی از فارسی هم به زبان روسی ترجمه شده است. زمانی که گریبایدوف در ایران کشته می‌شود، همراه هیئت ایران، فاضل خان گروسی به عنوان شاعر به روسیه می‌رود و پوشکین در اشعار خودش ابیاتی را به فاضل خان گروسی تقدیم میکند. تولستوی برای آشنا کردن نویسندگان با بزرگان دنیا کتابی دارد که در آن در حد بالایی از پندها و اندرزهای سعدی استفاده میکند.
وی عنوان کرد: طی قرن 20 نویسندگان فارسی بیشتر تحت تاثیر چخوف و تولستوی قرار گرفتند و با ترجمه این آثار به فارسی از شیوه نامه‌های آنها استفاده می‌کردند. ادبیات فارسی به دلیل غنای خود در پرورش و شکل‌گیری آثار نویسندگان کشورهای دیگر تاثیر شگرفی دارد.
مرضیه یحییپور نیز در ادامه این نشست با اشاره به آثار سعدی بیان کرد: اشراف و نویسندگان روسی با سعدی آشنا شدند و بعد از آن با آثار حافظ، خیام و مولوی گره خوردند. گنجینه‌های فرهنگی شرق همیشه مورد توجه پوشکین و تولستوی بوده است. بیش از 140 شاعر درباره مشرق زمین و پیامبر اعظم شعر سرودند که از میان آنها پوشکین و شاعران روس بیشترین اشعار را داشته‌اند. براگسینگی درباره اشعار سعدی می‌گوید: نظم او در برگیرنده مسائل اخلاقی است و در مرکز توجه سعدی شخصیت انسان کامل و نیک صفت قرار دارد.
این پژوهشگر ادبیات بیان کرد: از شاعران با درایت سده 19 که از گفتار سعدی بهره گرفته‌اند، الکساندر پوشکین است. او به کسانی که در زمینه مشرق زمین کار می‌کردند، کمک می‌کرد تا بتوانند آثارشان را به زبان شرقی منتشر کنند. او با حافظ و سعدی الفت داشت و در شعر «نسیم دلنواز فواره» معتقد است که هیچ کس مثل سعدی نمی‌تواند از تعابیر زیبا استفاده کند.
یحییپور افزود: شاید بتوان گفت پوشکین نقش حافظ را در ادبیات روسیه دارد و طراوت زبان شرقی نیز محدودیت مکانی نمی‌شناسد. او سعدی را شیرین‌سخن‌ترین از گذشتگان و بهترین از آیندگان می‌داند.
وی با اشاره به آثار بونین به عنوان دیگر شاعر روس افزود: بسیاری از اشعار بونین برگرفته از سوژه‌ها و آراسته به آیات کتاب مقدس است. او در آثارش به سعدی و کلام او نیز توجه دارد.
یحییپور در پایان گفت: سعدی و بونین به طور مشترک در آثارشان زراندوزی را نکوهش کردند. مهمترین داستان بونین درباره مرگ پیامبر(ص) است و 14 بار از کلام پیامبر برای بیان مقصود خود استفاده کرده است. بنابراین مشرق زمین در نزد بونین همان حکمت و خرد است.
