معرفی قرآن وقف امام زمان(عج) در کتابخانه مجلس
گروه ادب: قرآن وقف امام زمان(عج) که در زمان صفویه به خط استاد مرحوم احمد نیریزی کتابت شده و محمدتقی خان بافقی بیگلربیگی و حاکم یزد آن را وقف اولاد ذکور کرده، تا توسط وراث به دست مبارک امام زمان(عج) برسد، یکی از نفیس‌ترین نسخه‌های قرآن موجود در کتابخانه مجلس است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، مصحف امام زمان(عج) در قطع رحلی و به ابعاد 21*32 سانتی‌متر منتشر شده است. خط متن قرآن، نسخ ایرانی و به قلم میرزا احمد نیریزی با قلمی روان، خوانا و موزون پدید آمده، فواصل حروف از یکدیگر و کلمات از همدیگر آنچنان مناسب و به جاست که نگاه خواننده کلام‌الله را از آرامش و رخوت و لذتی غریب سیراب می‌کند.
اوج زیبایی و قوت خط میرزای نیریزی را در دو صفحه متقابل فاتحةالکتاب و آیات طلیعه سوره مبارکه بقره (سرفصل قرآن) می‌توان نظاره کرد. شدت درخشندگی و سیاهی مخمل‌گونه مرکب به کار رفته نیز جلوه‌گری خط را دو چندان می‌کند.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این قرآن رنگ‌آمیزی کاغذ زمینه به رنگ نخودی سیر یا اخرای روشن است که علاوه بر ایجاد تنوع و گریز از یکنواختی و نیز کاستن از تضاد رنگی با هدف آرامش‌بخشی به دیدگان قاری کلام‌الله اجرا شده است.
شاخصه اعجاب‌انگیز این زمینه رنگی هنگامی نمایان می‌شود که پس از دقت موشکافانه در بافت و تار و پود کاغذ ظریف دست‌ساز ایرانی از جنس کنف در قسمت حاشیه و متن که فقط در مقابل نور و با ذره‌بین قابل رؤیت است، به اوج مهارت و تسلط ورّاق و صحاف در پیوند و وصّالی لبه‌های کاغذ متن و حاشیه سفید صفحات قرآن پی می‌بریم و همین پیوند را در قسمت عطف با حاشیه نیز می‌بینیم آن چنان که پس از گذشت بیش از سیصد سال کمترین خدشه و گسیختگی در آن پدید نیامده است.
جدول‌کشی فوق‌العاده دقیق و الوان در حاشیه متن با استفاده از رنگ‌های لاجورد، مشکی، نقره، سبز روشن، آبی روشن، شنگرف و سفید که بر روی طلا ترسیم و با مرکب مشکی جوهری دورگیری شده و در لبه صفحات هم طلا با دورگیری مشکی اجرا شده، گواه دیگری بر قدرت دست و چشمان تیزبین هنرمند جدول‌کش است.
در این اثر تذهیب فوق‌العاده زیبا و نفیس نقاش چیره‌دست صفویه که رقمی از نام خود را ننگاشته است و همچون دیگر مذهّبان و نگارگران قرآنی شاهکارهای خود را بی هیچ شائبه‌ای، مخلصانه و گمنام در خدمت آراستن و نوازش کتابت خطوط کلام الهی نهاده‌اند، به چشم می‌خورد.
تاریخ کتابت این قرآن سال 1122 قمری مطابق با دوران سلطنت شاه سلطان حسین آخرین پادشاه سلسله صفوی است که در این سال‌ها میرزا احمد نیریزی در دارالسلطنه اصفهان می‌زیسته و مورد توجه و احترام شاه و صاحب منصبان دربار صفوی قرار داشته و بدین جهت آثارش را سلطانی رقم می‌زد و ملقب به قبلةالکتْاب بوده است.
