پیشتازی دانشگاه قرآن و حدیث در زمینه آموزش مجازی/ صعوبت کارهای میان‌رشته‌ای
کانون خبرنگاران نبأ: حجت‌الاسلام غلامعلی با بیان اینکه کار میان‌رشته‌ای امری دشواری است، اظهار کرد: در زمینه بحث تفسیر روایی ابتدا یک رشته به نام علوم حدیث با گرایش تفسیر اثری طراحی شد ولی بعداً به مشکلاتی برخوردیم و مستقلاً رشته دیگری به نام تفسیر روایی ایجاد کردیم.
حجت‌الاسلام مهدی غلامعلی، رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث در حاشیه بازدید از بیست و سومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در گفت‌وگویی با کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) در مورد فعالیت‌های پژوهشی این مرکز گفت: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث یک بخش دانشگاهی و یک بخش پژوهشگاهی دارد. عمده کارهای پژوهشی ما در بخش پژوهشگاه قرآن و حدیث انجام شده است که شامل چهار پژوهشکده می‌شود.
وی افزود: یکی از پژوهشکده‌های ما پژوهشکده تفسیر روایی است؛ یعنی به روایاتی که مفسر قرآن کریم است پرداخته می‌شود. در این زمینه چندین اثر پژوهشی چاپ شده که یکی از آنها شناخت‌نامه قرآن و حدیث در چهار جلد است که زیر نظرآیت‌الله ری‌شهری و همکاران‌شان به چاپ رسیده است و در طی دو سه سال اخیر چند نوبت تجدیدچاپ شده است. خوشبختانه اثری ارزشمند و قابل استفاده است و برای نخستین‌بار علوم قرآن را از زاویه حدیثی و با نگاه شیعی بررسی کرده است.
رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان ایتکه اغلب مباحث علوم قرآنی در فضای درسی اهل سنت کار شده است، گفت: مثلاً بیشتر علوم قرآنی با آثار سیوطی و مانند وی شناخته می‌شود. البته در تشیع یک کار فاخر داریم که توسط مرحوم آیت‌الله معرفت انجام شده است که آن نیز بحث علمی است؛ ما در شناخت‌نامه قرآن و حدیث با نگاهی شیعی به احادیث ورود پیدا کردیم که جزء نوآوری‌هایی است که مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفته است. در همان قسمت پژوهشکده تفسیر روایی در پژوهشگاه قرآن و حدیث، کارهای دیگری نیز در حال انجام است؛ به عنوان نمونه تفسیر حدیثی کل قرآن یکی از این کارها است. یک جلد این کار آماده شده و به عنوان درآمدی بر تفسیر روایی چاپ شده است.
وی با اشاره به دانشکده علوم قرآن در بخش دانشگاهی اظهار کرد: در این دانشکده دوره‌های کارشناسی علوم و معارف قرآن و همچنین دوره‌های کارشناسی‌ارشد تفسیر روایی داریم. در دوره کارشناسی‌ارشد که از سال 1384 دانشجو پذیرفته‌ایم و فارغ‌التحصیل نیز داریم. به‌ویژه در خود مرکز آموزش الکترونیک که بخشی از دانشگاه است و در تعبیر خودمان به آن مرکز مجازی می‌گوییم. در قسمت مجازی، دوره‌های رسمی کارشناسی علوم و معارف قرآن و همچنین دوره‌های کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث و همچنین علوم حدیث با گرایش تفسیر اثری داریم.
حجت‌الاسلام غلامعلی تصریح کرد: در واقع سه رشته در دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد در مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه علوم قرآن و حدیث وجود دارد. بحمدالله در این مرکز حدود چهار هزار دانشجو زیر نظر وزارت علوم مشغول به تحصیل هستند که خروجی بسیاری از آنان جذب بازار کاری مرتبط می‌شوند؛ به عنوان مثال مدرس دانشگاه یا شاغل در مراکز علمی می‌شوند یا به عنوان دبیر در مدارس و دبیرستان‌ها فعالیت می‌کنند.
وی با اشاره به دوره‌های آزاد در این دانشگاه عنوان کرد: شاید کسی نخواهد در کنکور شرکت کند یا چهار سال مقطع کارشناسی را بگذراند. دوره کارشناسی ما به صورت دانش‌پذیر است و نیازی به شرکت در کنکور ندارد. اگر سوابق تحصیلی دیپلم‌شان خوب باشد برای ترم اول جذب می‌شوند و اگر نمره آوردند در ترم‌های بعد می‌توانند دوره را بگذرانند و مدرک کارشناسی وزارت علوم را نیز بگیرند. اما بعضی شاید حال حوصله و وقت کافی برای گذارندن یک دوره رسمی نداشته باشند و مدرک کارشناسی یا کارشناسی ارشد نیز نمی‌خواهند. برای این دسته، دوره‌های آموزش آزاد طراحی کردیم.
رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث خاطرنشان کرد: در دوره‌های آزاد بیشتر رشته‌های موجود را داریم. رشته ویژه علوم قرآنی نیز در حال تنظیم است و مراحل پایانی را می‌گذارند که ان شاء الله تا مهرماه آماده می‌شود. باید دقت کرد که تولید دروس به صورت مجازی زمان‌بر و هزینه‌بر است. علاقه‌مندانی که دوست دارند دوره‌ها را طی کنند در سایت ثبت‌نام می‌کنند و درس‌ها برای آنان ارسال می‌شود و پس از آن‌که درس‌ها را خوانند، به شکل آنلاین رفع اشکال می‌کنیم. بعد از آن نیز یک آزمون آنلاین برای دوره‌های آزاد برگزار می‌شود. برای این دسته در انتها نیز یک گواهینامه طی دوره داده می‌شود.
وی درمورد هزینه‌های دوره آزاد گفت: درس‌هایی به شکل رایگان وجود دارد که علاقه‌مندان به شکل آزاد می‌توانند بخوانند و استفاده کنند اما یک دسته از دروس این‌گونه نیستند. آن‌هایی که امتحان دارد و می‌خواهیم گواهینامه بدهیم چون برای دانشگاه هزینه دارد از دانشجو شهریه اخذ می‌شود.
حجت‌الاسلام غلامعلی در توضیح رشته علوم قرآن یادآور شد: علوم قرآن در واقع خودش در کنار قرآن است. ما یک معارف قرآن داریم که از دل قرآن برمی‌آید و یک علوم قرآن داریم که درباره قرآن است. کسی از اهل سنت یا شیعه نیز ادعا نمی‌کند علوم قرآنش بر مبنای خود قرآن است. موضوعات علوم قرآن مثلاً ناسخ و منسوخ، تاریخ قرآن، نگارش قرآن و امثالهم در حوزه علوم قرآن است. معمولاً تعبیری که از علوم قرآن می‌کنند این است که قرآن مثل حوض است و علوم قرآن مثل اطراف حوض است و می‌گویند کسی که علوم قرآن می‌خواند اگر استاد آن نیز بشود باز شاید نتواند معارف یک آیه از قرآن را بازگو کند.
وی در مورد ارتباط مرکز مجازی با دیگر دانشگاه‌ها تصریح کرد: مرکز آموزش الکترونیکی اولین مرکز مجازی در کشور است. یعنی قبل از اینکه حتی دانشگاه‌های فنی ما روی به این شیوه برای تدریس بیاورند و جذب دانشجو کنند ما در این زمینه فعال بودیم. این افتخاری برای ما به عنوان یک مرکز اسلامی است که قدم به عرصه جدیدی گذاشتیم.
رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث ادامه داد: وقتی ما شروع آموزش الکترونیکی کردیم حتی برای خیلی از افراد تفهیم اینکه مرکز آموزش الکترونیکی چیست دشوار بود. اما توانستیم راه را باز کنیم و برای بسیاری از دانشگاه‌های معتبر کشور دوره اول‌شان را راه‌اندازی کردیم یا تجربیات‌مان را در اختیارشان گذاشتیم؛ یعنی یا از صفر تا صد کارشان را ما انجام دادیم یا اینکه پنج یا شش کاری که داریم را از ما خریدند؛ با توجه به زیرساخت قوی فنی در مرکز تهران و قم برای برخی دوره درس مجازی تولید کردیم. ارتباط خوبی با دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی از دیرباز وجود داشته و این از برکت کاری است که انجام شده است.
وی با بیان اینکه ارتباط خوبی با دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی از دیرباز وجود داشته گفت: این مسئله از برکت کاری است که انجام شده است. برکت دیگر مرکز، تولید کتاب در حیطه علوم قرآن و حدیث موجود است که همین امر سبب شده امروزه در سراسر کشور رشته‌های ما فراگیر شود و استقبال خوبی از آنها بشود.
رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث در مورد فعالیت مرکز در حوزه میان‌رشته‌ای گفت: تفسیر روایی خودش میان‌رشته‌ای است چون بخش روایی خودش یک رشته از علوم حدیث است و تفسیر نیز از علوم و معارف قرآن است. ما چندین میان‌رشته‌ای را تولید کردیم. همچنین کلام امامیه نیز داریم که آن‌هم اعتقادات است که در اینجا علوم حدیث با گرایش کلام به صورت میان‌رشته‌ای است.
وی ادامه داد: در بخش دانشگاهی و نه در مرکز، رشته روانشناسی مثبت‌گرا را با تکیه بر احادیث است راه‌اندازی شده است که در قالب مباحث میان‌رشته‌ای است؛ بخش حدیثی آن از دانشگاه ما و بخش روانشناسی آن از دانشگاه تهران است؛ در این زمینه سرفصلی را پنج شش سال پیش نوشته‌ایم که مصوب وزارت علوم شده است؛ دو دوره نیز دانشجو از قم و یک دوره از تهران گرفتیم. عمر این رشته بیشتر از نیم قرن نیست که در آمریکا به آن Happiness می‌گویند.
