قطعه عکسی که آن را به مادران شهدای غواص هدیه می‌کنیم
گروه هنر: اثر عکاسی سیداحسان باقری که اقتباسی از تابلوی «عصر عاشورا» کار دستان توانای استاد محمود فرشچیان است تقدیم می‌شود به مادرانی که روز گذشته پس از سال‌ها چشم انتظاری، پیکر فرزند خود را در بحبوحه قدرشناسی مردم ایران به آغوش کشیدند.
«عصر عاشورا» تابلویی زیبا در حوزه هنر نگارگری اثر دست استاد محمود فرشچیان است که همگان آن را بارها و بارها دیده‌ایم و با هر بار مواجه شدن با آن، نگاهی تحسین‌برانگیز بر این کار و خلاقیت به کار رفته در آن داشتیم.
فرشچیان در خلق این تابلو مراجعت اسب بی‌سوار امام‌حسین(ع) را به جانب خیام اهل بیت با استناد بر شرح برخی مقاتل به تصویر می‌کشد، تصویری که در اوج جذابیت و با استفاده از نهایت تجربه خالق آن ترسیم شده است به شکلی تأثیرگذار که از زمان خلق آن تا به امروز هر بار صحبت در محافل عزای حسینی و روضه‌خوانی‌های مرسوم مجالس از عصر عاشورا و به شهادت رسیدن امام حسین(ع) و یارانش پیش می‌آید ناخودآگاه تابلوی «عصر عاشورا» فرشچیان در ذهن‌ها تداعی می‌شود.
ویژگی بارز تابلوی «عصر عاشورا» صرف‌نظر از ترکیب‌بندی زیبای آن و استفاده از رنگ‌های مناسب به کار رفته در آن، استفاده از خطوط منحنی است. در هیچ کجای اثر شما قادر به یافتن خطی راست و یا شکسته نیستید؛ این مسئله تعمداً در تابلوی «عصر عاشورا» لحاظ شده است. علت آنکه براساس روانشناسی خط، استفاده از خط منحنی نوعی حس لطافت و برانگیخته شدن احساسات را در نگاه مخاطب برمی‌انگیزد و در مواجهه با این تابلو باید چنین فضایی در ذهن برای ارتباط مؤثر با اثر فراهم شود.
در ضمن استفاده از خط خمیده و منحنی در آثار تجسمی به مثابه تداعی و القای نوعی فضای غم و اندوه براساس تفکر هنر اسلامی است؛ مصداق این مدعا طرحی است که در پارچه‌بافی مرسوم است و مشخصاً در طرح پارچه ترمه شاهد طرحی هستیم موسوم به «بته جقه» که در اصل سروی سوخته و خمیده است که هم تداعی‌گر خیمه‌های سوخته کاروان امام حسین(ع) در عصر عاشوراست و هم خمیدگی آن تفسیر این عبارت مشهور از امام حسین (ع) است که در زمان شهادت حضرت عباس(ع) فرمود: «الْانَ إِنْکَسَرَ ظَهْری»(هم‌اکنون کمرم شکست).
به هر حال خلق اثری ارزشمند در حوزه هنر اسلامی و شیعی همچون تابلوی «عصر عاشورا» که براساس توضیحات فوق و بسیاری دیگر از دلایل که ذکر آنها در این مقال نمی‌گنجد موجب آن می‌شود که این گونه آثار به عنوان اثری مرجع، الگوی بسیاری دیگر از آثار هنری متأخر قرار گیرد؛ به عنوان مثال سیدداوود میرباقری در به تصویر کشیدن لحظات پس از شهادت امام حسین(ع) در روایت مجموعه تلویزیونی مختارنامه به هیچ تصوری بالاتر از آنچه که فرشچیان در تابلوی خود ترسیم کرده نرسید و در نتیجه قاب تصویر خود را بر این اساس چیدمان کرد.
از این‌ها که بگذریم سال گذشته سیداحسان باقری، هنرمند جوان عکاس که این روزها مسئولیت خانه عکاسان ایران را به عهده دارد، اثری اقتباسی از تابلوی «عصر عاشورا» را در یک فریم عکس به ثبت رساند، اثری که براساس همان ترکیب‌بندی تابلوی فرشچیان این بار، زنانی سیاه‌پوش را نشان می‌داد که به جای اسب بی‌سوار، تابوت شهدای تفحص را در آغوش کشیده‌اند.
این اثر با وجود آنکه در بسیاری از عناصر بصری به کار رفته در آن مو به مو از تابلوی «عصر عاشورا» تبعیت کرده است، اما به هر شکل اثری است با ویژگی‌های منحصر به فرد خود که حال و هوای مادران شهدای هشت سال دفاع مقدس را به بیننده خود منتقل می‌کند.
این اثر خلاقانه در عرصه هنر عکاسی تقدیم می‌شود به مادران شهیدی که روز گذشته پس از سال‌ها چشم انتظاری توانستند پیکر پاک فرزندان خود را در آغوش بکشند.