رویه بیرونی جلد از چرم سیه‌فام ساغری و داخل آن از چرم سرخ‌رنگی ساخته و پرداخته شده است، نقوش رویه بیرونی جلد تجسم نقش قالیچه‌ای است که به شیوه سوخت و قالب ضربی اجرا شده که حاصل آن کتیبه‌ها و نقوش برجسته طلایی در زمینه تیره با درخشش فوق‌العاده است، حاشیه لبه بیرونی جلد نیز با چرم سرخ‌رنگی ترمیم شده و پس از رنگ‌آمیزی سیه‌فام با نقش اسلیمی ختائی با طلا نقاشی شده و حاشیه کتیبه‌ای آن را با احادیث نبوی(ص) به خط ثلث با ترکیب‌بندی فوق‌العاده زیبا و به حالت برجسته که با استفاده از 10 ترنج در هر رویه جلد به فواصل یکسان تقسیم شده‌اند تزئین کرده است.
دارنده و واقف اصلی قرآن، محمدتقی خان بافقی، بیگلر بیگی و حاکم مقتدر یزد و معروف به خان بزرگ بوده که اراده می‌کند قرآن مذکور را وقف ناحیه مقدسه مهدویه(عج) کند به این جهت وقف‌نامه‌ای جامع تنظیم و در آن اذعان می‌دارد که اولاد ذکور از اعقابش نسل اندر نسل و اکبر مقدم بر اصغر قرآن را تلاوت کرده و ثواب آن را به پیشگاه پربرکت حضرت امام عصر(عج) هدیه کنند. اما پس از درگذشت محمدتقی خان و در ایام سلطه محمدولی میرزا، پسر فتحعلی‌شاه وی قرآن را از تولیت اولاد تقی‌خان خارج و وقف‌نامه اصلی را محو ساخته و نسخه را تصاحب می‌کند. با عزیمت محمد ولی خان به تهران، قرآن به این شهر انتقال یافت تا اینکه عبدالرضا خان پسر محمدتقی خان با استعانت از حاج رجبعلی، مجتهد زمان به عودت این نسخه مبارکه به یزد، توفیق یافت.
در حدود سال‌های 1300 تا 1307 هجری قمری، مرحوم سیدابوالحسن حائری‌زاده، از اعقاب محمدتقی خان، نماینده یزد و عضو هیئت کارپردازی مجلس شورای ملی، آن را از یزد به تهران آورد و برای حفاظت به کتابخانه مجلس سپرد. وی با رعایت کمال دقت و ثبت و قید جزئیات و مشخصات نسخه آن را به رسم امانت تا ظهور منجی عالم بشریت به کتابخانه مجلس سپرد و از مرحوم ارباب کیخسرو شاهرخ، مباشر و کارپرداز مجلس رسید دریافت کرد و از آن تاریخ تاکنون از این مصحف شریف در گنجینه بخش خطی کتابخانه مجلس نگهداری و مراقبت می‌شود.
تا اینکه در سال 1387 با ملاحظه و بررسی حدود 300 نسخه قرآن موجود در بخش خطی از آن میان بیش از 15 نسخه قرآن کامل و نفیس را که منجر به تنظیم و معرفی و نشر کتاب نفیس مصحف بهارستان شد، برگزیده شد.
از آن پس با دعوت از استادان و کارشناسان طراز اول خوشنویسی، تذهیب، تصویربرداری و نشر از میان مصاحف نفیس مزبور به اتفاق آراء، قرآن فاخر مذکور انتخاب و پس از طی قریب به دو سال از اخذ مجوز و تصحیح اغلاط فراوان موجود توسط مصححین و اساتید دارالقرآن الکریم در دو مرحله و اصلاح و پیرایش آسیب‌ها و تنظیم فواصل حروف و کلمات و اعراب‌ها و ایجاد فهرست سور و گل آیه‌ها و دقت و وسواس فوق‌العاده در حفظ اصالت نسخه از نظر خط، رنگ و ابعاد اصلی و طراحی و ساخت جلد و کاور ویژه سرانجام این مصحف شریف در سال 1389 به زیور طبع آراسته شد.
