فرزند موسس حوزه علمیه؛ از تحصیل درجه اجتهاد تا استادی فلسفه در آمریکا
گروه اندیشه: مهدی حائری یزدی فرزند حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی پس از تحصیل علوم حوزوی تا حد اجتهاد به تحصیل فلسفه در آمریکا پرداخت و سپس توانست در آن کشور به تدریس فلسفه بپردازد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آیت‌الله حاج شیخ مهدی حائری‌یزدی، فرزند موسس حوزه علمیه قم بود. وی در سال 1302 شمسی در قم متولد شد و به تحصیل علوم حوزوی تا اجتهاد پرداخت. وی در سال 1378 در تهران فوت کرد.
فلسفه‌ورزی از حوزه علمیه قم تا دانشگاه‌های آمریکا
وی در قم از اساتید برجسته زمان خود بهره گرفت. اساتید وی در حوزه حجت‌الاسلام شیخ ابوالقاسم نحوی، آیت‌الله شیخ مرتضی حایری‌‍یزدی، آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدرضا گلپایگانی، آیت‌الله العظمی سید محمد حجت کوه کمری، آیت‌الله‌العظمی سیدمحمدتقی خوانساری، آیت‌الله‌العظمی حسین طباطبایی بروجردی و حضرت امام خمینی( ره ) بودند. وی مدت ده سال تقریبا همه کتاب اسفار را نزد امام خمینی(ره) خوانده است. حائری را می‌توان استاد مسلم فلسفه اسلامی دانست، نگاهی به عناوین آثارش این را نشان می‌دهد. اما آنچه وی را شاخصی در این زمینه می‌سازد، دامنه فلسفه‌ورزی اوست که از مدراس سنتی ایران تا محیط‌های مدرن دانشگاهی کشیده می‌شد.
حائری یزدی پس از اخذ درجه اجتهاد از سوی آیت‌الله بروجردی و به عنوان نماینده ایشان راهی واشنگتن شد و در آنجا پس از اخذ مدرک فلسفه به تدریس در دانشگاه‌های هاروارد، مک‌گیل، تونرتن، میشیگان، جورج واشنگتن و آکسفورد پرداخت و پس از انقلاب اسلامی برای مدت کوتاهی به عنوا سفیر ایران در واشنگتن منصوب شد. موضوع پایان‌نامه حائری یزدی «علم حضوری، اصول معرفت‌شناسی در فلسفه اسلامی» بوده است.
از وی آثار زیادی در زمینه اندیشه اسلامی به جای مانده است که می‌توان از این میان به علم کلی (فلسفه مابعدالطبیعه)، کاوشهای عقل نظری (مبادی فلسفه تطبیقی)، هرم هستی، آگاهی و گواهی (ترجمه و شرح انتقادی «تصور و تصدیق صدالمتالهین»)، کاوشهای عقل عملی (فلسفه اخلاق)، تقریرات اصول‌آیت‌الله‌العظمی بروجردی؛ حکمت و حکومت (در فلسفه سیاسی)؛ متافیزیک (مجموعه مقالات)؛ آفاق فلسفه (مجموعه گفت وگوها)؛ الحجه فی الفقه (در علم اصول)، اشاره کرد.
حائری در هنگام حضور در ایران نیز تدریس فلسفه داشته است و در مدرسه سپهسالار جدید، سپهسالار قدیم، پرداخته بود، پس از بازگشت به ایران نیز در دانشگاه تهران و انجمن حکمت و فلسفه به تدریس فلسفه تحلیلی پرداخت.
حضور سیاسی یک حکیم نظری
مهدی حائری یزدی اگرچه دانش‌آموخته علوم دینی و فلسفی بود و مقام بالایی در اندیشه داشت همواره ناظر بر حوزه عینی و انضمامی نیز بوده است. وی از سوی آیت‌الله بروجردی به دکتر محمد مصدق معرفی شد و مصدق او را به عنوان مجتهد جامع‌الشرایط در شورای عالی فرهنگ منصوب کرد.
وی در زمان اقدامت طولانی‌اش در آمریکا و در دهه 30 شمسی در آن کشور انجمن اسلامی دانشجویان کانادا و آمریکا را تاسیس کرد که بعدها افرادی مانند مصطفی چمران و ابراهیم یزدی به آن وارد شدند.
تمایل مهدی حائری یزدی به سیاست در دوران پیش از انقلاب نیز وجود داشد و او در سال 1332 برای شرکت در هفدهمین انتخابات مجلس شورای ملی از شهر یزد کاندیدا شد اما در رقابت انتخاباتی شکست خورد.
او پس از انقلاب برای مدت کوتاهی به حکم امام خمینی(ره) به عنوان سفیر ایران در آمریکا منصول شد اما خیلی زود از این مقام استعفا کرد. در مدت کوتاهی که در آمریکا بود تلاشی نافرجام برای حل جریان گروگان‌گیری انجام داده بود.
وی در اندیشه عملی نیز وارد شد و به رغم هم صنفانش در حوزه اندیشه به نگارش کتابی در فلسفه سیاسی پرداخت و که منتقدان بسیاری را برانگیخت وی در کتاب حکمت و حکومت معتقد است حکومت نماد جامعه است و باید متناسب با جامعه شکل بگیرد. در این دیدگاه، نحوه ارتباط افراد با جامعه همانند مالکیت شخصی در ملکی مشاع است که همه به نحو مساوی و مشترک در آن سهیم‌اند. سپردن حاکمیت به شخص یا گروه خاص نیز توسط مردم انجام می‌شود.