غلامعلی با بیان اینکه کار میان‌رشته‌ای امری دشواری است، اظهار کرد: به عنوان مثال در همین بحث تفسیر روایی ما اول یک رشته به نام علوم حدیث با گرایش تفسیر اثری درست کردیم اما بعداً به مشکلاتی برخوردیم و مستقلاً رشته دیگری به نام تفسیر روایی ایجاد شد.
وی با اشاره به مبحث میان‌رشته‌ای اخلاق پزشکی گفت: برای این رشته با دانشگاه علوم پزشکی قرارداد بسته‌ایم و در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیریم که آن نیز ظرافت‌ها و سختی‌های خود را دارد و بیش از شش سال است که علوم حدیث با گرایش اخلاق پزشکی گرفته‌ایم.
رئیس مرکز آموزش الکترونیکی دانشگاه قرآن و حدیث درمورد ارزیابی از آینده پژوهش‌های قرآنی مرکز گفت: ما سال گذشته که نیمه شعبان خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم ایشان فرمودند: آنچه که من اینجا دیدم تماماً کارهای جدید بود. می‌دانیم که مقام معظم رهبری در مطالعه کتاب و کتاب‌شناسی یک شخص مشهور و قدری هستند و این سخن را به عنوان یک کارشناس خبره بیان می‌کنند. این مرکز قبل از ورود به هر زمینه رصدی دارد که اگر جایی هم‌عرض وجود داشته باشد ورود نمی‌کند. اساسا ایده آیت‌الله ری‌شهری این بوده و هست که اگر مسئله‌ای متکفلی در کشور دارد، ورود نداشته باشید.
وی افزود: اکنون معدود کارهایی که موازی با اقدامات این مرکز است، با ملاحظه تاریخ مشخص می‌شود که بعد از ما اقدام کردند ولی غالب کارهای ما نظیر و رقیب ندارد. مثل همین مرکز آموزش الکترونیکی که وقتی شروع شد حتی در دانشکده‌های فنی، علوم انسانی و پزشکی چیزی در این زمینه نبود و بعد از ما اقدام شد. خوشبختانه چون کار نوآوری داشت همیشه جلوتر حرکت کردیم. اکنون وجود مجموعه‌های رقیب تا حدودی کار را دشوار کرده است. زیرا تعداد زیادی از مجموعه‌های هم‌عرض ما دولتی هستند و وضعیت بودجه خوبی دارند یا از امکانات بیشتری بهره می‌برند. البته این موضوع سبب بیشتر شدن فعالیت ما شده است.
حجت‌الاسلام غلامعلی با اشاره به بهره‌گیری از جدید‌ترین شیوه‌های آموزشی تصریح کرد: مراکز الکترونیکی دیگر را رصد می‌کنیم تا از شیوه‌های تدریس جدید(ال‌ام‌اس‌ها) عقب نیفتیم و سعی کنیم پیش‌سازی داشته باشیم. معاون وزیر علوم سال پیش آموزش الکترونیکی ما را به‌عنوان پیشتاز معرفی کرد. یعنی هنوز معلوم است که جایگاه خودمان را از دست نداده‌ایم. یا در قسمت درصد قبولی از کارشناسی به کارشناسی ارشد رتبه ما قابل توجه بوده و اولین دانشگاه در سال پیش بودیم. به طوری که در سال گذشته 47 درصد فارغ التحصیلان کارشناسی ما در کارشناسی ارشد قبول شدند.
وی اذعان کرد: ما چون ردیف بودجه دولتی نداریم دانشجومحور هستیم و دریافت‌های دانشجویی داریم؛ به همین دلیل نیز دوره‌های آزادمان نیز پولی است. بعضی از دوره‌های آزاد را که در آن پول نمی‌گیریم خدمات چندانی هم نمی‌دهیم. همچنین ما هیچ بودجه‌ای از اوقاف یا از حرم حضرت عبدالعظیم الحسنی نداریم. این هزینه‌هایی که از دانشجوها دریافت می‌شود نیز مطابق مبالغی است که وزارت علوم گذاشته است و مبالغ بالایی نیست.
غلامعلی در پایان بیان کرد: نسبت به یک سال یک دبیرستان غیرانتفاعی مبلغی که ما برای دو ترم کارشناسی ارشد اخذ می‌کنیم بعضاً برابری می‌کند. هزینه یک ترم ما برای کارشناسی ارشد یک و نیم میلیون می‌شود که این مبلغ مصوب وزارت علوم است و ما کف آن را می‌گیریم. البته برای دانشجویان شاهد و ایثارگر تخفیف‌های ویژه‌ای در نظر گرفته است.
