شیوه‌های شناسایی نخبگان قرآنی با مؤلفه‌های قرآنی سنجیده شود
گروه فعالیت‌های قرآنی: یک کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث با تأکید بر لزوم بازخوانی نحوه برگزاری مسابقات قرآنی کشور تأکید کرد: شیوه‌های شناسایی نخبگان قرآنی باید با مؤلفه‌های قرآنی تبیین شود.
با گذشت 37 سال از انقلاب اسلامی، فعالیت‌های قرآنی رنگ و لعابی به خود گرفت و در این راستا اقدامات شایسته‌ای در کشور انجام شد. سرعت شکل‌گیری و توسعه فعالیت‌های قرآنی با تأکیدات و حضور مقام معظم رهبری در مجالس و محافل قرآنی جانی تازه به حوزه قرآن بخشید و طلوع انقلاب اسلامی را می‌توان به لحاظ اینکه بنیانگذارش مفسر بزرگ قرآن بود، بهار قرآن نیز نامید.
اینکه در نظام جمهوری اسلامی ایران همه قوانینش باید به امضای قرآن برسد، خود رمزی است که این انقلاب را تا قیام مهدی(عج) در محور اسلام ناب ا‌ن‌شاءالله حفظ خواهد کرد.
این مطالب مقدماتی بود تا یادداشتی درباره برگزاری نوزدهمین دوره مسابقات قران و عترت دانشجویان پیام نور کشور داشته باشم. همیشه اهداف همایش‌ها و محافل و مراسم و مسابقات برای هر خبرنگار از سؤالات اساسی است و معمولاً برای هر انسانی مهم است برای هر اقدام، اهدافی را در ذهن خود داشته باشد که در غیر این صورت کاری عبث و بیهوده خواهد بود.
اینجاست که باید دقیق شویم و اهداف مسابقات را به زیر زره‌بین ببریم و ببینیم این اهداف چیست؟ آیا در منظر عقل در برگزاری مسابقات قرآن می توان انتظار رسیدن به چنین اهدافی را داشت؟ تاکنون برگزاری مسابقات قرآن در سطح کشور تا چه اندازه توانسته است این اهداف را دست یافتنی کند؟.
برای پرداختن به اهداف قرآن ابتدا باید ببینیم قرآن از نظر کاربردی خود را چگونه معرفی می‌کند یا به عبارتی دیگر قرآن چه دردی از درهای بشر را می تواند درمان کند و اساسا قرآن به چه هدفی نازل شد که برای دریافت پاسخ این قبیل سوالات، خود قرآن بهترین راهنما است.
وقتی به کلام الهی رجوع می کنیم قرآن اهداف نزول خود را به وضوح برای ما بیان می کند در کتاب قرآن شناسی جلد دوم از آیت‌الله مصباح یزدی در چکیده اهداف قرآن آمده است: «قرآن کریم برای نزول خود اهدافی بیان فرموده که در سه دستهٔ کلی جای می‌گیرند. بخشی از اهداف قرآن، به بینش و آگاهی بشر مرتبط است؛ مانند غفلت‌زدایی، بیان مسائل اختلافی،ارائهٔ بینش‌های صحیح و استدلال بر آن‌ها و ...؛. برخی دیگر از اهداف قرآن با گرایش‌های انسان ارتباط دارد؛ مانند پند‌دهی و پندپذیری ، بیم و نوید‌دهی و ... ؛. دستهٔ سوم از اهداف قرآن، ناظرِ عمل و رفتار آدمی است؛ نظیر شکرگزاری، برپایی جامعه عادلانه و ... ».
آیت‌الله مصباح یزدی درباره اهداف قرآن نکاتی را نیز یادآور می‌شود که دانستن آن خالی از لطف نیست. او در این کتاب آورده است: «اهداف قرآنی به‌طور غالب، مترتب بر یکدیگر است و برخی از آن‌ها ابتدایی و برخی دیگر متوسط به‌شمار می‌آیند و تعدادی به هدف نهایی و اصیل اشاره دارند؛ بنابراین اهداف ابتدایی و متوسط، ارزش خود را از هدف نهایی کسب کرده و به اندازه‌ای که ما را به هدف نهایی برسانند، ارزش دارند؛ مثلاً ارزش برپایی جامعه عادلانه، به نزدیک‌تر کردن انسان‌ها به خدا وابسته است. به‌همین دلیل برخی از این اهداف در آیات دیگر از شرایط دستیابی به برخی دیگر از اهداف قرآن به شمار آمده است؛ مانند تقوا که در آیه «هُدًی لِلمُتَّقِین»؛ (بقره، 2)؛ شرط هدایت است؛ برخی از این اهداف چنان وسعتی دارند که همه اهداف دیگر و مراتب قرب به خدا را در بر می گیرند؛ مانند «بیرون بردن از تاریکی‌ها به نور» و «هدایت» که درک حقایق، روشن شدن مسائل اختلافی، برپایی جامعه عادلانه، هدایت به راه‌های امن و صراط مستقیم پندپذیری و ... را دربر می‌گیرد و این‌ها، خود مرتبه‌ای از هدایت و مرحله‌ای از بیرون رفتن از تاریکی به نور هستند؛ همه آیاتی که هدف بعثت پیامبران الاهی یا بعثت پیامبر اسلام(ص) را بیان می‌کنند، می‌توانند به‌عنوان هدف نزول قرآن مطرح شوند؛ زیرا هدف نهایی همه پیامبران الاهی، یکی بیش نیست و پیامبر اسلام(ص) نیز از راه آیات و بیانات قرآن به اهداف خود دست می‌یابد؛ برخی از اهداف، به صورت نتایج و آثار نزول قرآن مطرح شده؛ مانند ورود در فضل و رحمت خدا و هدایت به ذات اقدس قرآن کریم نخست انسان را از جهت عقلی و بینشی سیراب ساخته؛ سپس، انگیزه‌های قلبی او را در مسیر آن‌ها جهت می‌بخشد تا انسان در پی تلاش و جهاد در راه خدا برآید و آن‌گاه به اهداف نهایی نایل می‌سازد».
با قرائت متن فوق درمی‌یابیم که خداوند بزرگ چه رسالت مهمی را بر دوش قرآنیان نهاده و چه اهداف بزرگی از نزول قران در کلام الهی به وضوح تصریح شده است.
هدف ما در یادداشت پیش رو این است تا به خود بیائییم و بازخورد هرگونه فعالیت قرآنی را که محصول کارمان است، پیگیری کنیم اکنون سال‌ها است مسابقات قرآن تقریباً در یک شکل خاصی برگزار می‌شود و یکی از اهدافش شناخت نخبگان قرآنی است و برای حصول به این معرفت باید از طریق درست قرآنیان در معرض داوری قرار گیرند و داوری در این مسابقات باید با اهداف قرآن تعریف شود.
مسابقات دانشجویان پیام نور که نوزدهمین دوره، مسابقات سازمان اوقاف و امور خیریه که سی و هفتمین دوره مسابقات قرآنی و چندین سازمان ها و نهادها که مسابقات قرآن سالانه برگزار می‌کنند اگر در شیوه داوری حرفی نداشته باشیم، بیشترین کارکردش شناسایی نخبگان است.
اما بهتر است بیاییم نخبگان قرآنی ما به گونه‌ای تعریف شوند که خواست قرآن باشد و فقط به خاطر صوت زیبا، فقط به خاطر حفظ بدون فهم و ... افراد را نخبه قرآنی معرفی نکنیم چراکه نخبه قرآنی باید همرنگ قرآن شود این سخن نویسنده سخت‌گیری نیست و اگر در رسیدن به این مهم دچار اشکال هستیم، باید ضعف مان را در نحوه آموزش های قرآنی بیابیم.
همه مؤسسات قرآنی و مراکز آموزشی قرآن باید شیوه نبی اکرم(ص) را در آموزش قرآن بکار گیرند چراکه درک از یک آیه قرآن و عمل به آن بهتر است از قرائت زیبا از یک سوره که درکی برای قاری متصور نیست.
در پایان از همه خادمان قرآن تقدیر و تشکر دارم و تأکید می‌کنم در برگزاری مسابقات باید طوری عمل کنیم که از اولین گام برگزاری مسابقات تا پایان آن منطبق با اهداف قرآن باشد.
من فکر می کنم ما بر ای حضور در مسابقات قرآن در سطح بین‌الملل، به صورت جبری قوانین داوری و رشد نخبگان قرآنی را مثل دیگر مسابقات ورزشی از خارج پذیرفتیم بعنوان مثال نحوه اذان یک مؤذن باید بر اذان فلان موذن از فلان کشور نزدیک باشد تا بتواند امتیازات لازم را از داوری بگیرد و اگر کسی به سبک موذنان داخل اذان بگوید امتیاز لازم را نخواهد گرفت در قرائت و دیگر رشته‌ها نیز همینطور،... آیا به خود اجازه دادیم نحوه داوری ها را جرح و تعدیل کنیم و ایا برگزار مسابقات به این شیوه بهترین نوع برگزاری است و باید 37 سال بدون تغییر بماند و ... .
نویسنده با تأکید در لزوم بازخوانی نحوه برگزاری مسابقات قرآنی کشور تأکید کرد: شیوه‌های شناسایی نخبگان قرآنی باید با مولفه های قرآنی تبیین شود.
و پرواضح است شیوه انتخاب نخبه در مسابقات، بستر آموزش قرآن فرزندان ما را شکل می‌دهند پس بیائیم در برگزاری مسابقات قرآنی با حساسیت بیشتری عمل کنیم.
یادآور می‌شود، رویه برگزاری مسابقات قرآنی مهمترین عامل جهت دهی سیر فعالیت‌های قرآنی است و ضرورت دارد تا داوری‌ها و سیر مسابقات را به سمتی هدایت کنیم که نفر برتر مسابقات یک نخبه قرآنی مورد تایید قرآن باشد.
یادداشت از علی پاداشی، نویسنده کتاب شاخصه‌ها و رسالت‌های رسانه از نگاه قرآن و روایات
